ادارهٔ یوناما در تازه‌ترین گزارش بشری خود از بازگشت گستردهٔ مهاجران افغان از کشورهای همسایه در شش ماه نخست سال ۲۰۲۵ خبر داده است. به اساس آمار ارائه‌شده تا تاریخ ۳۰ جون، نزدیک به ۹۴۹ هزار تن از افغان‌ها به کشور برگشته‌اند؛ که از این میان، ۷۴۱ هزار تن از ایران و ۲۰۸ هزار تن از پاکستان بوده‌اند.

افزایش بی‌پیشینه در ماه جون:

تنش‌های اخیر در منطقه، به‌خصوص در پی درگیری‌های ایران و اسرائیل، موجب تشدید روند اخراج و بازگشت مهاجران شده است. تنها در ماه جون، بیش از ۲۸۳ هزار افغان از ایران به کشور بازگشته‌اند، رقمی که در مقایسه با ماه‌های پیش افزایش چشم‌گیری را نشان می‌دهد.

تغییر در ساختار جمعیتی برگشت‌کنندگان:

در حالی‌که در گذشته اکثر برگشت‌کنندگان را مردان مجرد تشکیل می‌دادند، اکنون بیش از ۶۰ درصد آنان خانواده‌هایی متشکل از زنان و کودکان هستند. این موضوع باعث افزایش آسیب‌پذیری و نیازمندی‌های بشری عاجل شده است.

مشکلات جدی برای جوامع میزبان:

ولایات سرحدی به‌خصوص هرات و نیمروز، با موج بی‌سابقهٔ برگشت‌کنندگان مواجه شده‌اند. منابع محدود، فشار بر خدمات عامه، نبود سرپناه و تهدید افزایش تنش‌های اجتماعی از چالش‌های عمده‌ای‌اند که جوامع میزبان را تحت تأثیر قرار داده‌اند.

نیاز عاجل به کمک‌های بشری:

برگشت‌کنندگان به سرپناه، غذا، مراقبت‌های صحی، آب آشامیدنی، خدمات روانی و فرصت‌های معیشتی پایدار نیاز دارند تا بتوانند زندگی خود را دوباره بسازند. نبود حمایت عاجل می‌تواند به بحران انسانی فراگیر منجر شود.

درخواست یوناما از جامعه جهانی:

یوناما از جامعه جهانی، نهادهای بین‌المللی و کشورهای کمک‌کننده می‌خواهد تا مسئولانه و عاجل عمل کرده و کمک‌های بشری را افزایش دهند. در صورت بی‌توجهی، وضعیت می‌تواند به یک فاجعه انسانی بزرگ تبدیل شود.

یوناما از رسانه‌ها و نهادهای مدنی خواسته است تا با اشتراک‌گذاری این گزارش، آگاهی عمومی را در سطح ملی و بین‌المللی افزایش دهند و توجه به وضعیت وخیم برگشت‌کنندگان افغان را برجسته سازند.

سفیر امارت اسلامی افغانستان در فدراسیون روسیه، گل حسن حسن، با افغان‌های مقیم این کشور دیدار تعارفی برگزار کرد.

در این نشست، سفیر گل حسن ضمن خوش‌آمدگویی به اشتراک‌کنندگان، از گام مهم دیپلوماتیک فدراسیون روسیه در قبال افغانستان ابراز قدردانی کرد و اظهار امیدواری نمود که اقدام اخیر روسیه در راستای به‌رسمیت شناختن رسمی امارت اسلامی، باعث تقویت هرچه بیشتر روابط دوجانبه در بخش‌های مختلف گردد.

سفیر همچنان تأکید کرد که در کنار تیم خود، به گونه صادقانه در خدمت افغان‌های مقیم روسیه خواهد بود و تلاش می‌کند تا به‌موقع به مشکلات و نیازهای آنان رسیدگی صورت گیرد.

در این مراسم، نمایندگانی از جامعه افغان‌های مقیم، از جمله بزرگان قومی و نمایندگان محصلین، نیز سخنرانی کردند. آنان با ابراز خوشحالی از موقف اخیر روسیه در قبال افغانستان، از انتصاب سفیر گل حسن استقبال کردند.

سخنرانان ابراز امیدواری نمودند که به‌رسمیت شناختن امارت اسلامی توسط روسیه، نه‌تنها موجب گسترش روابط دوجانبه خواهد شد، بلکه نقش مؤثری در حل چالش‌های افغان‌های مقیم روسیه نیز ایفا خواهد کرد.

زلمی خلیل‌زاد، نماینده پیشین ایالات متحده برای صلح افغانستان، در واکنش به اخراج دسته‌جمعی مهاجران افغان از ایران، این اقدام را “وحشیانه” توصیف کرده و خواهان کاهش سرعت این روند و هماهنگی ایران با نهادهای کمک‌رسان بین‌المللی شده است.

خلیل‌زاد گفته است که گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از همکارانش در منطقه سرحدی هرات دریافت کرده که برای کمک به صدها هزار مهاجر افغان به آن‌جا رفته‌اند. به گفته وی، نیروهای ایرانی افغان‌ها را در جاده‌ها بازداشت کرده، بدون اطلاع قبلی سوار بر بس می‌سازند و در سرحد افغانستان رها می‌کنند.

او افزود: «زمانی که مهاجران می‌خواهند به گونه‌ی مسالمت‌آمیز و همراه با خانواده‌های‌شان کشور را ترک کنند، به آن‌ها گفته می‌شود که اعضای خانواده‌شان جداگانه اخراج خواهند شد و باید خود به دنبال آنان بگردند.»

خلیل‌زاد در این زمینه هشدار داد که افغانستان، کشوری که خود با بحران پس از جنگ روبه‌رو است، قادر به جذب این حجم عظیم مهاجران در مدت کوتاه نیست. او همچنین تأکید کرد که بسیاری از بازگشت‌کنندگان دیگر قریه یا بستگان ندارند که به آن‌ها پناه ببرند.

وی از جمهوری اسلامی ایران خواست تا روند اخراج را کاهش داده، با نهادهای کمک‌رسان افغان و بین‌المللی هماهنگی کند و مهاجران را در صورت بازگرداندن، به شکل انسانی و با عزت منتقل سازد.