د سوریې ځواکونو د یکشنبې پر ورځ (د لیندۍ یوولسمه) څرګنده کړې، چې په ادلب ښار کې د روسیې او سوریې جنګي الوتکو د مخالفو وسلوالو د شاته تمبولو لپاره هوایي بریدونه وکړل.

د ادلب اوسيدونکيو ويلي، چې روسي او سوریایي هوایي ځواکونو د دې ښار د استوګنې يوه ګڼ‌میشته سيمه، چې څلور ميليون وګړي یې په خيمو او لنډمهاله سرپناوو کې ژوند کوي؛ بمبارډ کړه.

په سیمه کې د مرستندویه ډلو د معلوماتو له مخې؛ په دغو بریدونو کې لږ تر لږه څلور کسان وژل شوي او لسګونه نور ټپیان دي.

د سوریې او روسیې پوځ ويلي، د دوی موخه د وسلوالو پټنځایونه دي او پر ملکي وګړو یې هر ډول برید رد کړی دی.

پرون د سوریې او روسیې جیټ الوتکو د ادلب ولایت پر نورو ښارونو هم بمبارډ وکړ، چې په بشپړه توګه د یادو وسلوالو په ولکه کې دي. دا په ۲۰۱۱ کال کې د سوریې د کورنۍ جګړې له پیل راپدېخوا پر دوی تر ټولو سخت برید و.

د تېرې جمعې پر ورځ دغو وسلوالو د حلب پر ښار برید وکړ او په بریټانیا کې د سوریې د بشري حقونو د څار ډلې د راپور له مخې، دغه ښار اوس په بشپړه توګه د یادو وسلوالو په ولکه کې دی.

د سوریې پوځ ويلي، چې د دغو جنګیالیو په ناڅاپي برید کې لسګونه سوري پوځیان وژل شوي دي.

دا جنګیالي د سیکولر وسلوالو ډلو یو ائتلاف دی چې د ترکیې لخوا یې ملاتړ کیږي.

هیات التحریر شام نومې اسلامپاله ډله د دې ائتلاف ترټولو تجربه لرونکې نظامي ډله ګڼل کیږي.

د سوریې هیات تحریر شام د امریکا، روسیې او نورو هېوادونو لخوا د یوې وسلوالې ډلې په توګه پېژندل شوې ده.

د اردن پاچا دوه‌یم عبدالله د یکشنبې پر ورځ د سوریې د وسلوالو جنګیالیو او د هغوی د ترکیې په ملاتړ د متحدینو د برید پر وړاندې د خپل هېواد ملاتړ اعلان کړ.

د عراق له لومړي وزیر محمد شیعه السوداني سره په ټیلیفوني خبرو کې پاچا عبدالله ویلي، چې اردن په سوریه کې د خپلو وروڼو ترڅنګ د سوریې د ځمکنۍ بشپړتیا، ازادۍ او ثبات د ساتلو لپاره ولاړ دی.

د سوریې کورنۍ جګړه، چې له ۲۰۱۱ کال راپدېخوا په کې سلګونه زره کسان وژل شوي او میلیونونه بې ځایه شوي اوس هم په رسمي توګه پای ته ندی رسېدلی.

له ۲۰۲۰ کال راپدېخوا د ادلب په شمال لویدیځ کې د جنګیالیو تر کنټرول لاندې سیمې د ترکیې او روسیې په منځګړیتوب د اوربند لاندې دي.

د تحریر شام جنګیالیو د تېرې چارشنبې پر ورځ د حلب پر ښار ناڅاپي برید وکړ او د اړوند اوربند له هوکړې یې سرغړونه وکړه، چې اوس هم د سوریې له حکومتي ځواکونو سره په جګړه کوي.

