د هوا حالاتو بدلونونه
آیا د زامبي ویروسونو بیا راپورته کیدا روغتیا ته ګواښ دی؟
د نړۍ د تودوخې له ډېرېدو سره تلپاتې کنګلونه هم د اوبه کېدو په حال کې دي، چې ورسره لرغوني ویروسونه او باکتریاوې راژوندۍ او عامې روغتیا ته ګواښ پېښوي.
شونې ده، چې زامبي ویروسونه یو وېروونکي فلم ته ورته ښکاره شي؛ خو د اقلیمي بحران له کبله د شمالي قطب اوبه کېدا د عامې روغتیا لپاره یو رښتینی ګواښ ګڼل کیږي.
ساینس پوهانو له لرغونو تلپاتو کنګلونو ویروسونه ترلاسه کړي او وايي، چې اوس هم کولی شي یو حجروې ژوندي امیبونه اخته کړي.
د تي آر تي ورلد د څرګندونو له مخې: په داسې حال کې، چې تر دې دمه دا هم روښانه نده، چې آیا دا ویروسونه کولی شي حیوانات یا انسانان اخته کړي؛ څېړونکي ادعا کوي، چې د یاد ویروسونه باید د عامې روغتیا لپاره یو ګواښ وګڼل شي.
تلپاتې کنګلونه د خاورې یوه طبقه ده، چې په بشپړه توګه کنګل پاتې شوې او په شمالي نیمه کره کې د ځمکې یې د ځمکې ۱۵ سلنه پوښلې. په هرصورت، د بشري فعالیتونو له کبله د نړۍ تودوخه مخ پر زیاتېدو ده، چې د یاد کنګلونه د اوبه کېدا له چټک ګواښ سره مخ دي.
دې پدیدې له ویروسونو او باکتریاو نیولې تر لویو ځناورو ژویو پورې یو زیات شمېر لرغوني ژوندي حیوانات له منځه وړي دي.
په ۲۰۱۴ کې فرانسوي پروفیسور ژان میشل کلاوري د پخوانیو ویروسونو یا زومبی ویروسونه د بیا راژوندي کولو په اړه څېړنې پیل کړې دي.
هغه په سایبریا کې له څو بېلابېلو برخو څو بڼې کنګل ویروسونه وموندل.
تر ټولو زوړ ډول، چې ۴۸۵۰۰ کاله مخکې تاریخ لري د یوه جهيل د خاورې له بېلګې ترلاسه شوی. په داسې حال کې، چې تر ټولو ځوانه بېلګه یې ۲۷۰۰۰ کاله پخوانۍ ده.
له ځوانو بېلګو څخه یوه یې د وړۍ لرونکي حیوان په مرۍ کې وموندل شو.
د ساینس پوهانو هڅو په ډاګه کړه، چې زاړه ویروسونو او باکتریاوې کولی شي، چې د نړیوالې عامې روغتیا لپاره جدي پایلې ولري.
د هوا حالاتو بدلونونه
اسپانیا کې د سېلابونو له کبله د مړو شمېر ۲۱۴ کسانو ته رسېدلی
د رویټرز د راپور له مخې: نوږموړي زیاته کړې، چې تر دې دمه دوه نیم زره سرتېري د لټون او ژغورنې د عملیاتو لپاره پر هڅو ګومارل شوي؛ خو د دغه هېواد لومړي وزیر پیډرو سانچيز ژمنه کړې، چې پېنځه زره نور ځواکونه به هم وګوماري.
د اسپانیې لومړي وزیر پیډرو سانچیز د شنبې پر ورځ ( د لړم دولسمه / د نومبر دوهیمه) په یوه ټلوېزیوني وینا کې ویلي: د هېواد ځواکونو د والنسیا د ختیځې سیمې زرګونه ګراجونه، کورونه، سیندونه او سړکونه کتلي او ۲۱۴ مړي یې ترې را ایستلي دي.
