برده داری مدرن همه کشورهای جهان از جمله افغانستان را تحت تاثیر قرار داده است و امروزه میلیون‌ها تن از بزرگسالان و کودکان در این کشور در دام برده داری هستند.

شبکه رادیو و تلویزیون آریانا از جمله آریانا نیوز، تلویزیون آریانا و آریانا اف ام ۹۳.۵ به همراه بنیاد بیات با اجرای یک کمپاین علیه برده داری در مقابل این مشکل موضع گرفته اند.

اما برده داری مدرن در رابطه به افغانستان چیست؟

پنج نوع مختلف برده داری در این کشور وجود دارند که عبارتند از: کار اجباری، برده داری کودکان، ازدواج اجباری و زودهنگام، برده داری توافقی و قاچاق انسان.

کار اجباری را می‌توان به عنوان هر کاری یا خدماتی توصیف کرد که افراد برخلاف میل خود مجبور به انجام آن می‌شوند و معمولاً با تهدید مجازات روبه‌رو هستند.

برده داری توافقی که اغلب به کار اجباری مرتبط است، به عنوان اسارت قرض یا کار برای پرداخت قرض نیز شناخته می‌شود. این پدیده در افغانستان به دلیل چندین دهه جنگ، بی ثباتی سیاسی، و بحران‌های اقتصادی و بشری جاری در افغانستان گسترده است.

به گزارش «واک فری»، یک سازمان بی طرف مبارزه با برده داری، تمام خانواده‌ها سرگرم کار برای پرداخت قرض هستند – به ویژه در کوره های خشت پزی در شرق افغانستان.

مالکان کوره‌های خشت پزی به دلیل کار اجباری، کار برای پرداخت قرض و کار کودکان بدنام هستند و مطالعات سازمان‌های مختلف از جمله سازمان بین‌المللی کار، طی چندین سال نشان داده است که کوره های خشت پزی به دلیل ماهیت طاقت‌فرسای خشت پزی و دستمزد پایین، به سختی کارگران را استخدام و آنان را حفظ می‌کنند.

هم کودکان و هم بزرگسالان بیش از ۷۰ ساعت در هفته با انجام حرکات تکراری، اغلب در حالت خمیده کار می‌کنند و کارگران دائماً در معرض عواملی مانند خورشید، گرما و گرد و غبار هستند.

یک دختر ۹ ساله افغان در یک کوره خشت پزی در حومه کابل کار می‌کند. عکس: اسوشیتد پرس

به گفته سازمان بین المللی کار، کوره های خشت پزی با پرداخت پول پیشکی به خانواده‌های فقیر، کار منظم با هزینه کم دریافت می‌کنند.

این سازمان همچنین تصریح می‌کند که خانواده ها از کوره‌های خشت پزی قرض می‌گیرند تا نیازهای اولیه برای بقای خود مانند غذا را تامین کنند و یا هزینه تداوی شان را بپردازند. آنان نمی‌توانند با این پول سرپناه بسازند یا فعالیت‌های کارآفرینی انجام دهند.

بنابرین، قرض موضوعی یکباره نیست، بلکه چرخه‌ای ساختارمند و طولانی مدت است که خانواده ها را دائماً به کارفرمایان خود قرضدار نگه می‌دارد.

علاوه بر قرض، فرصت‌های خروج از اسارت قرض، در قراردادهای آنان محدود شده است. کارفرمایان جداً اعضای خانواده را از جستجوی شغل در خارج از کوره منع می‌کنند و رفت و آمد به خارج از محل کوره تنها می‌تواند در زمان و مکان مجاز صورت گیرد.

رفت و آمد خارج از کوره معمولاً شامل رفتن به بازار برای خرید و یا به داکتر و شفاخانه برای تداوی است.

فولاد، یکی از کودکانی که در یک کارخانه خشت پزی در ولسوالی ده سبز کابل کار می‌کند، از حکومت می‌خواهد تا به خانواده هایی که در اسارت قرض گیر افتاده اند، کمک کند.

