به یاد محمود کیانوش؛ یک سال گذشت

یک سال قبل در چنین روزی محمود کیانوش، شاعر، نویسنده، منتقد ادبی، روزنامه نگار و نویسنده و گویندهٔ رادیو درگذشت. کیانوش از دوران دبیرستان شعر گفتن و داستان نویسی را شروع کرد و تا سن ۸۷ سالگی که چشم از جهان فروبست هرگز از نوشتن دست نکشید.

نوشتن برای محمود کیانوش در حقیقت بهانهٔ ادامهٔ حیات بود و بخصوص در سال های آخر زندگی اش با وجود مریض احوالی وابستگی او به نوشتن برای زنده ماندن با تعهدی اجتماعی برای آگاه کردن توام شده بود و به همین دلیل خودرا از نظر زمانی در مضیقه می دید و «وقت تلف کردن» را جایز نمی دید و می نوشت و می نوشت.

یکی از کارهای اخیر کیانوش که نوشتن آن را دوسال قبل از مرگش شروع کرده بود کتابی ست زیر عنوان «بی شکی، بی سؤالی» که در آن تلاش دارد به جامعه بگوید دنباله‌روی برٌه وار هرگز از بشر دوپا انسان نمی سازد. ارتقاء بشر به مقام انسانی در شک کردن و سؤال کردن است. عادتی که هرگز کیانوش را ترک نکرد. کیانوش در مقدمه این کتاب می گوید:

عنوان کتابی که الآن در پیش چشم دارید، «بی شکّی، بی سؤالی» است. هشتاد و پنج سال زندگی برای کسی که از کودکی، سایه وار و ساکت، در حاشیۀ زندگی بزرگسالان نشسته باشد، و به گفتار آنها گوش سپرده باشد، و کردار آنها را نظاره کرده باشد، و تجربه های هر روزۀ این حاشیه نشینی او را گرفتار سؤالهایی کرده باشد که نتواند آنها را با هیچکس، علی الخصوص با پدر و مادر خود، در میان بگذارد، «سؤال داشتن» برای او به عادتی مهمّ و لازم و پایدار تبدیل می شود، و این عادت او را همیشه در فکرِ جستن و یافتن جواب نگه می دارد.»

کیانوش در همهٔ ژانرهای شعری به واقع استاد بود از مثنوی و قصیده و غزل تا قالب های نیمایی و شعر به اصطلاح سپید. و این هم یکی از شعرهایش از کتاب «شکوفهٔ حیرت» او:

برایم آواز بخوان

ستارهٔ پرنده ای من

برایم آواز بخوان.

موج ترانه هایت

نسیم سرزمین رؤیاهاست

و من در بهارِآوازهایت

سبزه زارِ کرانهٔ آرام ترین رودها هستم.

پرندهٔ ستاره ایِ من،

برایم آوازبخوان

مخزن گیتار تو

قلب آفتابی است،

تارهای اثیری روحت را

با لطافتِ سرود سایه ها بنواز.

دستان نیلوفرینت را بیفشان،

و من بسانِ بستری حریر،

خویشتن را زیر گامهای پروانه ایِ تو خواهم گسترد.

دریچهٔ چشمانِ دریارنگت را باز کن،

و من در اعماق تاریک ترین اندیشه هایم

-با تازه ترین خورشیدها –

صبح خواهم کرد.

پرندهٔ من،

ستارهٔ من

برایم آواز بخوان.

کیانوش در سال ۱۳۸۵ رشته برنامه هایی زیر عنوان «هزار سال غزل فارسی» در ۱۴ قسمت برای بخش فارسی بی بی سی تهیه و اجرا کرد که متاسفانه همهٔ آن برنامه ها در بخش فارسی بی بی سی موجود نیست. بخش اول این برنامه را می توانید در لینک زیر بشنوید.

از خوانندگانی که ممکن است احیانا بخش های دیگر این برنامه را هنگام پخش از رادیو ضبط کرده باشند و در اختیار داشته باشند تقاضا می کنم با ما تماس بگیرند.