د رویټرز د راپور له مخې: نوږموړي زیاته کړې، چې تر دې دمه دوه نیم زره سرتېري د لټون او ژغورنې د عملیاتو لپاره پر هڅو ګومارل شوي؛ خو د دغه هېواد لومړي وزیر پیډرو سانچيز ژمنه کړې، چې پېنځه زره نور ځواکونه به هم وګوماري.
د اسپانیا په لسګونه ښارونه په هغه هېواد کې د وروستیو ناڅاپه سېلابونو په پایله کې تر اوبو لاندې شوي د هسپانیا د هواپېژندنې ادارې په دغه هېواد کې، د باران اندازه بېسارې بللې ده.
سانچیز ویلي:حکومت به د اړتیا په صورت کې له ټولو اړینو سرچینو کار واخلي.
ویل کیږي، چې دا سېلابونه په اروپا کې له ۱۹۶۷ ز. کال راپدېخوا بېساري دي.
ساینس پوهانو ویلي، چې په اروپا او نورو ځایونو کې د اقلیم د بدلون له کبله د مډیټرانې تودوخه، چې د اوبو تبخیر زیاتوي؛ د سختو بارانونو په جوړولو کې مهم رول لوبوي.
د هوا حالاتو بدلونونه
د اسپانیا په سیلابونو کې لږ تر لږه ۹۵ کسان مړه شول
انځورونه ښیې، چې د الباسیټه په لیټور ښار کې خټینې اوبه څپې وهي او موټر دېخوا او هخوا کیږي.
د اسپانیا د سویل د والنسیا په سیمه کې د چارشنبې پر ورځ (د لړم نهمه) سخت بارانونه د سیلابونو د راوتلو لامل شول او لږ تر لږه ۹۵ کسان یې مړه کړل.
انځورونه ښیې، چې د الباسیټه په لیټور ښار کې خټینې اوبه څپې وهي او موټر دېخوا او هخوا کیږي.
د اسپانیا لومړي وزیر پیډرو سانچیز په ایکس پاڼه کې د ورک شويو خلکو او د توپان له کبله پر رامینځته شويو زیانونو اندېښنه څرګنده کړې او لیکي: ډېر بام کوئ او له غیر ضروري سفر څخه ډډه وکړئ.
سانچیز په یوه ټلویزیوني وینا کې هغو کسانو ته په نغوته کې، چې اوس هم د خپلو عزیزانو په لټه کې دي وویل: ټوله اسپانیه له تاسې سره ژاړي.
د سیمې بېړنیو خدماتو له خلکو غوښتي، چې د سړکونو له تګ څخه ډډه وکړي او د رسمي سرچینو څخه نور معلومات وغواړي.
د سیلاب د شدت له امله د مادریډ او بارسلونا ښارونو ته د ریلګاډو تګ راتګ لغو شوی او په ځپل شویوو سیمو کې ښوونځي او عامه خدمات تړل شوي دي.
د اسپانیا د هوا پېژندنې ادارې د والنسیا په سیمه کې بېړنی حالت اعلان کړی او په ځینو سیمو لکه توریس او یوتیل کې د باران اندازه ۲۰۰ ملي مټرو ته رسېدلې ده.
د هوا حالاتو بدلونونه
د اقلیم بدلون د افغانستان يو شمېر خلک له خپلو کورونو بېځایه کېدو ته اړ کړل
د ماشومانو ژغورنې ټولنې د خلکو د بې ځایه کیدو پړه پر طبیعی پېښو واچوله او زیاتوي: په هرو اووه افغانانو کې یو یې له اوږدمهاله بېځایه کیدنې سره مخ دی، چې دا په سویلي آسیا کې تر ټولو لوړ او په نړۍ کې دوهیم نمبر دی.
د ماشومانو د ژغورنې ټولنې د سېشنبې پر ورځ (د زمري شپاړلسمه) په یوه راپور کې څرګنده کړې، چې په افغانستان کې د روان کال له لومړیو شپږ میاشتو راپدېخوا سختو اقلیمي پېښو لږ تر لږه ۳۸ زره کسان د خپلو کورونو پرېښودو ته اړ کړي دي.
