د آسترالیا د دفاعي ځواک مشر د چارشنبې پر ورځ ویلي؛ امریکا خبرداری ورکړی، چې په افغانستان کې د آسترالیايي پوځیانو پر ضد د جنګي جرمونو تورونه ښايي د آسترالیا له ځانګړي هوايي ځواک سره د امریکايي ځواکونو د کار کولو مخه ونیسي.

په افغانستان کې د تېرو شل کلونو د عملیاتو پرمهال د بهرنیو ځواکونو لخوا د ملکیانو د وژنې او جنګي جرمونو دوسیې یو د بل پسې بربنډيږي.

له امريکا او ايتاليا وروسته اوس آستراليايي پوځونه په افغانستان کې د خپل شل کلن پوځي حضور پر مهال له بشري حقونو څخه پر سرغړونه او جنګي جرمونو تورن شوي دي.

که څه هم لسګونه آسترالیايي ځانګړي ځواکونه په افغانستان کې د ۳۹ ملکي وګړیو او بې وسلې بندیانو پر وژلو تورن دي؛ خو له دې ډلې د آسترالیا د ځانګړیو ځواکونو د یوه سرتېري رابرت سمیت محاکمه نن په کانبرا کې پیل شوه.

رابرت سمیت په ۲۰۱۰ کال کې د آسترالیا تر ټولو لوړ پوځي اعزاز ترلاسه کړ؛ خو په دې وروستيو کې آستراليايي رسنيو خبر ورکړ، چې په افغانستان کې يې د خپل ماموريت پر مهال شپږ افغان ملکي وګړي وژلي دي.

د آسترالیا د وسله‌والو ځواکونو ستر درستیز انګوس کمپبل ويلي، چې په ۲۰۲۱ ز. کال کې یې د امریکا له لوري په یوه لیک خبرداری ورکړ شوی، چې که آسترالیايي ځواکونو په افغانستان کې د خپل پوځي حضور پرمهال جنګي جرمونه او له بشري حقونو سرغړونه کړې وي؛ نو دا به د دې لامل شي، چې امریکا له لسترالیا سره پر مرستو او اړیکو بیا کتنه وکړي.

په آسترالیا کې د بشري حقونو د څار ادارې رییسې هیله څرګنده کړې، چې په افغانستان کې د آسترالیايي پوځیانو د جنګي جرمونو د تورنو په اړه څېړنه به نور هېوادونه هم دې ته اړ کړي، چې د خپلو پوځیانو تورونه وڅېړي.

میرمن ګوشان د آسترالیا د حکومت دغه کار د عدالت د تامین په برخه کې یو مهم ګام وباله.

په آسترالیا کې د بشري حقونو د څار ټولنې رییسه داینالا ګوشان وایي: زه هیله منه یم، چې د آسترالیايي پوځیانو محاکمه به یوازنۍ پېښه نه‌وي پر دوی سربېره نور هغه ځواکونه، چې له دغه راز تورونو سره مخ دي هم باید همداسې چلند ور سره وشي.

له دې مخکې د آسترالیا د وسله‌والو ځواکونو عمومي مفتش کره شواهد وړاندې کړي وه، چې د آسترالیا د ځانګړیو ځواکونو ۲۵ غړي د ۳۹ ملکي افغانانو پر وژلو او د دوه نورو په ځورونه کې لاس لري او دا ټولې دوسیې د څېړنو لپاره د ځانګړیو ځواکونو دفتر ته استول شوي دي.

فاکس نیوز څرګنده کړې؛ تېره ورځ  یو شمېر جمهوري غوښتونکيو سناتورانو د افغانانو بشري حقونو ته د نه درناوي له کبله پر اسلامي امارت د نویو سختو بندیزونو د لګولو لپاره د لایحې پر چمتوکولو کار پیل کړ.

د فاکس نیوز د څرګندونو له مخې؛ دا لایحه د امریکا له ولسمشره غواړي، چې پر اسلامي امارت د ترهګریزو فعالیتونو، مخدره توکو قاچاق او د ښځو پر وړاندې د ناوړه چلند په ګډون د افغانانو له بشري حقونو څخه د سرغړونو له کبله؛ بندیز ولګوي.