او گفت: «من علاقه مند به رفتن به مکتب هستم، اما نمی توانم. ما (خانواده ما) قرضدار هستیم و من به دلیل فقر قادر به ادامه آموزش نیستم. اگر حکومت از خانواده ام حمایت کند، می‌توانم به مکتب بروم و درس‌هایم را ادامه دهم.»

سازمان‌های بین المللی اعلام کرده اند که بیش از ۳۳ درصد از کودکان افغان مشغول کار اجباری هستند.

امارت اسلامی اما می‌گوید که این مشکل در حال حل شدن است.

سمیع الله ابراهیمی، سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی اخیراً به رسانه ها گفت: «وزارت کار و امور اجتماعی در تلاش است تا از کار کودکان جلوگیری کند و از خانواده های آنان حمایت کند.»

وی افزود: «وزارت مراکز آموزشی را برای کودکان بی سرپرست فعال کرده و آموزش‌های حرفه‌ای را در کنار سایر کمک‌ها به کودکان ارائه کرده است.»

اما، ۴۰ سال جنگ و فقر شدید، میلیون‌ها کودک را مجبور کرده است که در جاده‌ها برای کسب لقمه نانی در بخش موتر شویی و رنگ کردن بوت کار کنند.

کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گزارشی در سال گذشته اعلام کرد که در حال حاضر بیش از یک سوم کودکان افغان برای حمایت از خانواده خود مشغول کار هستند.

این سازمان اظهار کرد که این کودکان عمدتاً در بخش‌هایی مانند مشاغل خانگی، قالین بافی، استخراج نمک و خشت پزی کار می‌کنند.

در همین حال، سازمان بین المللی کار می‌گوید که تقریباً ۱.۱ میلیون کودک در افغانستان مشغول کارهای شاقه هستند.

در یک گردهمایی در کابل به مناسبت روز جهانی مبارزه با کار کودکان در ماه جون، مقامات سازمان بین المللی کار اعلام کردند که بیشتر این کودکان بین ۵ تا ۱۷ سال سن دارند.

رامین بهزاد، هماهنگ‌کننده ارشد سازمان بین‌المللی کار برای افغانستان، گفت: «بر اساس آخرین سروی، ۱.۰۶ میلیون کودک بین ۵ تا ۱۷ سال کار می‌کنند که ۹ درصد [جمعیت] را تشکیل می‌دهد».

بشیر، یکی از کودکان مشغول کار موتر شویی که ۱۲ سال سن دارد، به آریانا نیوز گفت که هر روز از ساعت ۶:۳۰ صبح در جاده های کابل کار می‌کند. ساعت ۱۱:۳۰ قبل از ظهر او به مکتب می‌رود.

او در این مدت بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ افغانی به دست می‌آورد و پول را به مادرش می‌دهد و مادرش از آن برای خرید غذا برای خانواده استفاده می‌کند.

کودک دیگری که در جاده‌ها کار می‌کند، شعیب است. او گفت: «ما (یک خانواده) پنج نفره هستیم. هفت نفر مشمول پدر و مادرم. من روزانه ۵۰ افغانی برای خانواده ام به دست می‌آورم.»

اغلب، این کودکان تنها نان آور خانواده خود هستند و چاره‌ای جز کار برای زنده ماندن ندارند.

ازدواج زودهنگام و اجباری

گلالی ۱۷ ساله با دختر ۴ ماهه اش نشسته است. زمانی که او ۱۴ ساله بود، محدودیت آموزش دوره متوسطه برای دختران در افغانستان اجرا شد. با بسته شدن مکاتب، به او گفته شد که باید ازدواج کند، زیرا کار دیگری برای او وجود ندارد. عکس: یونیسف

عنصر ازدواج زودهنگام و اجباری برده داری مدرن یکی دیگر از مشکلات روبه رشد در افغانستان است. بخش زنان سازمان ملل متحد در گزارش اخیر خود اعلام کرد که به دلیل ممنوعیت آموزش دختران بالای صنف ششم، پیش بینی‌ می‌شود که میزان ازدواج کودکان در میان دختران افغان ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت.