دا شمېر د تېر کال پر پرتله لوړ شوی دی.
دې ټولنې زیاته کړې، چې د بېځایه شویو شاوخوا نیمایي یې ماشومان دي.
د داخلي بېځایه شویو کسانو د مرکز (IDMC) د معلوماتو شننه ښیي، چې د وچکالۍ، سختې ګرمۍ، سیلابونو، د ځمکې ښویېدنې، واورې ښویېدنې او توپانونو له کبله د روان کال په لومړۍ نیمایي کې د بېځایه شویو شمېر د ۲۰۲۳ کال پر پرتله زیات و.
دغه معلومات ښيي، چې په افغانستان کې له خپلو کورونو څخه د بېځایه شویو کسانو نیمایي برخه ماشومان دي.
د ۲۰۲۳ ز. کال په پای کې افغانستان د نړۍ په هېوادونو کې د اقلیمي آفتونو له کبله د بې کوره د (۷۴۷ زره ۹۴) ماشومانو تر ټولو لوی شمېر درلود.
د ماشومانو ژغورنې ټولنې د خلکو د بې ځایه کیدو پړه پر طبیعی پېښو واچوله او زیاتوي: په هرو اووه افغانانو کې یو یې له اوږدمهاله بېځایه کیدنې سره مخ دی، چې دا په سویلي آسیا کې تر ټولو لوړ او په نړۍ کې دوهیم نمبر دی.
افغانستان د اقلیمي بدلون د اغېزو پر وړاندې شپږم؛ خو ډېر زیانمنونکی هېواد دی او له هغو هېوادونو څخه یو دی، چې د کړکیچ او ناورین له اغېزو سره د سمون او مقابلې لپاره تر ټولو لږ وړتیا لري.
د ماشومانو ژغورنې ټولنې ويلي؛ ماشومان ساعتونه - ساعتونه مزل کوي، چې له ډنډونو څخه اوبه کور ته راوړي. هغه ډنډونه، چې حیوانات هم ترې ګټه اخلي؛ د ناروغۍ د خپرېدو لامل کیږي.
په افغانستان کې د ماشومانو ژغورنې ټولنې مشر ارشاد ملیک ویلي: د اقلیم ناورین په افغانستان کې بشري ناورین ته لمن وهي. دا خلک مجبوروي، چې خپل کورونه پریږدي، د اوبو سرچینې ویجاړوي او ماشومان له ښوونځيو راګرځوي. دا د ماشومانو ژوند بدلوي.
هغه زیاته کړې، چې د ۶۰ کلنو پر پرتله په افغانستان کې به ماشومان ۵ اعشاریه ۳ برابره له وچکالۍ سره مخ شي.
-
تازه خبرونه3 days ago
تېر کال په افغانستان کې د اوبو لګولو سلګونه ډندونه جوړ شول
-
تازه خبرونه2 days ago
په پغمان کې د اور لګېدنې له کبله دوه کسان مړه شوي او سلګونه خلکو ته مالي زیانونه اوښتي
-
سوداگري2 days ago
افغانستان ته د ایران غیرنفتي صادرات ۳۱ سلنه ډېر شول
-
د هوا حالاتو بدلونونه3 days ago
اسپانیا کې د سېلابونو له کبله د مړو شمېر ۲۱۴ کسانو ته رسېدلی
-
نړۍ2 days ago
پر غزې د اسرائیلو په هوايي بریدونو کې لږ تر لږه ۳۱ کسان ووژل شول
-
تازه خبرونه2 days ago
دا ځل پر اسرائیلو پېچلی، ویجاړوونکی او خونړی برید کوو – ایران
-
تازه خبرونه3 days ago
له ایران څخه هره ورځ لږ تر لږه درې زره افغان کډوال ایستل کېږي
-
روغتيا2 days ago
په افغانستان کې ۶ اعشاریه ۱ میلیون خلک لومړنیو روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی لري – یونیسف