شرکت هوایی آریانا افغان تعرفه انتقال کالاهای تجارتی میان افغانستان و هند را به‌گونه چشمگیر کاهش داده است؛ اقدامی که به باور مقام‌ها و کارشناسان، می‌تواند نقش مهمی در افزایش صادرات، تقویت تولیدات داخلی و گسترش روابط اقتصادی افغانستان با بازارهای منطقه‌ای داشته باشد.

بخت‌الرحمن شرافت، رئیس شرکت هوایی آریانا افغان، در گفت‌وگو با آریانانیوز می‌گوید بر اساس هدایت معاونیت اقتصادی ریاست‌الوزرا، این شرکت از روز یک‌شنبه مکلف شده است که هر کیلوگرام کالای صادراتی را به قیمت یک دالر و هر کیلوگرام کالای وارداتی را به نرخ ۸۰ سنت انتقال دهد. به گفته او، این تصمیم می‌تواند راه را برای صادرات منظم، سریع و کم‌هزینهٔ تولیدات افغانستان — از جمله میوه‌های تازه و خشک، زعفران، قالین و دیگر محصولات باکیفیت — به بازارهای جهانی هموار کند.

شرافت می‌افزاید که آریانا در نظر دارد این روند را در آینده گسترش دهد و زمینه انتقال کالاهای تجارتی به دیگر کشورها را نیز با هزینه کمتر فراهم سازد.

در همین حال، عبدالسلام جواد آخندزاده، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، کاهش هزینه‌های انتقال کالا از طریق دهلیز هوایی را «گام موثر برای تقویت تجارت، رشد اقتصاد ملی و حمایت از تولیدات داخلی» عنوان کرده و می‌گوید این روند روابط تجارتی افغانستان با کشورها را نیز افزایش خواهد داد.

شماری از آگاهان اقتصادی نیز می‌گویند ایجاد دهلیزهای هوایی برای افغانستان اهمیت ویژه‌ای دارد و استفاده از کارگوهای هوایی می‌تواند روند صادرات و واردات را تسریع کند، به‌ویژه در شرایطی که مسیرهای زمینی با چالش روبه‌رو شده است.

این تغییرات در حالی صورت می‌گیرد که پس از تنش‌های اخیر میان افغانستان و پاکستان، تجارت میان دو کشور به‌گونه کامل متوقف شده و حکومت از تاجران خواسته است مسیرهای بدیل را جست‌وجو کنند. بخش خصوصی پاکستان نیز پیش‌تر هشدار داده بود که افغانستان بدیل‌های مؤثر برای تجارت دارد و توقف دادوستد، زیان بیشتری برای اسلام‌آباد در پی خواهد داشت.

با کاهش تعرفه‌ها و فعال‌شدن دوباره دهلیز هوایی افغانستان–هند، بسیاری از تاجران امیدوارند که صادرات کشور وارد مرحله‌ای تازه شود و جایگاه افغانستان در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تقویت گردد.

خبرگزاری رویترز به نقل از مقامات حکومت افغانستان نوشته است که این کشور همزمان با افزایش تنش‌ها با پاکستان و بسته شدن گذرگاه‌ها، تجارت از طریق ایران و آسیای میانه را افزایش داده است.

طبق گزارش، اسلام‌آباد همواره از وابستگی افغانستان به بنادر پاکستان به عنوان اهرم فشار استفاده کرده است، اما افغانستان به طور فزاینده‌ای از مسیر ایران برای انتقال کالاها به بندر چابهار تحت حمایت هند استفاده کرده است.

عبدالسلام جواد آخندزاده، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، به رویترز گفت: «در شش ماه گذشته، تجارت ما با ایران به ۱.۶ میلیارد دالر رسیده است که این رقم بیشتر از ۱.۱ میلیارد دالر مبادله شده با پاکستان است.»

وی افزود: «تسهیلات در چابهار تأخیرها را کاهش داده و به تاجران اطمینان داده است که با بسته شدن سرحدات، حمل و نقل متوقف نخواهد شد.»

اخیراً، ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی ریاست الوزرا، اعلام کرد که تاجران سه ماه فرصت دارند تا قراردادهای شان را در پاکستان تصفیه حساب کنند و به مسیرهای دیگر روی آورند. او با متهم کردن اسلام‌آباد به استفاده از «مسائل تجارتی و بشردوستانه به عنوان اهرم سیاسی» به وزارتخانه‌ها دستور داد تا محصول ادویه پاکستانی را به دلیل «بی‌کیفیت» بودن آن متوقف کنند.

سخنگوی وزارت صنعت و تجارت گفته است که ایران تجهیزات جدید و اسکنرهای اشعه ایکس را در بندر چابهار نصب کرده است و به کالاهای افغانستان ۳۰ درصد کاهش در تعرفه‌های بندری، ۷۵ درصد تخفیف در هزینه‌های ذخیره‌سازی و ۵۵ درصد تخفیف در هزینه‌های لنگراندازی ارائه می‌دهد.

ضیاءالحق سرحدی، معاون اتاق مشترک تجارت و صنایع پاکستان و افغانستان، در واکنش به تلاش مقامات افغان برای بررسی مسیرهای تجارتی جدید، ابراز نگرانی است که پاکستان با زیان بزرگی روبه‌رو خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد که افغانستان این گزینه را دارد که تقریباً با تمام کشورهای آسیای میانه به همراه ایران و ترکیه با شرایط آسان‌تری نسبت به پاکستان، قراردادهای تجارتی امضا کند.

قبل از بسته شدن گذرگاه‌های خط فرضی دیورند در ماه گذشته، پاکستان میوه‌های تازه، سمنت، ادویه، تکه، وسایل زراعتی، بوت و سایر محصولات به ارزش ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دالر در ماه به افغانستان صادر می‌کرد.

زاهدالله شینواری، رئیس سابق اتاق تجارت و صنایع خط فرضی دیورند، گفت که علاوه بر از دست دادن بازارهای افغانستان و کشورهای آسیای میانه، تعلیق تجارت با افغانستان همچنین به طور جدی بر جمع‌آوری مالیات توسط اداره عواید فدرال تأثیر می‌گذارد.

وی گفت که صنایع در ایالت خیبر پختونخوا به ویژه از تعلیق تجارت با افغانستان آسیب خواهد دید زیرا صنایع خیبر پختونخوا به شدت به بازار افغانستان وابسته است.

وی گفت: «بخش عمده‌ای از صنایع بزرگ ما، به ویژه فابریکه‌های سمنت، با زغال سنگ وارداتی از افغانستان فعالیت می‌کنند، بنابراین تعلیق واردات زغال سنگ از افغانستان تأثیر منفی بر ظرفیت تولید صنایع بزرگ ما خواهد گذاشت.»

وی هشدار داد که اگر تجارت با افغانستان به طور دائم متوقف شود، منجر به بسته شدن اکثر واحدهای صنعتی در خیبر پختونخوا خواهد شد و صدها کارگر بیکار می‌شوند.

تجارت افغانستان و پاکستان حدود یک ماه قبل پس از حملات هوایی پاکستان بر افغانستان و درگیری‌ها میان دو کشور متوقف شد.

اخیراً، ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی ریاست الوزرا از تاجران خواست که به دنبال مسیرهای جدید تجارت باشند، چون پاکستان همواره مشکل ایجاد کرده است.