د مسکو ښاروال سیرګي سوبیانین رسنیو ته ویلي؛ د هېواد پلازمېنه د سې شنبې پر سهار د بې پیلوته الوتکو د بریدونو شاهده وه، چې په کې څو ودانیو ته لږ زیان اوښتی دی.

د مسکو ښاروال سرګي سوبیانین ویلي، د ښار ټول بېړني خدمات د پېښې په ځای کې دي … تر اوسه هیڅوک سخت ټپي شوی نه‌دی.

د روسیې دفاع وزارت اوکراین د دې ترهګریز برید پر تور تورن کړ او څرګندوي، چې د مسکو په فضا کې یې ټولې اته بې پیلوته الوتکې رانسکورې کړې دي.

مسکو، چې له اوکراین څخه په ۱۰۰۰ کیلومترۍ کې پروت ښار دی؛ د اوکراین د جګړې له پیل راپدیخوا ډېر لږ د بې پیلوته الوتکو موخه ګرزېدلی. که څه هم دا ډول بریدونه د روسیې په نورو سیمو کې ډېر عام شوي دي.

په ټولنیزو رسنیو کې خپاره شوي انځورونه په هسک ( آسمان ) کې د لوګي نښې او یوه ماته کړکۍ ښيي.

دا بریدونه د اوکراین په پلازمېنه کیف کې له ورته برید څخه وروسته کیږي، چې د شپې لخوا د روسیې بې پیلوته الوتکو لخوا ترسره شوی او د ښاروال ویتالي کلیتشکو پر وینا لږ تر لږه یو کس یې وژلی دی.

د می په لومړیو کې، دوه بې پیلوټه الوتکو پر کریملین برید وکړ، چې پړه یې پر اوکراین واچول شوه.

اوکراین د سې شنبې پر ورځ ویلي، چې د اوکراین په پلازمېنه کیف او نورو ښارونو هم له پرون راپدیخوا ۳۱ بې‌پيلوته الوتکې لیدل شوي، چې ۲۹ یې راغورځولي او ۲ نورې هدف ته رسېدلې دي.

رویترز د څرګندونو له مخې؛ د ترکیې د تېرو دوه لسیزو واکمن ولسمشر طیب اردوغان د یکشنبې پر ورځ په ټولټاکنو کې بریالی شو او د یوه سیمه‌ییز پوځي ځواک په توګه یې بیا هم خپل دریځ پیاوړی کړ.

د هغه سیال کمال قلیچدار اوغلو دا ټاکنې ترټولو ناعادلانه ټاکنې وبللې؛ خو د پایلو په اړه یې مخالفت څرګند نه‌کړ.

رسمي پایلو وښودله، چې قلیچدار اوغلو ۴۷ اعشاریه ۹ سلنه رایې ګټلي او اردوغان له ۵۲ اعشاریه یو سلنې رایې برخمن شو او دواړه د یو وېشل شوي ملت رایې خپلې کړې.

ولسمشر طیب اردوغان اوس هڅه کوي، چې د ناتو د  ۸۵ میلیون وګړیو لرونکي هېواد کورنی، اقتصادي، امنیتي او بهرنۍ پالیسي بیا جوړه کړه.

د هغه دغه پېنځه کلنه واکمني به د مخالفانو لپاره یو لوی ګوزار وي؛ ځکه، چې نوموړی یې  یې د دیموکراسۍ پر کمزوري کولو تورن کړی. دا هغه تور دی، چې اردوغان تل رد کړی دی.

رویترز په ډاګه کړې؛ هغه په انقره کې د بریا د وینا پر مهال ژمنه وکړه، چې ټولې شخړې به پریږدي او د ملي ارزښتونو او خوبونو تر شا به کلک ودریږي.

هغه دغه راز د اپوزیسیون پر غړیو هم نیوکې وکړې او د شواهدو له وړاندې کولو پرته یې د ترهګرو پر ملاتړ کولو تورن کړل.

هغه څرګنده کړې: د کرد پلوه ګوند د پخواني مشر صلاح الدین دمیرتاش خوشې کول به، چې هغه یې ترهګر بللی؛ ممکنه نه‌وي.

اردوغان وايي، چې انفلاسیون د ترکیې ترټولو بېړنۍ مسله ده.

د قلیچدار اوغلو ماتې به د ترکیې د ناتو متحدینو ته ماتم وي؛ ځکه، چې له اردوغان او ولادیمیر پوتین د اړیکو له کبله اندېښمن شوي دي.

د امریکا ولسمشر جو بایدن تویت کړی: زه د دوه اړخیزو مسلو او شریکو نړیوالو ننګونو په اړه د ناتو د متحدینو په توګه ګډ کار کولو ته سترګې پر لار یم.

