براساس گزارش بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار)، بزرگترین عاملی که منجر به فروپاشی ارتش افغانستان در ماه اگست ۲۰۲۱ شد، تصمیم ایالات متحده برای خروج نیروها و پیمانکاران از افغانستان از طریق توافقنامه‌ای که توسط دولت ترامپ با امارت اسلامی افغانستان امضا شد و دولت بایدن آنرا عملی کرد.

بر اساس ارزیابی سیگار که روز سه‌شنبه، ۲۰ ثور نشر شد، عقب‌نشینی نظامی امریکا روحیه ارتش افغانستان را “تخریب کرد”، زیرا ارتش افغانستان وابسته به حمایت نظامی ایالات متحده بود.

تصمیم ایالات متحده برای خروج نیروهای نظامی از افغانستان در فبروری ۲۰۲۰ توسط دونالد ترامپ امضا شد و پس از آن رییس جمهور بایدن در اپریل ۲۰۲۱ آنرا عملی کرد.

در گزارش سیگار آمده است که به رغم سرمایه‌گذاری ۹۰ میلیارد دالری ایالات متحده امریکا در طول جنگ، نیروهای افغانستان هنوز به شدت به نیروی بشری و پشتیبانی ایالات متحده متکی بودند.

براساس تحلیل سیگار، نیروهای امنیتی افغان پس از ۲۰ سال آموزش، هرگز به یک نیروی منسجم و قدرتمندی بدل نشد که بتواند به تنهایی عمل کند.

سیگار می‌نویسد که تقصیر این نقایص و کمبودها به دوش دولت‌های ایالات متحده و افغانستان است.

این گزارش به موضوع استراتژی‌های ناموفق امریکا در قبال افغانستان پرداخته و نوشته است که ایالات متحده به طور مکرر اهدافی را برای ارتش افغانستان تعیین می‌کرد که دست‌یافتنی نبود.

به گفته سیگار منابع در جاهایی استفاده می‌شد که به جای حل مشکلات، آنها را بیشتر می‌ساخت.

پس از توافق با امارت اسلامی، عوامل دیگری نیز مانع فعالیت نیروهای امنیتی افغانستان شد.

براساس تحلیل سیگار، نیروهای دفاعی امنیتی افغانستان با چالش‌هایی چون فساد گسترده و ریزش نیرو رو به رو بودند. این نیروها توانسته بودند تنها در تأمین امنیت مناطق شهری و پرجمعیت صلاحیت داشته باشند.

ضعف نیروهای امنیتی افغان باعث شد تا رویارویی با امارت اسلامی بیشتر متکی به حملات هوایی باشد.

براساس اطلاعات سیگار، ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ بیش از ۷هزار ۴۰۰ حمله هوایی انجام داد، اما میزان حملات هوایی در سال بعد به ۱هزار ۶۰۰ حمله کاهش یافت. تقریبا نیمی از این رقم در دو ماه قبل از توافق ایالات متحده و امارت اسلامی رخ داده است.

پس از کاهش حملات هوایی که بازتاب تعهد ایالات متحده به توافق دوحه بود، دولت افغانستان گزینه حملات هوایی برای جلوگیری از پیشرفت امارت اسلامی را در اختیار نداشت.

این گزارش همچنین از نحوه خروج ارتش امریکا از میدان هوایی بگرام در جولای ۲۰۲۱ انتقاد کرد و گفت که نیروهای امریکایی بدون آنکه فرمانده جدید افغانستان در این پایگاه را اطلاع بدهد، بگرام را شبانه ترک کردند.

گزارش سیگار به بررسی این مسأله پرداخته است که بدگمانی اشرف غنی و ناکامی او در برنامه‌ریزی او چه نقشی در سقوط نیروهای مسلح و دولت افغانستان داشته است.

این گزارش نشان می‌دهد که غنی از وضعیت ارتش عمیقا ناآگاه بود و تنها در ماه‌های آخر قبل از تسلط امارت اسلامی بر کشور متوجه شد که ارتش افغانستان در وابستگی شدید به امریکایی‌‌ها عمل می‌کند.

در گزارش سیگار آمده است: “غنی که به طور فزاینده‌ای نسبت به ایالات متحده بی‌اعتماد بود، از اینکه غرب در حال توطئه برای جایگزینی او بود، نگرانی داشت. او حلقه افراد نزدیک به خود را تنگ‌تر کرد و نسل جوانی از افسران افغان را که توسط ایالات متحده آموزش دیده بودند، جایگزین افسران قدیمی کرد.”

یکی از فرماندهان نیروی هوایی ارتش افغانستان به بازرسان سیگار گفت که نیروی هوایی ارتش با ده‌ها چرخبال و ۱۷ پیلوت آماده دفاع از پایتخت بودند، ولی زمانی که غنی فرار کرد، “غریزه محفاظت از جان خود” بر ارتش حاکم شد و هر کسی که توانست با طیاره پرواز کند، به کشورهای همسایه گریخت.