د امریکا ولسمشر جوبایډن د خپلې ولسمشرۍ په وروستیو ورځو کې پر ځايي وخت د سې‌شنبې پر ورځ (د لیندۍ شپږمه) له سپینې ماڼۍ څخه خبریالانو ته په وینا کې د اسرائیلو او لبنان ترمنځ د جګړې د پای ته رسولو هوکړه تائید کړه او څرګندوي: نن زه د منځني ختیځ څخه ښه خبر لرم. ما د لبنان او اسرائیلو له لومړي وزیرانو سره خبرې کړې او په دې خوښ یم، چې دوی د اسرائیلو او حزب الله ترمنځ د ویجاړونکې جګړې د پای ته رسولو لپاره د امریکا وړاندیز منلی دی.

د امریکا ولسمشر ویلي: دا تړون د تل لپاره د شخړو د ختمولو لپاره ډیزاین شوی او په سیمه‌ییز وخت د چارشنبې له سهاره به عملي شي.

نوموړي زیاته کړې: په راتلونکیو ۶۰ ورځو کې به د اسرائیلو پوځ پر تدریجي بڼه ووځي، اسرائیلي ملکي وګړي به بېرته خپلو کورونو ته ستانه شي او د لبنان پوځ به د خپلې خاورې کنټرول بېرته ترلاسه کړي.

بایډن ادعا کړئ، چې: دا تړون په بشپړ ډول پلي شوی او مونږ به له فرانسې سره په ګډه د دې تړون په پلي کېدا کې مرسته وکړو. د لبنان په جنوب کې به امریکايي ځواکونه ځای پر ځای نشي. که حزب الله له تړون څخه سرغړونه وکړي؛ اسرائیل حق لري، چې له ځانه دفاع وکړي.

امریکايي ولسمشر همداراز ویلي: حماس هم یوازې یو غوراوی لري، چې یرغمل شوي بندیان په ځانګړي توګه امریکایان خوشې کړي.

د بایډن له وینا مخکې د امریکا بهرنیو چارو وزیر انټوني بلینکن په سیمه‌ییز وخت د سې‌شنبې پر ورځ په ایټالیا کې د G7 بهرنیو چارو وزیرانو له غونډې وروسته په یوه خبري کنفرانس کې اعلان وکړ: مونږ په لبنان کې د اوربند هوکړې په وروستي پړاو کې یوو. په لبنان کې د اوربند هوکړې ته رسیدل د امریکا او زمونږ د ملګرو لکه فرانسې د ژورو ډیپلوماتیکو هڅو پایله ده.

د امریکا بهرنیو چارو وزیر زیاته کړې: زه باور لرم، چې په سیمه کې د تاوتریخوالی له کمولو سره د غزې جګړه پای ته رسولی شي. د اسرائیلو او لبنان ترمنځ د اوربند خبرې په وروستي پړاو کې دي او دا اوربند به د غزې د جګړې په پای ته رسولو کې مرسته وکړي.

هغه د حماس پر وړاندې د واشنګټن د ادعاوو له تکرارولو سره ویلي: حماس د خپل ځان د ملاتړ لپاره د څو محاذونو پر پرانیستلو تکیه کړې؛ خو په لبنان کې اوربند به یې له ملاتړه محروم کړي. له جګړې وروسته باید داسې پلان جوړ شي، چې د غزې خلک له حماس پرته ژوند وکړي.

هغه ټینګار کړی: مونږ ګورو، چې هره ورځ د لبنان او اسرائیلو ترمنځ پر دواړو خواوو راکټونه ویشتل کیږي، چې دا د چټک اوربند اهمیت څرګندوي. د لبنان او اسرائیلو تر منځ باید اوربند رامنځته شي، چې شخړه د پراخې سیمه‌ییزې جګړې پر لوري ونه‌غځیږي.

بلینکن وایي: مونږ ژمن یو، چې د ټرمپ له ادارې سره د غزې د اوربند او نورو مسلو په اړه کار وکړو.

ویل کیږي، چې؛ د اوربند له پیلېدو وروسته په سیمه کې د جګړو له کبله بې ځایه شوې کورنۍ بېرته خپلو کورونو ته د ستنېدو په حال کې دي او تر راتلونکیو ۶۰ ورځو یا دوه میاشتو پورې به د لبنان له سویل څخه د اسرائیلو پوځیان وځي او په یاده سیمه کې به د لبنان دولتي ځواکونه ځای پر ځای کېږي.

