په ۲۰۲۴-۲۰۲۵ مالي کال کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د دوه اړخیزې سوداګرۍ ۲۵ سلنه زیاتوالی موندلی، چې ورسره د سوداګرۍ حجم نږدې ۲ ميلیارډ ډالرو ته رسېدلی دی.

د پاکستانيو رسنیو د راپورونو له مخې؛ دا شمېر د تېر کال له ۱.۶۰۳ میلیارد ډالرو څخه ۱.۹۹۸ میلیارډ ډالرو ته لوړ شوی دی.

د راپور له مخې؛ افغانستان ته د پاکستان صادرات ۳۱ سلنه زیاتوالی موندلی ۱.۳۹۱ میلیارډ ډالرو ته رسیدلی. په داسې حال کې، چې له افغانستان څخه وارداتو هم ۱۳ سلنه زیاتوالی موندلی ۶۰۷ میلیون ډالرو ته رسېدلي.

د پاکستان په صادراتي توکو کې بوره له ۴.۳۳۳ سلنه بې‌ساري ودې سره په سر کې ده؛ د بورې صادرات په ۲۰۲۳-۲۰۲۴ کې له ۵.۹۳ میلیون ډالرو څخه ۲۶۲.۷۷ میلیون ډالرو ته لوړ شوي دي.

د ودانیزو توکو، ټوکرانو او درملو په ګډون نور صادراتي توکي هم پدې وده کې د پام وړ ونډه لري؛ خو ځینې توکي لکه وريجې، هګۍ، مالګې، برقي تجهیزات او بوټان د کال پر پرتله له ۱۷ څخه تر ۹۹ سلنې پورې له کمښت سره مخ شوي دي.

د ۲۰۲۵ کال په جون کې افغانستان ته د پاکستان صادرات ۱۴۲ میلیون ډالرو ته ورسېدل، چې د ۲۰۲۴ کال د جون پر پرتله ۹۰ سلنه زیاتوالی لري. په هر حال، په ورته موده کې واردات ۲۹ سلنه کم شوي، چې د ۲۰۲۵ کال د می پر پرتله ۵۴ سلنه کمښت ښیي.

پر ټولیزه توګه دوه اړخیزه سوداګري په جون کې ۱۵۸ میلیون ډالرو ته ورسېده، چې د ۲۰۲۴ کال د جون پر پرتله ۶۲ سلنه زیاتوالی او د تېرې میاشتې پر پرتله ۹ سلنه زیاتوالی ښیي.

کارپوهان د دې ودې لامل د سیمه‌ییزې اړیکې ښه‌والی، د سوداګرۍ آسانتیا او په افغان بازار کې د پاکستانيو توکو لپاره د تقاضا زیاتوالی بولي.

د ایران د ګمرکونو ادارې د څرګندونو له مخې؛ ایران د روان لمریز لېږدیز کال په لومړۍ ربع کې ( د وري له لومړۍ څخه د غبرګولي تر یودېرشمې) افغانستان ته له ۵۱۰ میلیون ډالرو څخه ډېر نا‌تېلي توکي صادر کړي، چې افغانستان په یاد وخت کې د ایران د نا‌تېلي صادراتو لپاره پېنځم لوی منزل دی.

چارواکو او سوداګریزو مشرانو ټینګار کړی، چې مخ پر زیاتېدونکې سوداګریزې اړیکې د سیمه‌ییز ثبات لپاره اړینې دي.

د ایران او افغانستان په وروستي سوداګریز کنفرانس کې د ICCIMA مرستیال مشر پیام باقري، د ګډ تاریخ او تکمیلي سرچینو د څرګندونو له مخې د ژورې اقتصادي ملګرتیا غوښتنه وکړه. لکه د ایران صنعتي بېخبنا او د افغانستان معدني شتمني.

باقري د ګډو پانګونو، کاري ځواک پراختیا او د سوداګریزو خنډونو د کمولو له لارې د سوداګرۍ د پراختیا هڅې هم روښانه کړې.

