د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله وايي، چې له نړۍ او په ځانګړي توګه له چین سره د افغانستان د اقتصادي اړیکو د پراختیا لپاره د بدخشان د واخان د ورېښمو لارې د جوړولو کار پیل شوی او چارې یې چټکې روانې دي.

ذبیح الله مجاهد زیاته کړې؛ د اسلامي امارت مشرتابه د هېواد د اقتصادي اړیکو د پراختیا په لاره کې مهم ګامونه اخیستي او هڅه کوي، چې بېلابېلې ترانزیتي لارې پیدا کړي.

د مجاهد د څرګندونو له مخې؛ د دغه سړک له جوړېدو سره به د افغانستان سوداګريزې اړيکې نورې هم پراخې شي.

ذبیح الله مجاهد وایي؛ د چین پولې ته د واخان سړک مساحت پر غالب ګومان ۶۰ کیلومتره دی. همدا اوس هلته د ملي دفاع او ټولګټو چارو وزارت ماشینونه شته او ترې کار اخیستل کېږي.

نوموړي ویلي؛ د واخان دلاري جوړول د افغانستان اسلامي امارت په ستراتیزیکو پروژو کې شامله ده او په واخان مسیر کار هم روان دی له دې پرته د اسلامي امارت رهبرۍ د چابهار پر مسیر هم کار پیل کړی. مونږ هڅه کوو، چې د سیمې او ګاونډ پر کچه د خپلو اقتصادي اړیکو د پراختیا لپاره اقدامت نور هم پراخ کړو.

دغه راز د سوداګرۍ خونې مسوولینو په یوه خبره ناسته کې د اسلامي امارت له مشرتابه غوښتي؛ د واخان لار ژر تر ژره د اقتصادي راکړې ورکړې لپاره برابره کړي، چې د پاکستان اقتصادي انحصار څخه وژغورل شي.

د سوداګرۍ او پانګوني خونې غړی عبید الله څرګنده کړې؛ چین د افغانستان له مهمو اقتصادي شریکانو څخه دی او له کابل څخه تر صفري ټکي ۱۰۰۰ کیلومتره واټن لرو. له اسلامي امارته هیله کوو، چې مونږ ته دورېښمو تاریخي مسیر بېرته پرانزي.

د سوداګرۍ او پانګوني خونې غړی شیرین آقا سخي ویلي؛ د اسلامي امارت له رهبرۍ هیله لرو، چې مونږ د بدخشان له لارې چین سره ونښلوي، چې افغان سوداګر د ګاونډ هېوادونو له مکرر ظلمه  خلاص شو. مونږ چین ته هم صادارت او هم واردات لرو.

په ورته وخت کې بیا اقتصادي شنونکي د افغانستان سوداګرۍ او ترانزیت لپاره د واخان لار تر ټولو مهمه او اړینه بولي.

د اقتصادي چارو کار پوهانو ويلي که له دې مسیر څخه افغانستان له چین  سره ترانزیت پیل کړي؛ نو له دې سره به پر افغانستان او چین سربېره د سیمې د نورو هېوادونو ترمنځ اقتصادي اړیکې پیاوړې او غښتلې شي.

د یادونې ده، چې د واخان مسیر تاریخي ارزښت لري او له دې لارې د افغانستان او چین ترمنځ اقتصادي اړیکې پالل شوې دي.

د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال شېرمحمد عباس ستانکزي ويلي، د افغانستان د ممبي او حیدر‌آباد کونسلګرۍ په کابل کې د بهرنیو چارو له وزارت سره اړیکې لري؛ په نوي دیلي کې به د افغانستان سفارت ډېر ژر بېرته فعال شي.

