خبرهای تازه
صدمین سالروز استقلال افغانستان؛ غازی امانالله خان کی بود؟
غازی امان الله خان تحصیلاتاش را در کورس افسری ادامه داد و روابط نزدیک به ارتش داشت.
پس از آنکه پدرش، امیر حبیب الله خان، در سال ۱۹۱۸ میلادی در ولایت لغمان ترور شد او در بیست و هشتم فیبروری ۱۹۱۹میلادی به قدرت رسید و سلطنتاش را اعلام کرد.
در روز سوم می ۱۹۱۹ میلادی نیروهای افغان با عبور از مرز افغانستان و هند بریتانیوی در درۀ خیبر شهرک کوچک باغ را در منطقۀ قبایل تصرف کردند.
این تهاجم که به دستور امان الله خان انجام شد زنگ آغاز جنگ سوم افغان و انگلیس به صدا درآمد سه روز بعد هند بریتانیا در ششم می به افغانستان اعلان جنگ داد و نیرو های تازه نفس به منطقه فرستاد.
پس از پیروزی افغان ها در این نبرد، شاه امان الله خان غازی استقلال افغانستان را اعلام کرد و این روز به عنوان روز تاریخی در تاریخ افغانستان ثبت شد.
محمد داوود راوش، استاد دانشگاه، می گوید، «گرفتن آزادی و استقلال همراه بود با چند تحول جهانی هم. جنگ جهانی اولپایان یافته بود، انگلستان قسماً تضعیف شده بود و هند بریتانیوی دیگر با آن عظمت و قوت نبود. همزمان با آن، شاه امان الله در سه جبهه جنگ را بسیار خوب تنظیم کرد. تقریباً هشتاد هزار مسلح قبایلی در عقب جبهه همراهاش بود.»
برگزاری لویه جرگه و تصویب نخستین قانون اساسی، از میان رفتن برده داری، استقرار نظام شاهی مشروطه، تفکیک قوا، اجباری شدن آموزش، آوردن اصلاح در نظام مالی، ممنوع شدن کار اجباری ، فرستادن شماری از دانشجویان به خارج کشور برای ادامۀ تحصیل، افزایش چشمگیر روزنامه نگاری و سایر این ها از مهمترین تحولات دوره امانی گفته می شود.
اما روند اصلاحات امانی در زمینههای اجتماعی با واکنشهای زیاد عناصر سنتی و محافظه کار روبرو شد و این روند شورش گریها را در برابر سلطنت اش نیز فراهم کرد تا اینکه در سال ۱۹۲۹ میلادی مجبور به واگذاری قدرت شد.
حلیم تنویر، مورخ و روزنامه نگار، می گوید، «با وجودی که انگلیسی ها نمی خواست که امان الله خان به شکل مستقل عمل کند به این خاطر از حساسیت های دینی استفاده کردند و ریفورم های او را به عنوان خلاف کار های اساسی اسلام اعلان کردند و امان الله خان مجبور شد که کشور را ترک کند.»
امان الله خان پس از کنار رفتن از قدرت به ایتالیا رفت و بقیه زندگیاش را در آنجا ادامه داد.
او سر انجام در ۲۶ اپریل ۱۹۶۰ میلادی در سویس چشم از جهان بست و پیکر اش به افغانستان انتقال یافته در کنار قبر پدرش امیر حبیب الله خان در شهر جلال اباد به خاک سپرده شد.