د صنایعو او سوداګرۍ وزارت ويلي، چې د دې وزارت چارسمبالي(سرپرست) نورالدین عزیزي د ترکیې د غالیو ټولنې له مشر احمد دیلر او مل پلاوي سره په لیدنه کې د ګډې همکارۍ پر پراختیا او د ترکیې له لارې اروپايي بازارونو ته د افغان غالیو د صادراتو پر پراختیا ټینګار وکړ.

د دې وزارت په خبرپاڼه کې راغلي؛ په دې غونډه کې د افغانستان د غالیو تولیدونکو او صادرونکو ټولنې د استازو په شتون کې ترسره شوه؛ دواړو خواوو د افغانستان لپاره د ملي سمبول او ارزښتناکه صادراتي توکو په توګه د غالیو صنعت پر اړتیا او ارزښت ټینګار وکړ.

احمد دیلر د افغان غالیو د کیفیت د ستاینې ترڅنګ پر ترکي غالیو یې اغېر ګټور وګاڼه او زیاتوي، چې ” د ترکي غالیو ټولنه، چې شاوخوا ۵۰۰ غړي لري؛ د افغان غالیو له سکټور ملاتړ کوي او پانګونې هڅولو ته چمتو ده.”

د افغانستان د صنایعو او سوداګرۍ وزارت چارسمبالي ټینګار وکړ، چې افغان غالۍ غوره کیفیت او ملي حیثیت لري.

نوموړي زیاته کړې؛: “د دواړو هېوادونو د اړوند ټولنو ترمنځ د همکارۍ پراختیا او د ترکیې حکومت لخوا پر افغان غالیو د مالیاتو له کمولو سره اروپايي هېوادونو ته د دې محصول صادرولو ته لار اواره شي او دواړو هېوادونو ته به ګټه ورسوي.”

نورالدین عزیزي زیاته کړې: “افغانستان چمتو دی، چې د ګډ بازار موندنې، ګډواعلاناتو، اوبپاڼو او نندارتونونو پر جوړولو، کلتوري پراختیا او سوداګریزو سفرونو په برخو کې فعاله همکاري وکړي.”

هغه د غالیو تولیدونکو هېوادونو، په ځانګړي توګه د افغانستان، ترکیې او ترکمنستان ترمنځ د ګډ پروګرام د پیل غوښتنه وکړه، چې د غالیو خپلواک وزارت لري، چې په نړیواله کچه د غالیو کارولو کلتور ته وده ورکړي.

د دې ناستې په پای کې د افغانستان او ترکیې دواړو ټولنو کابل ته د ترکي غالیو ټولنې د مشر د سفر پر مهال د ګډو فعالیتونو او همکارۍ د پراختیا په اړه د هوکړه لیک لاسلیک کړ.

د یادونې ده، چې د ترکي پلاوي سفر د افغان غالیو جوړونکو او صادرونکو ټولنې پر رسمي بلنه ترسره شو، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو او کلتوري اړیکو پیاوړتیا ګڼل کیږي.

نړیوال بانک د دوشنبې پر ورځ (د غویی نهه‌ویشتمه) اعلان وکړ، چې قراردادیانو ته د تادیاتو ورکړه د هغو کارونو پورې اړه لري، چې د پخواني افغان حکومت له سقوط څخه مخکې ترسره شوي او د تادیاتو دا کچه هغه پاتې پورونه دي، چې باید دوی ته ورکړ شوي وای.

د ماليې وزارت د راپور په اړه نړیوال بانک څرګنده کړې؛ دا تادیات د پخواني افغان حکومت له پاتې پورونو سره تړاو لري او هغو قراردادیانو ته تادیه کیږي، چې د نړیوال بانک لخوا په تمویل شويو پروژو کې استخدام شوي وه.

نړیوال بانک زیاته کړې، چې دغو قراردادیانو خپل کار د ۲۰۲۱ کال د اګست له پېنځلسمې مخکې بشپړ کړی دی.