دفتر هماهنگ کننده کمک‌های بشردوستانه ملل متحد در اوایل سال جاری گزارش داد که از هر ده زن سرپرست خانواده در افغانستان، یک تن دختران خود را به عقد ازدواج زودهنگام در آورده است.

در همین حال، پروژه «بشنو – واوره» سازمان مطالعات سیاست و توسعه در اواخر سال گذشته یک نظرسنجی انجام داد و دریافت که ۷۰ درصد از بیش از ۳ هزار زن جوان مصاحبه شده از سراسر کشور، دخترانی را می‌شناسند که قبل از ۱۸ سالگی مجبور به ازدواج شده اند.

مریم صافی، رئیس این سازمان گفت: «طالبان (امارات اسلامی) زنان جوان را از کار در بیشتر بخش‌ها، آموزش و رفت و آمد در شهر به تنهایی منع می‌کنند و بسیاری از خانواده‌ها بار دیگر احساس می‌کنند که هر چه زودتر دختران خود را به عقد نکاح درآورند.»

وی ادامه داد که به همین دلیل است که «ما شاهد ازدواج دختران در سنین ۱۱ و ۱۲ سالگی هستیم.»

پروژه بشنو-واوره، محدودیت‌های موجود در زمینه آموزش، اشتغال، آزادی رفت و آمد و غیره را دلیل اصلی افزایش ازدواج اجباری و زودهنگام دانست.

در گزارش این پروژه آمده است: «برای همه شرکت‌کنندگان واضح است که این فرصت‌ها (آموزش و کار) برای متقاعد کردن خانواده‌ها برای به تأخیر انداختن ازدواج دختران شان در زمانی که این مراحل عطف را به پایان می‌رسانند، حیاتی بود. با عدم دسترسی به این فرصت‌ها، خانواده‌ها خیلی سریع‌تر به ازدواج دختران خود به دلایل مالی و امنیتی متوسل می‌شوند.»

قاچاق انسان

نیروهای امنیتی ترکیه در جریان یک عملیات ضد قاچاق انسان، گروهی از مهاجران افغانستان را در ولایت مرزی وان دستگیر کردند. عکس: اسوشیتد پرس

قاچاق انسان سال هاست که در افغانستان یک مشکل جدی بوده و می‌باشد.

این مشکل تنها قاچاق افراد از یک کشور به کشور دیگر برای مقاصد پناهندگی را در بر نمی‌گیرد، بلکه شامل استفاده از زور، خشونت، تهدید یا اجبار برای انتقال، استخدام یا پناه دادن به افراد برای اهدافی مانند فحشا، کار، جنایت، ازدواج یا برداشتن اعضای بدن است.

دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد می‌گوید: «قاچاق انسان و قاچاق مهاجران، جرایم جهانی و گسترده‌ای اند که از مردان، زنان و کودکان برای سودجویی استفاده می‌شود. شبکه های سازمان یافته یا افراد پشت این جنایات پرسود، از افرادی که آسیب پذیر، فقیر یا فقط به دنبال زندگی بهتر هستند، سوء استفاده می‌کنند.»

در گزارشی که در اوایل سال جاری توسط وزارت امور خارجه ایالات متحده در مورد قاچاق انسان منتشر شد، محققان دریافتند که تا سال ۲۰۲۳، «نمونه‌ای از برده داری جنسی» در کشور در رابطه با بچه بازی وجود داشت – عملی که در آن مردان از پسران برای سرگرمی اجتماعی و جنسی کار می‌گیرند.

در حالی که بچه بازی به طور رسمی توسط امارت اسلامی ممنوع شده است، این عمل همچنان در کشور ادامه دارد.