دغه راز د ایران د کرنې وزیر د کرنیزو خدماتو په برخه کې د همکارۍ د زیاتولو لپاره چمتووالی څرګند کړ او د دوه اړخیزو اړیکو پرمختګ ته یې د ګډې کمیټې غوښتنه وکړه.

د اپریل پر لسمه په کابل کې یوې تخنیکي غونډې د تهران- کابل اقتصادي تړون په اړه پر پرمختګ بیاکتنه وکړه، چې پر سوداګرۍ، ټرانزیټ، کانونو او کرنې راڅرخي.

د دواړو هېوادونو ترمنځ دوه اړخیزه سوداګري په ۲۰۲۴ کال کې ۸۴ سلنه زیاته شوه، چې ۳.۲ میلیارډ ډالرو ته ورسېده.

ایران د ۳.۱۴ میلیارد ډالرو پر ارزښت توکي صادر کړل، چې ډېری یې د تېلو محصولات، فولاد، خواړه او ودانیز توکې وه. په داسې حال کې، چې ایران ته د افغانستان صادرات په ټولیزه توګه خام او کرنیزې محصولات ۱۱۶ سلنه زیات شوي او ۵۴ میلیون ډالرو ته رسېدلي دي.

د افغانستان او هند ترمنځ دوه اړخیزه سوداګري په ۲۰۲۴ او ۲۰۲۵ مالي کال کې یو میلیارد ډالرو ته ورسېده، چې د اقتصادي اړیکو د ودې، کرنیزو محصولاتو د وارداتو زیاتوالي او د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو تعاملاتو له پراخېدا ښکارندویي کوي.

د هند د سوداګرۍ او صنایعو وزارت د خپرو شویو معلوماتو له مخې؛ له افغانستان څخه واردات ۶۸۹.۸۱ میلیون ډالرو ته ورسېدل، چې د تېر مالي کال پر پرتله ۷.۴ سلنه زیاتوالی ښیي.

دغه راز افغانستان ته د هند صادرات ۳۱۸.۹۱ میلیون ډالر ول، چې د پرله‌پسې سوداګریزو تعاملاتو ښکارندویي کوي.

هند په روان مالي کال کې د افغانستان د توکو ترټولو لوی واردونکی دی.

دا د هند بازار ته لاسرسی آسانه او د هېواد هڅې منعکس کوي. په ځانګړي توګه د افغانستان د کرنیزو او وچو مېوو د صادراتو لپاره.

د بازار دې لاسرسي په افغانستان کې د پام وړ ټولنیزې-اقتصادي اغېزې لرلې دي.

د هند پرله‌پسې غوښتنې افغان کروندګر هڅولي، چې اوس د بدیل کر سټراټیژیو غوره کولو ته مخه وکړي.

سربېره پردې هند د افغان صادراتو لپاره د صفر تعرفې ګټې چمتو کوي.

د تعرفې دې معافیت د ننوتلو پر وړاندې خنډونه د پام وړ کم کړي او د افغان سوداګرو په ځانګړي توګه کوچنيو بزګرانو ته یې په بهرنۍ سوداګرۍ کې د پراخ ګډون توان ورکړی او ورسره د هند بازار ته د دوی لاسرسی ښه شوی دی.

د هند بازار ته لاسرسی کولی شي افغان بزګران وهڅوي، چې د اپینو پر ځای بدیل کښت ته مخه کړي.

د اپینو بدیل کیفیت لرونکي توکي عادلانه بازارونو او مالي ملاتړ ته اړتیا لري.

اوسمهال افغانستان د مخ پر زیاتېدونکي بشري بحران سره مخ دی، چې له پاکستان او ایران څخه د کډوالو د پراخې جبري ایستنې له کبله نور هم زیات شوی؛ سرچینې یې تر فشار لاندې راوړي او د اقتصادي بیا رغونې او ثبات هڅې یې له خنډ او ځنډ سره مخ کړې دي.