نن چارشنبه د چنګاښ ۸ د افغانستان اسلامي امارت د بهرنیو چارو وزارت د چارسمبالي مولوي امیر خان متقي پر مشرۍ یو کاري پلاوی له امریکايي چارواکو سره د خبرو لپاره د دوحې پر لوري روان شو.

له متقي سره په دې سفر کې د مالیې وزارت او د افغانستان بانک چارواکي هم مل دي.

د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت د ویاند مرستیال حافظ ضیا احمد ويلي، دغه پلاوی به د افغانستان لپاره د امریکا له ځانګړي استازي او د امریکا د خزانې وزارت له چارواکو سره وګوري.

نوموړي زیاته کړې؛ په دې غونډه کې به پر سياسي، اقتصادي او بانکي مسايلو خبرې وشي.

د واشنګټن پوست لخوا د افغانستان د درې اعشاریه پېنځه میلیارد دالرو پانګې آزادولو ته د امریکا د لیوالتیا د راپور له خپرېدو وروسته د افغان چارواکو لوړپوړی پلاوی قطر ته روان شو.

واشنګټن پوست ویلي، چې امریکا غواړي دا درې اعشاریه پېنځه میلیارد دالر داسې آزاد کړي، چې د اسلامي امارت چارواکي پرې کنټرول ونلري.

د افغانستان بانک د کنګل شوې شتمنۍ له آزادېدو هرکلی کوي او زیاتوي، چې په دې اړه مو له امریکا سره خبرې روانې پاتې دي.

د افغانستان بانک ویاند محمد صابر مومند وایي: مونږ له ټولو هغو اقداماتو هرکلی کوو، چې پر بنسټ يې د افغانستان کنګل شوې پانګه آزاد یږي. په دې اړه مونږ له امریکا سره پخوا هم خبرې کړې وي.

د افغانستان د خصوصي  سکتور غړي او اقتصادي شنونکي د افغانستان د کنګل شوې شتمنۍ آزادیدو ته هیله مند دي او وايي، چې د هېواد په اقتصادي حالت کې به مثبت اغېز ولري.

د صنایعو او کانونو خونې عمومي مشر شېرباز کمین زاده وایي: مونږ د امریکا او افغانستان اسلامي امارت له دې هڅې هرکلی کوو او دا به د افغانستان د اقتصاد لپاره خورا ښه او  ګټوره پایله ولري او په هېواد کې به مو اقتصادي خوځښت رامنځته کړي.

اقتصادي شنونکی تاج محمد تلاش وایي: مونږ ګورو، چې د افغانستان د دغو پیسو د بندیو له کبله د افغانستان ولس له ګڼو اقتصادي ستونزو سره مخ شوی او ټول اقتصادي او پراختیایي پروګرامونه پر ټپه ولاړ دي.

افغانستان، چې نه یوازې د تېر حکومت پر مهال  په اقتصادي بحران کې ډوب و، بلکې د اسلامي امارت له بیا واکمنېدو سره امریکا د افغانستان څه باندې نهه میلیارد دالر پانګه هم کنګل کړه او دا دی په پکتیکا او خوست کې وروستیو زلزلو یو بل ناورین رامنځته کړ او امریکا اړ شوه، چې د افغانستان له زلزلې خپلو سره د ۵۵ میلیونه ډالرمرسته اعلان کړي.

دا په داسې حال کې ده، چې واشنګټن پوسټ د سې شنبې پر ورځ څرګنده کړه؛ امریکایي چارواکي د اسلامي امارت له مشرتابه سره پر یوه داسې میکانیزم کار کوي، چې حکومت د افغانستان بانک د زیرمو سرور د لوږې له ناورین سره د مبارزې لپاره وکاروي او د بشري ناورین له اغېزو پرې مخنیوی وکړي.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین پرون سې شنبه د چنګاښ پر اوومه تاجکستان ته د سفر پر وخت ویلي، چې مسکو هڅه کوي له اسلامي امارت سره اړیکې ټینګې کړي.

ولادیمیر پوتین دا هم ویلي، چې روسیه غواړي په افغانستان کې ټول توکمونه د خپل هېواد په واکمنۍ کې ښکېلتیا ولري.

هغه وایي: مونږ په افغانستان کې د وضعیت د عادي کولو لپاره هرې مرستې ته وردانګو. مونږ هڅه کوو له هغو سیاسي ځواکونو سره غوره اړیکې ولرو، چې روان وضعیت کنټرولوي.

پوتین بیا هم ټینګار کړی، چې مونږ د افغانستان په اداره کولو کې د ټولو توکمونو ونډه اړینه بولو.

د روسيې ولسمشر دغه څرګندونې له خپل تاجکستاني سيال امام علي رحمان سره د ليدنې پر مهال کړي او دا یې د اوکراین د جګړې له پیل راپدیخوا لومړنی سفر دی.

د یادونې ده، چې تاجکستان له افغانستان سره ګډه پوله لري او طالبانو تل ګاوند هېوادونو ته امنیتي ډاډ څرګند کړی دی.

