عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز یک‌شنبه، ۲۵ عقرب در گفتگو با خبرنگاران، از احتمال برگزاری یک نشست منطقه‌ای برای رسیدگی به تنش میان افغانستان و پاکستان خبر داد.

او گفت که ایران در روزهای اخیر تلاش‌هایی برای ایجاد ثبات و آرامش میان پاکستان و افغانستان انجام داده است.

عراقچی افزود که تماس‌های تلفنی برقرار شده و امید می‌رود این تلاش‌ها به نتایج ملموس برسد و در نهایت یک جلسه منطقه‌ای برگزار شود.

وزیر خارجه ایران هفته گذشته با وزرای خارجه افغانستان و پاکستان تلفنی گفت‌وگو کرده و بر حل اختلافات از راه دیپلماسی تأکید کرده است.

او همچنین با وزرای خارجه قطر، ترکیه و روسیه درباره این تنش‌ها تماس تلفنی داشته است.

تلاش‌های ایران پس از ناکامی مذاکرات میان افغانستان و پاکستان به میانجیگری قطر و ترکیه آغاز شده است.

این درحالیست که، وزارت خارجه پاکستان اعلام کرده است که این کشور از تلاش‌های ایران برای میانجی‌گری میان اسلام‌آباد و کابل حمایت می‌کند و آماده است تا از هر نقش میانجی‌گرانه تهران استقبال کند. طاهر حسین اندربی، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، گفته است ایران کشوری «برادر و دوست» است و اسلام‌آباد همواره از حل مسالمت‌آمیز چالش‌ها از راه گفتگو و دیپلوماسی پشتیبانی می‌کند.

شکایت‌ها از برخورد نادرست با مهاجرین افغان در پاکستان رو به افزایش است. شماری از کسانی که تازه از آن کشور بازگشته‌اند، می‌گویند پولیس و نهادهای حکومتی پاکستان با آنان رفتار غیرانسانی داشته و دارایی‌های‌شان را غصب کرده‌اند.

بخش بزرگی از مهاجرین می‌گویند دارایی‌ها و سال‌ها تلاش آنان در پاکستان از بین رفته است.

شمس‌الله، یکی از بازگشت‌کنندگان، می‌گوید: «من در شهر کراچی چهل سال زندگی کردم. اجداد ما همان‌جا رفته بودند. فکر می‌کردم برای همیشه آنجا می‌مانم. زمین خریده بودم، اما همه را رها کرده برگشتم.»

اسلام‌الدین، یک مهاجر دیگر نیز می‌گوید: «خانه به ارزش ۱۵ تا ۲۰ لک را رها کردم. هر کسی می‌خواست غصب‌ کند. فقط توانستیم جان خود را سالم به افغانستان برسانیم.»

در کنار از دست رفتن دارایی‌ها، بسیاری از مهاجرین آینده و زندگی‌شان را نیز از دست داده‌اند.

محمد شاهین، محصل سال آخر طب در پاکستان، در حالی که همسر پاکستانی او کارت شهروندی دارد، می‌گوید: «به من گفتند چون افغان هستی، باید همسرت را هم با خود ببری. گفتند می‌توانی فقط با ویزه برگردی.»

بازداشت و اخراج کودکان؛ روایت‌های تکان‌دهنده

مهاجرین می‌گویند پولیس پاکستان کودکان ۱۰ تا ۱۷ ساله را بازداشت کرده، چندین روز در زندان نگه می‌دارد بدون آنکه خانواده‌ها را خبر کند، سپس آنان را بدون سرپرست به افغانستان می‌فرستد.

نجیب‌الله، یک کودک مهاجر بی‌سرپرست، می‌گوید: «کودکان را بازداشت می‌کردند، یک ماه در زندان نگه می‌داشتند، بر آنها ظلم می‌کردند، مجبور به کارشان می‌کردند و بعد به افغانستان می‌فرستادند.»

الله‌محمد، کودک دیگر، نیز روایت می‌کند: «ظلم از حد گذشته بود. بسیاری از دوستان ما را بازداشت و اخراج کردند. خانواده‌های‌شان پریشان بودند.»