در گزارش همچنین اشاره شده است که قاچاقچیان انسان، قربانیان داخلی و خارجی را در افغانستان مورد سوء استفاده قرار می‌دهند.

اکثر قربانیان قاچاق افغان‌، کودکانی هستند که مجبور به کار در بخش‌های مختلف کشور یا مجبور به یافتن کار در خارج از کشور شده اند.

کارشناسان سازمان های بین المللی اشاره کرده اند که کار کودکان در چند سال اخیر رو به افزایش بوده است. این امر عمدتاً به دلیل سطح بالای بیکاری و فقر می‌باشد.

سازمان‌ها اعلام کرده اند که بیش از ۳۳ درصد کودکان مشغول کار هستند و پسران نسبت به دختران بیشتر قربانی قاچاق می‌شوند.

کودکان، عمدتاً پسران بین ۱۳ تا ۱۸ سال و اغلب بدون همراه، توسط خانواده‌هایشان مجبور می‌شوند تا برای کار به سایر نقاط افغانستان یا خارج از کشور به ترکیه، ایران و پاکستان برای حمایت از خانواده‌ های شان مهاجرت کنند.

وزارت امور خارجه امریکا گزارش داد که قاچاقچیان از کودکان ۹ ساله در بچه بازی سوء استفاده می‌کنند و در ولایت‌های شمالی، بسیاری از قاچاقچیان بچه بازی، بزرگان جامعه یا شهروندان عام بودند.

در این گزارش آمده است: «در ولایت‌های جنوبی، عاملان بچه بازی معمولاً مقامات دولت قبل از ۱۵ آگست ۲۰۲۱ بودند.»

در همین حال، قاچاق فرامرزی در افغانستان در یک دهه اخیر در محراق توجه بوده است. مردان، زنان و کودکان افغان به قاچاقچیان پول می‌پردازند تا به آنان در نقل مکان و یا یافتن شغل در خارج از کشور، عمدتاً در ایران، پاکستان و اروپا کمک کنند.

برخی از قاچاقچیان و کارفرمایان، افغان‌ها را مجبور به قاچاق کاری یا جنسی می‌کنند و پاسپورت و سایر اسناد آنان را ضبط می‌نمایند تا از فرار آنان جلوگیری شود.

وزارت امور خارجه امریکا هشدار داد که افزایش چشمگیر تعداد افرادی که به دنبال خروج از افغانستان هستند، در کنار بسته شدن نمایندگی های دیپلوماتیک در افغانستان، مشکل افتادن افغان‌ها به دام قاچاقچیان را تشدید کرده است.

وضعیت وخیم اقتصادی نیز بر فروش و ازدواج دختران و زنان تاثیر گذاشته است، در حالی که پسران و مردان مشغول زراعت و ساختمان سازی عمدتاً در ایران، پاکستان، یونان، ترکیه و کشورهای خلیج در معرض کار اجباری و اسارت قرض قرار دارند.

این مرد ۴۰ ساله است و دختر ۱۱ ساله. والدین در زمان ازدواج دختر شان گفتند: «ما به پول نیاز داشتیم.» عکس: یونیسف

از ۱۵ آگست ۲۰۲۱ بدینسو، بسیاری از پناهجویان افغان نگران اخراج مجدد به افغانستان اند، موضوعی که باعث می‌شود کمتر سوء استفاده را به مقامات خارجی – به ویژه در ایران، پاکستان، ترکیه، اروپا و آسیای مرکزی گزارش دهند.

قاچاقچیان افغان‌ها را، به ویژه نوجوانان و کودکان افغان در بسیاری از کشورها – از جمله کشورهای اروپایی – مورد سوء استفاده قرار می‌دهند.

در ایران، قاچاقچیان و گروه‌های تبهکار از کودکان افغان در کار اجباری به عنوان گدا و دستفروش و در جرایم اجباری از جمله قاچاق مواد مخدر و قاچاق کالا استفاده می‌کنند.