امریکا د نړیوالې پراختیایي ادارې (USAID) له لارې د افغانستان په پکتیکا او خوست ولایتونو کې د تېرې چارشنبې د مرګونې او ویجاړوونکې زلزلې له زیانمنو خلکو سره د نږدې ۵۵ میلیون ډالرو بېړنۍ بشري مرستې چمتو کړي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلینکن د سې شنبې پر ورځ ویلي، چې امریکا به افغانانو ته ، چې له اوږدمهاله کړاو سره مخ دي بېړنۍ مرستې چمتو کړي.

د امریکا له مالي ملاتړ برخمنو ونډوالو له دې طبیعي پېښې وروسته بېړنۍ روغتیایي مرسته ورسوله او ولسسمشر بایډن د نورو اړتیاوو د ارزولو لارښوونه کړې ده.

د امریکا بهرنیو چارو وزارت اوس د ولسمشر بایډن د همدې لارښوونې په پایله کې د دغه هېواد د نړیوالې پراختیایي ادارې له لارې افغانستان سره د ۵۵ میلیون ډالرو پر ارزښت بېړنۍ بشري مرسته اعلان کړې ده.

د افغانستان دغه ولایتونه پوره یوه اوونۍ مخکې د رښتر پر کچه ۶ اعشاریه ۱ درجې زلزلې ډېر مالي او ځاني زیانونه رامنځته کړې دي.

د حکومتي سرچینو د څرګندونو له مخې په دې زلزله کې له ۱۱۰۰ ډېر کسان مړه شوي، څه باندې ۳۰۰۰ ټپیان دي او همدا راز زرګونه کورونه ویجاړ شوي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستو همغږۍ ادارې یا اوچا دا زلزله ناورین نومولی او له زیانمنو خلکو سره یې د بېړنیو مرستو لپاره ۱۱۰ میلیون ډالر وغوښتل.

د دغې ادارې مشر رامز الاکبروف بي بي سي ته ویلي، زلزله ځپلیو ولسوالیو کې پراخه ویجاړي رامنځ ته شوې او هلته ۳۶۲ زره کسان بېړنو مرستو ته اړتیا لري.‌

د امریکا بهرنیو چارو وزارت علامیه وایي‌ د دوی دغو بېړنیو مرستو کې به د سرپناه وسایل، د پخلي لوښي، کمبلې، کالي، لمریز ګروپونه او د کور نور اړین وسایل شامل وي.

امریکا څرګنده کړې؛ له دې مرستې سره به په روان کال کې د دوی لخوا له افغانانو سره د ټولو ترسره شویو بشردوستانه مرستې کچه ۷۷۴ میلیون ډالرو ته ورسېږي.

دغه راز د څرګندونې ده، چې له امریکا مخکې چین، هند،‌ پاکستان، ایران او ځینو خلیجي هېوادونو هم په افغانستان کې د وروستۍ زلزلې زیانمنو ته مرستې لېږلې دي.

د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله مجاهد تېره ورځ  تویت وکړ، چې د چین په دوه الوتکو کې د ۸ میلیون ډالرو پر ارزښت مرستې رالېږلي، چې په کې کمبلې، البسه او نور اړین توکي شته دي.

زلزله ځپلي غوښتنه کوي، چې د کورونو او سرپناه په جوړېدو کې دې ورسره مرستو ته لومړیتوب ورکړ شي.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) خبرداری ورکړی، چې په دې زلزله کې د کولرا خپرېدل د ځانګړې او جدي اندېښنې وړ دي.

د افغانستان د روغتیا وزارت ویاند شرافت زمان رویټرز ته ویلي، خلک خوراکي توکو او پاکو اوبو ته سخته اړتیا لري.

هغه زیاته کړې، چې چارواکو د اوس لپاره درمل سمبال کړي؛ خو د هغو کسانو سمبالول به یوه ننګونه وي، چې خپل کورونه یې له لاسه ورکړي دي.

هغه زیاته کړې: مونږ له نړيوالې ټولنې، خلکو او بشردوستانه موسسو څخه غواړو، چې د خوراکي توکو او درملو په برخه کې له مونږ سره مرسته وکړي، ښايي ژوندي پاتې شوي کسان پر ناروغيو اخته شي؛ ځکه، چې د ژوند کولو لپاره مناسب کورونه او سرپناه نلري.

ملګرو ملتونو او یو شمېر هېوادونو اغېزمنو سیمو ته مرستې رسولي او په راتلونکیو ورځو کې به نورې مرستې هم ورورسيږي.

د تېرې سې شنبې د شپې زلزله د یوه لوی ناورین په توګه د اسلامي امارت لپاره یوه لویه آزموینه ده؛ خو

له زرګونه افغانانو سره مرسته هم د هغو هېوادونو لپاره یوه ستونزه ده، چې د افغانستان پر دولتي ادارو او بانکونو یې بندیزونه لګولي او مستقیمې مرستې یې پرې بندې کړي دي.

دا په داسې حال کې ده، چې د ریاست الوزرا د اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر پر مشرۍ خوست او پکتیکا ته تللي پلاوي د خلکو د سرپناوو په رغولو کې د نغدي مرستې ژمنه وکړه.