مسئولان ولسوالی سپین‌بولدک هم تأیید می‌کنند که ده‌ها کودک بی‌سرپرست از پاکستان به افغانستان برگشته‌اند.

محمدعلی حقمل، مسئول روابط‌عامه سپین‌بولدک، می‌گوید: «ده‌ها کودک را اخراج کرده‌اند. حتی با خانواده‌های‌شان تماس ندارند. بدون اطلاع خانواده‌ها بازداشت و اخراج شده‌اند. با مشکلات روبه‌رو هستند، اما امارت اسلامی به آنها رسیدگی می‌کند.»

اخاذی پولیس در مسیر چمن – سپین‌بولدک

مهاجرین می‌گویند پولیس پاکستان در مسیر خروج، از آنان پول اخاذی می‌کند و تنها زمانی اجازه عبور می‌دهد که بین ۲۰ هزار تا ۸۰ هزار افغانی پرداخت شود.

یوسف‌خان، یکی از بازگشت‌کنندگان، می‌گوید: «سه ماه را در زندان سپری کردیم. با آن هم ۸۰ هزار افغانی دادیم تا آزاد شدیم. هشت روز در راه بودیم.»

مسئولان محلی سپین‌بولدک می‌گویند روزانه ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ خانواده مهاجر از مسیر چمن – سپین‌بولدک وارد افغانستان می‌شوند که شمار آنان به ۶ تا ۸ هزار نفر می‌رسد.

در هفتُمین نشست مشورتی سران کشورهای آسیای میانه که روز شنبه در تاشکند آغاز شد، رهبران شش کشور منطقه بار دیگر بر این اصل تأکید کردند که آیندهٔ ثبات و همکاری‌های منطقه‌ای، به گونه‌ی مستقیم با وضعیت افغانستان گره خورده است.

این نشست دو روزه در حالی برگزار می‌شود که تحولات افغانستان همچنان بر امنیت، اتصال تجارتی و چشم‌انداز توسعه‌ای آسیای میانه سایه انداخته است. شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور اوزبکستان و ابتکاردهندهٔ این چارچوب مشورتی، در سخنان افتتاحیه گفت: «صلح و رفاه پایدار در آسیای میانه، بدون یک افغانستان باثبات، دست‌یافتنی نیست.» اوزبکستان در سال‌های اخیر نقش میانجی‌گرانهٔ فعال در قضایای افغانستان داشته و بارها میزبان گفت‌وگوهای دیپلماتیک و طرح‌های اتصال منطقه‌ای بوده است.

سران این کشورها در تاشکند روی اجندای گسترده‌ای بحث می‌کنند؛ از تقویت همکاری‌های اقتصادی و سرعت‌بخشیدن به پروژه‌های زیربنایی و ترانزیتی گرفته تا همکاری‌های ضدتروریزم، مدیریت سرحدات و بررسی پیامدهای تغییرات ژئوپولیتیک جهانی بر منطقه.

با سپردن ریاست دوره‌ای این روند به اوزبکستان، بیش از ۲۰ نشست میان‌دولتی برگزار شده که بیانگر تعهد تازهٔ قزاقستان، قرغیزستان، تاجکستان، ترکمنستان و اوزبکستان برای تدوین رویکردهای مشترک در برابر چالش‌های منطقه‌ای است. تحلیل‌گران می‌گویند ساختار این نشست‌ها به یکی از مهم‌ترین سکوهای هماهنگی در منطقه بدل شده، زیرا کشورهای آسیای میانه می‌کوشند ضمن همکاری با قدرت‌های بزرگ، استقلال و اولویت‌های منطقه‌ای‌شان را نیز حفظ کنند.

انتظار می‌رود این نشست روز یکشنبه با صدور بیانیهٔ مشترکی پایان یابد؛ بیانیه‌ای که احتمالاً بر لزوم ادغام افغانستان در طرح‌های اقتصادی منطقه تأکید خواهد کرد—زیرا منزوی‌ماندن افغانستان، به باور ناظران، می‌تواند چالش‌های امنیتی گسترده‌ای برای کل منطقه ایجاد کند.