قربانیان این قاچاقچیان اغلب توسط پولیس دستگیر می‌شوند که متهم به شکنجه آنان هستند.

در هفته جاری، ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شده است، نشان می‌دهد که پولیس ایران با استفاده از زور یک پسر نوجوان افغان را روی زمین فشار می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که این پسر در جریان این حادثه از ناحیه گردن آسیب جدی دیده است.

مقامات ترکیه همچنین متهم به بدرفتاری با پناهجویان افغان هستند که به صورت قاچاق از مرز ایران عبور می‌کنند. پولیس ترکیه مهاجران را به ایران باز می‌گرداند، جایی که دولت ایران و سپاه پاسداران همچنان مهاجران افغان از جمله کودکان را مجبور می‌کنند تا در گروه‌های شبه‌نظامی شیعه تحت رهبری و حمایت مالی ایران که به سوریه اعزام شده‌اند، بجنگند.

شبکه‌های قاچاق که اتباع افغان را به اروپا منتقل می‌کنند نیز متهم اند که قربانیان خود را در معرض قاچاق جنسی و کار اجباری قرار می‌دهند و آنان برای پرداخت قرض هزینه قاچاق، در رستورانت‌ها کار می‌کنند.

در گزارش ایالات متحده آمده است که برخی از قاچاقچیان افغان، پسران افغان را در آلمان، هنگری، مقدونیه شمالی و صربستان در معرض بچه بازی قرار داده اند.

روز جهانی مبارزه با قاچاق انسان

سه شنبه گذشته، ۳۰ جولای، روز جهانی مبارزه با قاچاق انسان و شعار امسال «در مبارزه با قاچاق انسان هیچ کودکی را پشت سر نگذارید» بود.

انتونیو گوترش، سرمنشی سازمان ملل متحد به مناسبت این روز گفت: «قاچاق انسان جنایتی هولناک است که آسیب پذیرترین افراد در جوامع ما را هدف قرار می‌دهد.»

خانواده های مهاجر افغان مقیم پاکستان قبل از بازگشت به افغانستان وارد مرکز عودت کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می‌شوند. عکس: اسوشیتد پرس

وی افزود: «در این روز جهانی مبارزه با قاچاق انسان، ما بر آسیب پذیرترین افراد در میان خود – کودکان تمرکز می کنیم.»

گوترش خاطرنشان کرد که کودکان یک سوم قربانیان قاچاق را تشکیل می‌دهند و «از آزار و اذیت غیرقابل وصفی رنج می‌برند – خواه مجبور به کار شوند، به عنوان عروس فروخته شوند، به عنوان سرباز استخدام شوند یا مجبور به انجام فعالیت‌های جنایی شوند.»

او گفت که افزایش نابرابری‌ها و جهانی شدن، شبکه های پیچیده قاچاق را افزایش داده است که چارچوب‌های قانونی سنتی را به چالش می‌کشد و اشکال جدیدی از برده داری را ایجاد می‌کند. گوترش افزود که جهان باید واکنش‌های حفاظتی را تقویت کند – از جمله میکانیزم‌های عدالت متمرکز بر کودکان، افزایش آگاهی، حمایت از کودکان بدون همراه در سفر، مراقبت از بازماندگان، و مقابله با علل ریشه‌ای استثمار با کمک به خانواده های آسیب پذیر.

او گفت: «من از دولت‌ها، جامعه مدنی و بخش خصوصی از جمله شرکت‌های تکنالوژی می‌خواهم که تلاش‌ها و همکاری‌های خود را تشدید کنند تا هیچ کودکی قربانی نشود و هیچ قاچاقچی بدون مجازات نماند.»

مطالب مرتبط:

یک مقام ایرانی: مهاجران غیرقانونی تا پایان امسال کشور را ترک کنند

بیش از ۱.۵ میلیون کودک در افغانستان سرگرم کارهای شاق اند