د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر په یوه نوي راپور کې څرګنده کړې، چې که د بودجې د ترلاسه کولو لپاره بېړنۍ هڅې ونشي؛ نو په افغانستان کې به د بشري بحران د کمولو هڅې ناکامې شي.

اوچا OCHA دا هم پډاګه کړې، چې د تېر کال د بشري مرستو لپاره د ۳ میلیارډ ډالرو غوښتنه شوې وه، چې د ۲۰۲۴ کال تر پایه یوازې ۴۷ سلنه ترلاسه شوه.

د OCHA د راپور په یوه برخه کې ويل شوي، چې: “د ۲۰۲۴ کال تر پایه، د افغانستان د بشري اړتیاوو او غبرګون پلان د خپلې ۳.۶ میلیارډ ډالرو غوښتنې یوازې ۴۷ سلنه ترلاسه کړې وه. دا شمېر د ۲۰۲۵ کال تر می پورې ۵۳ سلنې (۱.۶۳ میلیارډ ډالرو) ته لوړ شو او له ۲۰۲۳ کال څخه ۴۱۲.۵ میلیون ډالر نور اضافه شول. د اړینو برخو لکه اوبو، روغتیا او حفظ الصحې لپاره د بودجې نشتوالی، چې هر یو یې ۱۰ میلیون یا ډېر خلک پر نښه کوي؛ زیان منونکي یې زیات کړل او د ناروغیو د خپرېدو، خوارځواکۍ او د مخنیوي وړ مړینې خطرونه ورسره زیات شول.”

د اوچا په دې نوي راپور کې راغلي: د تېر کال د بشري اړتیاوو او مرستو لپاره د افغانستان له غوښتل شويو ۳ میلیارډ ډالرو څخه ډېرې بودجې څخه یوازې ۴۷ سلنه د ۲۰۲۴ کال تر پایه پورې او ۵۳ سلنه، یا ۱.۶۳ میلیارډ ډالر د روان کال تر می پورې ترلاسه شوي دي.

دغه راز د اقتصاد وزارت د بشري مرستو دوام په داسې حال کې مهم ګڼي، چې افغانستان د ګاونډ هېوادونو، په ځانګړي توګه ایران او پاکستان څخه د راستنېدونکو افغان کډوالو له نوې څپې سره مخ دی او له نړیوالو ټولنو غواړي، چې افغانستان یوازې پرې‌نږدي او وضعیت کنټرول کړي.

دا څرګندونې په داسې وخت کې کیږي، چې له ایران او پاکستان څخه د افغان کډوالو د جبري ایستلو او هېواد ته د دوی بېرته راستنېدو په افغانستان کې د بشري بحران د خطر په اړه اندېښنې راپورته کړي دي. د اسلامي مرستو ټولنه، چې پدې وروستیو کې یې د اسلام‌کلا په پوله کې له ایران څخه د شړل شویو کډوالو د بېرته راستنېدو ارزونه ترسره کړې ویلي، چې د راستنېدونکو د سرپناه، روغتیایي خدماتو، خوراکي خوندیتوب، ساتنې، معیشت او تعلیم لپاره بېړنۍ اړتیاوې په افغانستان کې روان بشري بحران نور هم چټک کړی دی.

د اقتصاد وزارت چارسمبالي دین محمد حنیف او د راستنېدونکو مهاجرینو لپاره د مرستو د جلب او جذب کمیټې رییس او غړو  له نادولتي کورنیو او بهرنیو بنسټونو چارواکو سره په ناسته کې د راستنېدونکو د ستونزو پر حل او آسانتیاوو برابرولو بحث او خبرې کړې دي.

د اقتصاد وزارت د څرګندونو له مخې؛ دین محمد حنیف د نادولتي کورنیو او بهرنیو بنسټونو له تېرو همکاریو د ستاینې ترڅنګ له راستنېدونکو سره د همکاریو او مرستې د دوام غوښتنه وکړه.

نوموړي له ټولو نادولتي بنسټونو وغوښتل، چې د راستنېدونکو د بېړنیو ستونزو پر حل سربېره د استوګنې په میشت ځایونو کې د سرپناوو او د اوبو رسولو سیسټمونو، عامه تاسیساتو لکه ښوونځیو، مدرسو، جوماتونو او روغتیایي کلینیکونو په جوړولو او د څښاک د اوبو د څاګانو کیندلو کې فعاله برخه واخلي.

د نادولتي بنسټونو چارواکو هم د هغو پروګرامونو او پروژو په اړه معلومات ورکړل، چې دوی یې د مهاجرینو او راستنېدونکو ستونزو د حل لپاره پلي کوي او د اقتصاد وزارت د بیا میشتېدنې او د مرستو د جذب او جلب له کمیټو سره د همکارۍ لپاره خپل بشپړ چمتووالی اعلان کړ.

د افغانستان اسلامي امارت (IEA) یوه پلاوي د چین پر کوربتوب د اوسپنې‌پټلۍ د نړیوالې ټولنې (UIC) په دولسمه غونډه کې ګډون وکړ.

په دې غونډه کې له ۶۰ څخه د ډېرو هېوادونو استازو د اوسپنې‌پټلۍ په سکټور کې پر نوښتونو او ننګونو د بحث لپاره غونډه وکړه.

په ټولګټو چارو وزارت کې د اوسپنې‌پټلۍ مرستیال محمد اسحاق صاحب‌زاده، د لوړې کچې له‌پاره د افغان پلاوي مشري وکړه، چې لوړ پوړي دولتي چارواکي، د اوسپنې‌پټلۍ څانګوال، د صنعت مشران او څیړونکي یې د اوسپنې‌پټلۍ د عصري ټکنالوژۍ او بېخبنایي پراختیا ارزونې ته راټول کړل.

د وزارت د ویاند محمد اشرف حق‌شناس د څرګندونو له مخې؛ غونډې پر مهمو موضوعاتو تمرکز وکړ، چې په کې د اوسپنې‌پټلۍ سیسټمونو پرمختګونه، د پولې هاخوا اتصال، د ظرفیت لوړولو سټراټیژیو او د عصري ټکنالوژیو ادغام شامل دي، چې هدف یې په نړیواله کچه د ریلي ټرانسپورټ بدلول دي.

نوموړي زیاته کړې؛ په داسې نړیوالو غونډو کې د افغانستان ګډون د سیمه‌ییزې همکارۍ پیاوړتیا او د هېواد د اوسپنې‌پټلۍ بېخبنا لوړولو ته د IEA ژمنتیا پر ګوته کوي.

د اوسپنې‌پټلیو نړيواله ټولنه (UIC) چې مرکزي دفتر يې په پاريس کې دی؛ د نړۍ د ریلي همکاریو مخکښه اداره ده.

افغانستان له ۲۰۱۳ کال راپدېخوا د UIC غړی دی، چې غړیتوب يې د هېواد د اوسپنې‌پټلۍ د پراختيایي اهدافو له نړيوالو معيارونو او کړنو سره په سمون کې مهم رول لوبوي.

لکه څنګه، چې افغانستان غواړي د اوسپنې‌پټلۍ پراخه او له مرکزي او جنوبي آسيا سره نښلونکي سوداګريز دهليزونه پياوړي کړي؛ په څو اړخيزو پلټفرمونو لکه په UIC کې ګډون د تخنیکي همکارۍ، پانګونې او د پالیسۍ د سمون لپاره فرصتونه وړاندې کوي.