خالده ضیاء اولین صدراعظم زن بنگلادیش، در سن ۸۰ سالگی درگذشت

خالده ضیاء، که در سال ۱۹۹۱ اولین صدراعظم زن بنگلادیش شد و پس از آن، در طول دهه‌ها تجارت قدرت، رقابت سختی با شیخ حسینه ایجاد کرد، روز سه‌شنبه (۹جدی) پس از یک بیماری طولانی در سن ۸۰ سالگی درگذشت.

به گزارش رویترز، حزب ملی‌گرای بنگلادیش موسوم به بی‌ان‌پی (BNP)، حزب مخالف او، اعلام کرد که او پس از یک بیماری طولانی مدت درگذشت. داکتران گفتند که او سیروز پیشرفته کبد، آرتروز، شکر و مشکلات قفسه سینه و قلب داشته است.

او در اوایل سال ۲۰۲۵ برای درمان به لندن رفت و چهار ماه در آنجا ماند و سپس به خانه بازگشت. اگرچه خالده از سال ۲۰۰۶ از قدرت دور بود و چندین سال را در زندان یا حصر خانگی گذرانده بود، اما او و حزب راست میانه بی‌ان‌پی همچنان از حمایت زیادی برخوردار بودند.

حزب ملی‌گرای بنگلادیش به عنوان پیشتاز پیروزی در انتخابات پارلمانی که قرار است در ماه فبروری برگزار شود، شناخته می‌شود. پسر او و رئیس موقت حزب، طارق رحمان، ۶۰ ساله، هفته گذشته پس از نزدیک به ۱۷ سال تبعید خودخواسته به کشورش بازگشت و به طور گسترده به عنوان کاندید قدرتمندی برای صدراعظمی دیده می‌شود.

از آگست ۲۰۲۴، پس از قیامی به رهبری محصلین که منجر به برکناری حسینه شد، بنگلادیش توسط یک دولت موقت به رهبری محمد یونس، برنده جایزه صلح نوبل و پیشگام در امور مالی خرد، اداره می‌شود. در ماه نوامبر، حسینه به دلیل سرکوب مرگبار اعتراضات محصلین به صورت غیابی به اعدام محکوم شد.

به گزارش رویترز، خالده که با نام کوچکش شناخته می‌شد، به عنوان فردی خجالتی و فداکار در بزرگ کردن دو پسرش توصیف می‌شد تا اینکه همسرش، ضیاء الرحمان، رهبر نظامی و رئیس جمهور وقت، در یک کودتای نظامی در سال ۱۹۸۱ ترور شد.

سه سال بعد، او رئیس حزب ملی بنگلادیش شد که شوهرش آن را تأسیس کرده بود و سوگند یاد کرد که به هدف خود یعنی «آزادسازی بنگلادیش از فقر و عقب‌ماندگی اقتصادی» دست یابد. او با حسینه، دختر پدر بنیانگذار بنگلادیش و رئیس حزب عوامی لیگ، دست در دست هم دادند تا قیام مردمی برای دموکراسی را رهبری کنند که در سال ۱۹۹۰ منجر به سرنگونی حاکم نظامی، حسین محمد ارشاد، شد. اما همکاری آنها دوام زیادی نداشت.

حامیان خالده ضیاء او را فردی مودب و سنتی اما در عین حال قدرتمند و بی‌سروصدا می‌دانستند، کسی که کلمات خود را با دقت انتخاب می‌کرد. اما آنها همچنین او را رهبری جسور و سازش‌ناپذیر در دفاع از حزبش و مقابله با رقبایش می‌دانستند. در مقابل، حسینه بسیار رک‌تر و قاطع‌تر بود. شخصیت‌های متضاد آنها به رقابتی که برای دهه‌ها بر سیاست بنگلادیش حاکم بود، دامن زد.

در سال ۱۹۹۱، بنگلادیش اولین انتخابات آزاد خود را برگزار کرد. خالده با کسب حمایت بزرگترین حزب اسلامی کشورش، جماعت اسلامی، پیروزی غافلگیرکننده‌ای بر حسینه به دست آورد. با انجام این کار، خالده اولین صدراعظم زن بنگلادیش و تنها دومین زنی بود که پس از بی‌نظیر بوتو، که سه سال قبل به رهبری پاکستان انتخاب شده بود، رهبری یک دولت دموکراتیک در یک کشور عمدتاً مسلمان را بر عهده گرفت.

خالده سیستم ریاست جمهوری را با سیستم پارلمانی جایگزین کرد، به طوری که قدرت در دست صدراعظم بود. او همچنین محدودیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی را لغو کرد و آموزش ابتدایی را اجباری و رایگان کرد. او در انتخابات عمومی ۱۹۹۶ به حسینه باخت، اما پنج سال بعد با یک پیروزی غافلگیرکننده بازگشت. دوره دوم او با ظهور شبه‌نظامیان و ادعاهای فساد خدشه‌دار شد.