براساس این گزارش، غنی بسیاری از مقام‌های ارشد امنیتی و فرماندهان کلیدی خود را برکنار کرد و معتقد بود که آنان به او متعهد نیستند.

این اقدامات نیروهای امنیتی افغانستان را بیشتر ضعیف کرد و سبب سردرگمی در مدیریت جنگ شد.

امارت اسلامی افغانستان با میانجی‌گری میان حکومت پاکستان و تحریک طالبان پاکستانی، میزبان گفتگویی میان دو طرف در کابل بودند که درپی آن، دو طرف به آتش‌بس موقت توافق کردند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی افغانستان در رشته توئیتی تازه گفته که حکومت سرپرست این گروه، به تازه‌گی میزبان هیئت دولت پاکستان و نمایندگان طالبان پاکستانی در کابل بوده و با میانجی‌گیری میان این دو، دو طرف به پیشرفت‌هایی دست یافتند.

مجاهد نوشته که:” در این گفتگوها دو طرف به پیشرفت چشم‌گیر در موضوعات مرتبط دست یافتند و نیز روی آتش‌بس موقت توافق کردند.”

آقای مجاهد تاکید کرده که کابل با حسن نیت برای گفتگوهای موفق میان دو طرف درگیر، تلاش می‌کند و از دو طرف خواسته تا بامدارا و انعطاف‌پذیر باشند.

این درحالی است که روزگذشته شماری از رسانه ها گزارش کرده بودند که جنرال فیض حمید، رییس پیشین استخبارات پاکستان و برخی دیگری از مقام‌های نظامی پاکستان برای پی‌گیری مذاکرات صلح با تحریک طالبان پاکستانی به کابل آمده‌اند.

اما این خبر را را هیچ نهادی رسمی تایید نکرد.

در ماه‌های پسین و به ویژه پس از قدرت‌گیری امارت اسلامی در افغانستان، طالبان پاکستانی نیز با تاکید بر ادامه دادن راه امارت اسلامی افغانستان، به جنگ خود در برابر دولت پاکستان ادامه دادند و خواهان برپایی حکومت اسلامی در پاکستان شدند.

حالا رسانه‌های پاکستانی نیز گزارش داده‌اند که سخنگوی تحریک طالبان پاکستان در بیانیه‌ای که با خبرنگاران شریک کرده گفته که پس از این گفتگوها، آتش‌بس  ٣٠ روزه میان دو طرف عملی خواهد شد.

مسوولیت کامل امنیت و حفاظت تأسیسات دیپلوماتیک افغانستان در ایالات متحده به کنترول امریکا درآمد.

وزارت خارجه امریکا گفته که تا اعلام مجدد، نگهداری از ساختمان سفارت افغانستان در واشنگتن و کنسولگری‌های این کشور در ایالت‌های لاس آنجلس و نیویارک را به دست گرفته است. امارت اسلامی اما بر توسعه روابط دیپلوماتیک تأکید می‌کند.

وزارت خارجه ایالات متحده مسوولیت کامل امنیت و حفاظت این مأموریت دیپلوماتیک را به دوش دارد.

گفته شده تا اطلاع بعدی مسوولیت دارایی‌های سفارت و کنسولگری‌های افغانستان در آن کشور در نزد وزارت خارجه امریکا باقی خواهد ماند.

ظاهر امریکا با مسوولیت گرفتن نهادهای دیپلوماتیک افغانستان، به گونه‌ی غیر مستقیم آشکار می‌سازد که برنامه خاص میان کابل و اشنگتن در حال حاضر وجود ندارد.

این گونه که هزاران افغان مقیم امریکا از ارایه خدمات کنسولی در ایالات متحده هم محروم اند.

ولی فروزان، آگاه روابط بین الملل می‌گوید که:”تسلیم نمودن دارایی ها و ملکیت سفارت افغانستان در ایالات متحده امریکا به وزارت خارجه امریکا نشان دهنده آن است که دیگر برنامه برای بهبود روابط با افغانستان وجود ندارد امید که داشتند مذاکرات که تا چندی قبل صورت میگرفت میان طالبان و نماینده یالات متحده امریکا  نتیجه نداده است و کدام برنامه وجود ندارد که این روابط بهتر شود و یا هم بهبود پیدا کند.”

امارت اسلامی اما بر توسعه روابط دیپلوماتیک با کشور ها تأکید کرده می‌گوید، تعامل با افغانستان به سود تمام کشورها خواهد بود.

بلال کریمی، معاون سخنگوی امارت اسلامی می‌گوید که:” تلاش‌های امارت اسلامی در مورد مسایل دیپلوماتیک جریان دارد و با کشورهای زیادی روابط دیپلوماتیک خوب دارد و امید واری این است که راه‌های دیپلوماتیک باز باشد و مشکلات در این عرصه نباشد و این به سود تمام کشورها است که با افغانستان روابط دیپلوماتیک داشته باشند.”

به باور آگاهان بسته ماندن این سفارت مشروعیت افغانستان را زیر سوال قرار میدهد و تاثیرات منفی بر سفارت‌های خانه افغانستان در دیگر کشورها هم برجا خواهد گذاشت.