څلورو لوړ پوړی لبناني سرچینو د دوشنبې پر ورځ ویلي؛ تمه ده، چې  د امریکا ولسمشر جو بایډن او د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون به ډېر ژر په لبنان کې د وسلوالې ډلې حزب الله او اسرائیلو ترمنځ اوربند اعلان کړي.

د فرانسې د ولسمشرۍ دفتر د اوربند په خبرو کې د پام وړ پرمختګ تائید کړی او د اسرائیلي رسنیود څرګندونو له مخې؛ ټاکل شوې، چې  د سې‌شنبې پر ماښام د دې هېواد د امنیتي کابینې غونډه د اوربند د طرحې د ارزونې لپاره جوړه شي.

په واشنګټن کې، د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت ویاند جان کربي ویلي؛ مونږ نږدې یوو؛ خو تر هغې، چې هرڅه ترسره شوي نه‌وي هیڅ نه‌کیږي.

همداشان په بیروت کې د لبنان د پارلمان مرستیال الیاس بوصعب رویټرز ته ویلي، چې د اوربند د عملي کیدو په لاره کې کوم جدي خنډونه شتون نلري.

د اوربند وړاندیز شاوخوا دوه اوونۍ مخکې د امریکا لخوا وړاندې شو او د لبناني چارواکو د څرګندونو او رسنیو د راپورونو له مخې: د څارنې کمیټې او له اوربند وروسته له حزب الله سره د مقابلې لپاره د اسرائیلو د عمل ازادي؛ دوه اختلافي ټکي وه.

د لبنان د پارلمان مرستیال الیاس بوصعب په وینا، د اوربند د موافقې په مسوده کې بله لانجه د "څارنې کمیټې" په غړو پورې اړه وه، خو دا قضیه "په تیرو ۲۴ ساعتونو کې حل شوه".

د راپورونو له مخې، د اوربند د څارنې پېنځه کسیزه کمیټه د امریکا پر مشرۍ جوړه شوې او د اختلاف موضوع په دې کمیټه کې د فرانسې حضور و.

د اوربند د پلان جزئیات په رسمي ډول ندي اعلان شوي؛ خو رسنیو د بېلابېلو سرچینو د څرګندونو له مخې راپور ورکړی، چې په دې پلان کې یو شپېته ورځنی اوربند هم شامل دی، چې په کې به د لبنان پوځي ځواکونه له اسرائیلو سره په پوله کې ځای پر ځای شي او حزب الله به بېرته لیتاني سیند شمال ته شاتګ وکړي او اسرائیلي ځواکونه به د لبنان له خاورې څخه ووځي.

دا طرحه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د ۱۷۰۱ پرېکړه لیک پر پلي‌کېدا راڅرخي.

د اسرائيلو او د لبنان د حزب الله ترمنځ نښتې د اکتوبر د اوومې نېټې له بريد يوه ورځ وروسته پيل شوې؛ خو تر ډېره د دواړو هېوادونو تر سرحدي سيمو پورې محدودې وې. اسرائیلو د حزب الله د ځپلو لپاره عملیات پراخ کړل او بیا یې خپل ځمکني ځواکونه جنوبي لبنان ته ولېږل.

د اوربند په خبرو کې له پرمختګ سره - سره په وروستیو دوه ورځو کې د اسرائیلو او حزب الله لخوا، چې د ایران له ملاتړه برخمنه ډله ده؛ بریدونه زیات شوي دي.

د شنبې پر ورځ د بیروت جنوبي سیمې د اسرائیلو تر هوایي بریدونو لاندې راغلې؛ لږ تر لږه ۲۹ کسان ووژل شول او د یکشنبې پر ورځ د اسرائیلو پوځ اعلان وکړ؛ له لبنان څخه پر دغه هېواد له ۲۵۰ ډېر توغندي توغول شوي، چې له کبله یې څو تنه ټپیان شوي دي.