شېر محمد عباس ستانکزي له ملي تلویزیون سره په مرکه کې، چې د سې شنبې پر شپه خپره شوې ویلي: په ممبي او حیدرآباد کې زمونږ قونسلګرۍ فعالې دي؛ د بهرنیو چارو له وزارت سره اړیکې لري او کونسلي خدمتونه هره ورځ وړاندې کیږي. اوس‌مهال په ممبي او حیدرآباد کې زمونږ قونسل شته؛ ما له هغوی سره خبرې وکړې او په دیلي کې هم د دوی سفارت بېرته پرانیستل شوی دی.

شېر محمد عباس ستانکزي ویلي، چې په هند کې د افغانستان سفارت به په راتلونکیو دوه یا درې ورځو کې خپل فعالیتونه او خدمات بیا پیل کړي.

ستانکزي له ملي تلویزیون سره په مرکه کې څرګنده کړې، چې د ده پر اند اسلامي امارت؛ ځکه پر رسمیت پېژندل شوی، چې اوس هم له هغو هېوادونو سره دیپلوماتیکې اړیکې لري، چې پخوا یې درلودې.

هغه وایي، چې په افغانستان کې شاوخوا شل سفارتونه هڅې تر سره کوي.

دا په داسې حال کې ده، چې پېنځه ورځې مخکې په هند کې د افغانستان سفارت اعلان وکړ، چې په نوي دیلي کې یې د هند د حکومت پر وړاندې د پرتو ستونزو له کبله خپل فعالیتونه د تل لپاره ځنډولي دي.

د بشري حقونو د څار بنسټ ویلي، چې د پاکستان حکومت د افغان کډوالو د ایستلو او شړلو لپاره په پراخه کچه له ناوړه چلند څخه کار اخلي.

دغه بنسټ د سې شنبې پر ورځ ( د لیندۍ ۷ ) په یوه خپره شوې اعلامیه کې څرګنده کړې، چې پولیسو او نورو چارواکو مهاجرین نیولي، د هغوی ملکیتونه یې ضبط کړي او د هغوی د هویت اسناد یې له منځه وړي دي. د ۲۰۲۳ ز. کال د سپتمبر له نیمايي راپدیخوا د پاکستان حکومت له ۳۷۵ زره ډېر کسان  ستنېدو ته اړ کړي دي.

د بشري حقونو د څار بنسټ د آسیايي برخې مشرې ایلین پییرسن ویلي؛ پاکستانو چارواکو د افغانانو لپاره د اجبار چاپېریال جوړ کړی، چې د افغانستان خطرناکو شرایطو ته یې ستانه کړي. چارواکي باید سمدستي دا ناوړه چلند پای ته ورسوي او له ایستلو سره مخ افغانانو ته دا فرصت ورکړي، چې په پاکستان کې د خوندیتوب غوښتنه وکړي.

د بشري حقونو د څار بنسټ د څرګندونو له مخې؛ په سرغړونو کې د شپې عملیات شامل دي، چې پولیسو په کې افغانان تر وهلو، ګواښلو او نیولو لاندې نیولي. دغه راز پولیسو رشوت غوښتی؛ د هغوی ګاڼې، څاروي او نور ملکیتونه یې ضبط کړي او کورونه یې پر بلدوزرونو ورنړولي دي.

پاکستانيو چارواکو له هغو افغانانو، چې په امریکا، بریتانیا او نورو هېوادونو کې د بیا مېشتېدو په تمه دي هم د ۸۳۰ دالرو د ورکولو غوښتنه کړې ده.

هغې زیاته کړې؛ هغو حکومتونو، چې تر خطر لاندې افغانانو د بیا ځای پر ځای کولو ژمنه یې کړې باید دا بهیر چټک کړي او پر پاکستان فشار راوړي، چې بشري حقونو ته پر شویو ژمنو عمل وکړي. دغه راز دا هېوادونه باید په افغانستان کې د بشري ناورین د مخنیوي لپاره خپلې هڅې ډېرې کړي؛ ځکه، چې د ژمي له پیله د سلګونه زره اړمنو کسانو ستنېدا ډېره شوې ده.