رویټرز راپور ورکړ، چې د سعودي عربستان ولیعهد محمد بن سلمان د دوشنبې پر ورځ په دې هېواد کې د مصنوعي ځیرکتیا ټکنالوژیو د پراختیا او مدیریت لپاره یو نوی شرکت رامنځته کړ، چې لومړیتوب به یې د اقتصادي پراختیاوو هڅې وي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ به د سعودي عربستان په سفر کې خلیج هېوادونو ته لومړیتوب ورکړ او تمه ده، چې مصنوعي ځیرکتیا به د سې شنبې پر ورځ په ریاض کې د سعودي- امریکا د ګډې پانګونې د فورم په جریان کې د بحث یوه مهمه موضوع وي.

دا پاچاهي د نړۍ د اومه تېلو ترټولو لوی صادرونکی دی، چې موخه یې د ۲۰۳۰ کال تر پروګرام لاندې د پام وړ اقتصادي او ټولنیز بدلون رامنځته کول او ځان د تېلو له انحصاري اقتصاد څخه خلاصول دي.

په دې راپور کې راغلي؛ دا پاچاهي غواړي د مصنوعي ځیرکتیا ټکنالوژي او بنسټونه د معلوماتو مرکزونو په ګډون پراخه کړي، ځان له امریکا څخه بهر د مصنوعي ځیرکتیا د نړیوال مرکز په توګه نړۍ ته وروپېژني.

په دې راپور کې راغلي؛ دولتي خبري سرچینې څرګنده کړې، چې دا نوی شرکت هومین به د سعودي عربستان د اوسنی مشر بن سلمان پر مشرۍ د عامه پانګونې د صندوق پر ډاډ کار وکړي او معلوماتي مرکزونه، د مصنوعي ځیرکتیا بنسټونه، ابري وړتیاوې او پرمختللي مصنوعي ماډلونو په ګډون به خپل محصولات وړاندې کړي.

د روان کال په پیل کې ابري سافټویر پلورونکي سیلز فورس (CRM.N) وویل؛ دوی پلان لري، چې په سعودي عربستان کې پر مصنوعي ځیرکتیا ۵۰۰ میلیون ډالر پانګونه وکړي.

سکایپ Skype چې د انټرنیټي اړیکو یو مخکښ و؛ د دوشنبې پر ورځ( د غویی پر پېنخلسمه) نږدې ۲۲ کاله وروسته خپلې هڅې پای ته ورسولې.

سکایپ، چې په ۲۰۰۳ کې هڅې پیل کړې، چې د انټرنیټ له لارې د وړیا غږ او ویډیوي اړیکو د چټکتیا لپاره پر یوه انقلابي وسیله بدله شوه. د ۲۰۱۰ کال د دوه‌یمې لسیزې په نیمایي کې یې له ۳۰۰ میلیون څخه ډېر میاشتني کاروونکي راجلب کړل.

دې وړیا پاڼې له زوم یا فیس ټایم څخه ډېر مخکې د نړۍ د خلکو د اړیکو لار بدله کړه.

مایکروسافټ په ۲۰۱۱ کال کې سکایپ د ۸.۵ میلیارډ ډالرو پر ارزښت ترلاسه کړ، چې موخه ترې د خپلو اړیکو د سټراټیژۍ یوه بنسټیزه برخه وه؛ خو د سیالو اپلیکیشنونو له زیاتېدو سره لکه واټس‌اپ، زوم او په پای کې ټیمز او مایکروسافټ؛ د سکایپ محبوبیت راکم شو.

مایکروسافټ د فبروري پر اته‌ویشتمه اعلان وکړ، چې د می پر پېنخمه به سکایپ بند کړي، چې خپل خدمات ساده کړي او د اړیکو او همکارۍ لپاره ټیمز ته لومړیتوب ورکړي.

دا بندښت به د سکایپ پر وړیا او تادیه شويو کاروونکو دواړو اغېزه وکړي.

