په افغانستان کې د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام ويلي؛ له سویلي کوریا سره به د همغږۍ له مخې یوه داسې پروژه پلې کړي، چې له ۳۵۰ زره خلکو سره مرسته وشي.

دې بنسټ د چارشنبې پر ورځ (د چنګاښ اتمه) په ایکس پاڼه کې لیکلي، چې له دې پروژې موخه د خلکو د ژوندانه بیارغونه، له اقلیمي بدلون سره مبارزه او د ښځو پرپښو درول دي.

د دې بنسټ د څرګندونو له مخې: “افغانستان له ګڼو بحرانونو، اقتصادي ناورین، د خوړو ناامني، اقلیمي بدلون او پر ښځو محدودیتونو سره مخ دی.”

ملګرو ملتونو ویلي، چې دا ګډه همکاري به د افغانستان په شپږ ولایتونو کې پلي شي.

د افغانستان بانک چارواکو ويلي، چې د پیسو د فزیکي کارولو د کمولو او پرځای یې د برښنایي کارتونو له لارې د اداینې هڅې روانې دي.

د افغانستان بانک ویاند حسیب الله نوري ویلي، چې خلک کولی شي خپلې مالي راکړې ورکړې د برښنایي کارتونو پر کارولو ترسره کړي.

نوري زیاته کړې؛ دوی هڅه کوي، چې ابرښنایي راکړې ورکړې په داسې ډول ترسره شي، چې خلک وکولی شي له ټولو اټوماټیکو تادیاتو ماشینونو څخه کار واخلي.

د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ د الکترونیکي کارتونو کارول کولی شي د پیسو د ضایع کېدو مخه ونیسي، چې راکړې ورکړې ورسره چټکۍ ترسره شي.

دغه راز یو شمېر اقتصادي کارپوهانو ویلي، چې د افغانستان بانک باید لومړی د دې سکټور په تخنیکي اړخونو کې آسانتیاوې برابرې او بیا د برښنایي کارتونو کارول دود کړي.

دوی په دې باور دي، چې د هېواد مالي او بانکي سیسټم د نړیوالې ټولنې تر فشار لاندې دی؛ د بانکي خدماتو د پراخولو هڅې کولی شي د هېواد پر ملي اقتصاد مثبت اغېزه ولري.

د یوناما د وروستي بشري راپور له مخې؛ د ۲۰۲۵ کال په لومړیو شپږ میاشتو کې له ګاونډ هېوادونو څخه نږدې ۹۴۹ زره افغانان، چې ۷۴۱ زره له ایران او ۲۰۸ له پاکستان څخه هېواد ته راستانه شوي دي.

په جون کې یې بې‌ساری زیاتوالی:

په سیمه کې وروستي تاوتریخوالي په ځانګړي توګه د ایران او اسرائیل د شخړې په پایله کې د کډوالو د جبري ایستلو او راستنېدا بهیر چتک کړی دی.

یوازې په جون کې له ۲۸۳ زره څخه ډېر افغانان له ایران څخه هېواد ته راستانه شوي، چې دا شمېر د تېرو میاشتو پر پرتله د پام وړ زیاتوالی ښیي.

د راستنېدونکو په وګړني جوړښت کې بدلون:

په داسې حال کې، چې په تېر کې د راستنېدونکو ډېرکي مجرد نرینه ول؛ خو اوس له ۶۰ سلنې څخه ډېر یې د ښځو او ماشومانو په ګډون کورنۍ دي، چې زیان‌منونکي او بېړنۍ بشري اړتیاوې یې زیاتې کړې دي.

کوربه ټولنو ته پراخې ننګونې:

سرحدي ولایتونه په ځانګړي توګه هرات او نیمروز د راستنېدونکو له بې‌سارې څپې سره مخ دي. محدودې سرچینې، پر عامه خدماتو فشار، د سرپناه نشتوالی او د ټولنیز تاو تریخوالي د زیاتوالي ګواښ د هغو لویو ننګونو څخه دي، چې کوربه ټولنې اغېزمنوي.

د بشري مرستو لپاره بېړنۍ اړتیا:

بېرته راستنېدونکي سرپناه، خواړه، روغتیایي پاملرنې، پاکو اوبو، رواني ټولنیزو خدماتو او د ژوند دوامداره فرصتونو ته اړتیا لري، چې خپل ژوند بیا جوړ کړي. د بېړني ملاتړ نشتوالی کولی شي پراخه بشري بحران رامنځته کړي.

له نړیوالې ټولنې څخه د یوناما غوښتنه:

یوناما له نړیوالې ټولنې، نړیوالو ادارو او بسپنه ورکوونکو هېوادونو څخه غوښتنه کوي، چې مسوولیت او بېړنی عمل وکړي او بشري مرستې زیاتې کړي. که له پامه و‌غورځول شي، نو وضعیت کولی شي پر یوه لوی بشري ناورین بدل شي.

یوناما له رسنیو او مدني ټولنې څخه د دې راپور د خپرولو غوښتنه کوي، چې پر ملي او نړیواله کچه عامه پوهاوی لوړ او د افغان راستنېدونکو ناوړه وضعیت راوځلول شي.