نړیوال بانک ټینګار کړی، چې دا قراردادونه د پخواني افغان حکومت او قراردادیانو ترمنځ لاسلیک شوي، او له همدې کبله د تادیاتو مسوولیت د حکومت پر غاړه دی نه د نړیوال بانک.

نړیوال بانک ویلي، چې دوی به د احتیاطي بیاکتنو او خپلواکه تائید وروسته په استثنایي ډول د پیسو د تادیې د بهیر په آسانه کولو کې مرسته وکړي.

د نړیوال بانک د څرګندونو له مخې، نړیوال بانک د قراردادونو اړخ نه و.

دې بنسټ دا هم ویلي، چې د دې بهیر او تخنیکي همغږۍ په اړه وروستۍ څرګندونې د تادیې په بهیر کې پرمختګ ښیي؛ خو د پخوانیو پروژو د بیا پیلولو په اړه هیڅ بحث یا هوکړه نده شوې.

د نړیوال بانک غبرګون له هغې وروسته خپور شو، چې د مالیې وزارت د دوشنبې پر ورځ په یوه خبرپاڼه کې وویل، چې دې بنسټ د افغانستان لوجستیکي او ساختماني شرکتونو ته د ۵۰ میلیون ډالرو پور ورکولو بهیر پیل کړې دی.

د ایران فارس نیوزخبري سرچینې د خبر له مخې؛ ایران هڅه کوي، چې د افغانستان د اوسپنې کانونو په استخراج کې پېنځه میلیارډ ډالر پانګونه وکړي.

په کابل کې د ایران سفیر ویلي، چې د افغانستان بډایه کاني سرچینې د دواړو ګاونډ هېوادونو ترمنځ د همکارۍ لپاره یو ښه فرصت دی.

د راپور له مخې ایران په دې پانګونه کې نږدې شپږ سلنه ګټه تر لاسه کوي، چې د نشر شويو ارقامو پر بنسټ ۳۰ میلیارډ ډالرو ته رسیږي.

د هېواد د کانونو او پټرولیم وزارت هم وايي، چې په دې وروستیو کې د افغانستان او ایران ترمنځ د اقتصادي اړیکو د پراختیا ترڅنګ د ایران له لوري د افغانستان د کانونو په سکټور کې پر پانګونه خبرې اترې روانې دي.

د کانونو او پټرولیم وزارت ویاند همایون افغان ویلي؛ د افغانستان او ایران حکومتونو ترمنځ له بل هر وخت ښې اړیکې شته او د افغانستان د کانونو په سکټور کې ایراني لوری د پانګونې لېوالتیا لري او په دې برخو کې له ایراني لوري سره ناستې شوي او نورې ناستې هم رواني دي.

د خصوصي سکټورځیني غړي وايي، چې ایران د اوسپنې د استخراج په برخه کې لوړ ظرفیت لري او پانګونه یې د هېواد د صنعت په پراختیا کې مهم ګام بولي.

د اوسپنې ویلې کولو د ټولنې اجرائیه رییس عبدالنصیر رشتیا وایي: ((افغانستان د اوسپنې د کانونو په پرخه کې تر ټولو لوی ظرفیت لري؛ خو هیله ده، چې د هېواد د کانونو د استخراج او پروسس چارې په هېواد کې دننه تر سره شي، چې ګټورتوب يي پراخ شي)).

د اقتصادي چارو یوشمېر کارپوهانو ويلي؛ که  د ایرن له لوري د افغانستان د کانو نو په سکټور کې پانګونه وشي له دې سره به د دواړه هېوادونو د اقتصادي اړیکو د پرا ختیا ترڅنګ په هېواد کې د بې روزګارۍ  کچې د را ټیټدو ترڅنګ به د ملي عوایدو د زیاتېدو لپاره هم زمینه برابره کړي.

د ایراني رسنیو د معلوماتو له مخې؛ ایران له تېر و څو کلونو راپدېخوا د افغانستان د کانونو په سکټور کې ۲.۳ میلیارډ امریکايي ډالرو تړونونه تر لاسه کړي، چې په دې تړونونو کې د اوسپنې کانونو استخراج هم  شامل دی، چې په کې به پېنځه میلیارډ ډالر پانګونه وکړې.