که دا لایحه  تصویب شي؛ نو  د اسلامي امارت په ملکیت کې به ټولې معاملې بندې او منع کړي. دغه راز  ټولې ویزې یا نور هغه اسناد به باطل کړي، چې امریکا ته د ننوتلو اجازه ورکوي.

دا لایحه څو نورې غوښتنې هم لري، چې اسلامي امارت یې باید د نورو بندیزونو د مخنیوي لپاره ومني.

فاکس نیوز په ډاګه کړې، چې دا لایحه له ټولو ترهګرو ډلو سره د اړیکو پرېښودل، بشردوستانه ډلو ته د زیان منونکیو اوسیدونکیو اړوند سیمو ته د بشپړ لاسرسي زمینه برابرول، اوسیدونکیو ته اجازه ورکول، چې له خپلې خاورې ووځي. دغه راز بشري حقونه، د ښځو حقونه او مطبوعاتو د آزادۍ پېژندل رانغاړي.

د اسلامي امارت د ویاند مرستیال بلال کریمي په دې اړه څرګنده کړې؛ د انزوا او بندیزونو د زیاتولو سیاست ستونزې نه‌حلوي، بلکې اړیکې به ترینګلې کړي.

نوموړي ټینګار کړی، چې د ستونزو د اواري لپاره باید له دیپلوماتیکو لارو هڅې وشي.

د افغانستان اسلامي امارت د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي د سې شنبې پر ورځ ( د غبرګولي نهمه) د بهرنیو چارو وزارت د خواخوږۍ په یوه پروګرام کې څرګنده کړې، چې په هېواد کې امنیت خوندي دی او افغانان باید له خپل هېواده ونه‌وځي.

امیرخان متقي په بلغاریا کې پر قاچاقي لاره د وژل شویو افغانانو له کورنیو سره په کتنه کې ټینګار کړی، چې اسلامي امارت د خلکو د ژوند، مال او عزت ساتونکی دی او هیڅ وګړی باید د نظام د بدنامولو له پاره بهر ته د تلو دوسیې جوړې نه‌کړي.

په دې کتنه کې امیرخان متقي له نړیوالې ټولنې وغوښتل، چې د افغانستان د حکومت او خلکو پر وړاندې خپل بندیزونه پای ته ورسوي.

هغه څرګنده کړې: نړۍ بايد د افغانستان استعدادونو، کدرونو او وياړونو ته زيان ونه‌رسوي او له افغانستان څخه دې د کدرونو او کاري ځواک د ایستلو هڅې ودروي.

امیرخان متقي له هېوادوالو په ځانګړي توګه له ځوانانو وغوښتل، چې په افغانستان کې پاتې شي او بهر ته پر قاچاقي لارو خپل ژوند له خطر سره مخ نه‌کړي.

امیرخان متقي په دې باور دى، چې په هېواد کې اسلامي امارت  ته زياتې ستونزې نړيوالې ټولنې جوړې کړي او په افغان ولس یې بندزونه لګولي دی.

د بهرنیو چارو وزیر ټینګار کړی، چې ټول هېوادوال بهر ته د تګ لپاره آزاد دي؛ خو بهر ته د رسېدو لپاره باید د نظام د بدنامولو لپاره دوسیه جوړه نکړي.

هغه له نړۍ هم وغوښتل، چې نور ظلم مه کوئ، شل کاله جګړه بس ده، بې شمېره افغانان یې شهیدان کړل.

دغه راز د دې غونډې یو شمېر ګډونوالو ويلي، چې ډېري ځوانان د انساني قاچاقبرانو په لومه کې لویږي او له خطرناکو لارو بهر ته وځي.

په بلغاریا کې د یوه افغان قرباني د کورني غړی له اسلامي امارت څخه غوښتنه کوي، چې د انساني قاچاقبرانو د فعالیتونو مخه ونیسي.

تېره اوونۍ د هغو ۱۸ افغانانو مړي، چې په بلغاریا کې پر قاچاقي لاره مړه شوي وه؛ د اسلامي امارت له لوري کابل ته رالېږدېدلي او خپلو کورنیو ته وسپارل شول.