مایکروسافټ له کاروونکو څخه غوښتي، چې د skype.com څخه لیدنه وکړي او د “ټیمز کارول پیل کړئ” د سکایپ ټول چټونه او اړیکې به د ټیمز له لارې د ورته ننوتلو اسنادو پر کارولو د لاسرسي وړ وي.

د راپورونو له مخې؛ کاروونکي د ۲۰۲۶ کال تر جنوري پورې وخت لري، چې د سکایپ له دایمي بندېدو مخکې خپل معلومات ډاونلوډ یا انتقال کړي.

د چین فضايي چارو یوه چارواکي د چارشنبې پر ورځ (د غویی درېیمه) ویلي، چې د چین او روسیې پر مشرۍ د سپوږمۍ نړیوال څیړنیز سټیشن د جوړولو لپاره لومړنۍ هڅې پیل کړې دي.

د ۲۰۲۸ کال د چین د چانګ ای-۸ ماموریت مشر انجنیر پې ژاویو زیاته کړې؛ ” دې اډې ته د انرژۍ رسولو لپاره د سپوږمۍ پر سطحه د لمریزو پیمانو  جوړول اړین دي، چې موخه ترې دې ماموریت ته په سپوږمۍ کې د دایمي اډې جوړول دي.”

د راپور له مخې؛ د نړۍ دوه‌یم لوی اقتصاد نیت لري، چې تر ۲۰۳۰ کال پورې یو لوی فضايي ځواک شي او خپل ستورمزلي سپوږمۍ ته واستوي. د دې کار لپاره د چین مهالوېش د سپوږمۍ لپاره د ناسا له ارټیمیس پروګرام سره همهاله دی.

دغه راز د چین د سپوږمۍ د اکتشاف پروژې مشر ډیزاینر تېر کال ویلي وه، چې د چین او روسیې پر مشرۍ د سپوږمۍ نړیوال څېړنیز سټیشن اساسي ماډل به تر ۲۰۳۵ پورې د سپوږمۍ په جنوبي قطب کې جوړ شي.

د روسیې فضايي ټولنې روسکوسموس تېر کال اعلان کړی؛ دوی پلان لري، چې تر ۲۰۳۵ پورې د چین له ملي فضايي ټولنې سره په همکارۍ د سپوږمۍ پر سطحه یو اټومي ریکټور جوړ کړي، چې د سپوږمۍ د څېړنې سټیشن ته انرژي چمتو کړي.

د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ د چین د فضايي چارو د یوه چارواکي لخوا د ۱۷ هېوادونو او نړیوالو بنسټونو استازو ته، چې د سپوږمۍ نړیوال څېړنیز سټیشن په پروژه کې ښکېل دي؛ ښیي، چې چین د دې نظر ملاتړ کوي. که څه هم تر اوسه یې په رسمي ډول ندی افشا کړی.

د چین د سپوږمۍ د اکتشاف پروګرام مشر ډیزاینر وو ویرن د دې ناستې په څنډه کې رویټرز ته وویل: “د سپوږمۍ د نړیوال څېړنیز سټیشن په پروژه کې مهمه مسله د انرژۍ رسول دي. په دې برخه کې روسیه طبیعي ګټه لري. په ځانګړي توګه د فضايي اټومي انرژۍ د ټکنالوژۍ په برخه کې، چې حتی له امریکا څخه مخکې دی.”

هغه زیاته کړې: “په تېرو وختونو کې د فضايي ریکټرونو په اړه په خبرو اترو کې د ټینګار وړ پرمختګ ندی شوی؛ خو زه هیله لرم، چې دا ځل دواړه هېوادونه سپوږمۍ ته د اټومي انرژۍ کمارخونه واستوي.”

چین ویلي؛ په راتلونکي کې به ۵۵۵ پروژه جوړه کړي، چې ۵۰ هېوادونه، ۵۰۰ نړیوال علمي څېړنیز بنسټونه او ۵۰۰۰ بهرني څېړونکي به د روسیې له ګډ سټیشن سره یوځای شي.