له ترکیې سره د امریکا اړیکې په ناتو کې د سویدن د شاملیدو په اړه د اردوغان اعتراض او همدارنګه له مسکو سره د انقرې نږدې اړیکې او د سوریې په اړه اختلافاتو له کبله خنډینۍ  شوې دي.

۶۹ کلن اردوغان په استانبول کې له یوه بس څخه خپلو پلویانو ته په وینا کې وویل: نن ترکیه یوازنی ګټونکې ده. زه له خپلو ټولو خلکو مننه کوم، چې يو ځل بيا يې مونږ ته د پېنځه کلونو لپاره د هېواد د حکومت کولو مسووليت راکړ.

اردغان، د اسلامپالو ریښو لرونکي د عدالت او پراختیا ګوند مشر له رای ورکوونکيو څخه غوښتنه وکړه، چې د ژورو اقتصادي ستونزو څخه پام ځانته واړوي.

د اردوغان پلویانو، چې د هغه د استانبول استوګنې مخې ته راټول شوي وه؛ د الله اکبر نارې پورته کړې.

۲۸ کلنې نیسا اردوغان ته ډاډ ورکړ، چې تمه ده هرڅه به ښه شي.

د اردوغان یو بل پلوي میرت نومي ویلي، چې ترکیه به له هغه سره د پېنځه نورو کلونو لپاره په واک کې پاتې شي.

دغه ۳۹ کلن میرت، چې له خپل زوی سره دا خوښي لمانځني زیاتوي: د نړۍ په هر هېواد کې ستونزې، خو د ځواکمنې رهبرۍ سره به د ترکیې ستونزې هم له منځه ولاړې شي.

۲۴ کلن بوګرا اوزتوګ، چې قلیچدار اوغلو ته یې رای ورکړې؛ مخالفان یې په بدلون کې پر پاتې راتلو تورن کړل. هغه وایي: زه غمجن او مایوسه یم؛ خو ناهیلی نه‌یم. زه اوس هم فکر کوم، چې واقعیت او حقیقت خوښوونکي خلک شته دي.

اردوغان د می په ۱۴ د رای اچونې د لومړي پړاو، چې پارلماني ټاکنې هم په کې شاملې وې؛ د خپل ګوند او پلویانو پر بري ډاډمن و او ان زلزله ځپلیو ۱۱ ولایتونو د رایو په سر کې و، چې پارلماني دېرکی یې هم ورپربرخه کړ.

د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون هم مبارکي ورکړه او وایي، چې فرانسه او ترکیه له یو بل سره د مقابلې لپاره سترې ننګونې هم لري.

اردوغان، چې کلونه کلونه یې په سیمه کې له ګڼو حکومتونو سره مخالفت درلود؛ په وروستیو کلونو کې یې د پخلاینه دریځ خپل کړی دی.

که څه هم پر لنډمهاله اوربند هوکړه وشوه؛ خو د شنبې پر ورځ د جنرالانو د واک خپلولو په هوايي او توپچي بریدونو کې نه یوازې وسلوالو د قطر سفارت وسوځاوه، بلکې د سودان پلازمېنه یې هم واړزوله او جګړه روانه ساتل شوې ده.

امریکا او سعودي عربستان د شنبې پر ورځ په جده کې له خبرو اترو وروسته په یوه ګډه اعلامیه کې وویل، چې په خرطوم کې سیالو او ښکېلو اړخونو پر اووه ورځني اوربند هوکړه وکړه، چې سبا دوشنبه ( د می ۲۲ ) مازیګر پیلیږي.

په دې اعلامیه کې راغلي، چې اوربند به د اووه ورځو لپاره نافذ وي او ښايي د دواړو خواوو پر هوکړه وغزول شي.

د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزارت په خبرپاڼه کې، چې د یکشنبې پر سهار د سعودي رسمي خبري آژانس لخوا خپره شوې؛ په پېنځه اوونیو کې د جګړې ښکېلو لوریو څو څو ځله د اوربند هوکړې ماتې کړي دي.

دغه راز څرګنده شوې، چې د اوزبند د پخوانیو هوکړو پر پرتله اوسنۍ هغه په جده کې لاسلیک شوی او د جګړې اړخونو لاسلیک کړې، چې د امریکا او سعودي په ګډون له نړیوال ملاتړه هم برخمنه شوې ده.

په دې خبرپاڼه کې راغلي، چې د ملکي وګړیو د امنیت او بشري وضعیت د ښه کولو لپاره پر اضافي ګامونو هم تمرکز شوی او هوکړه شوې، چې د ملکي کورونو په ګډون له ښاري مرکزونو څخه به ځواکونه ایستل کیږي، ملکي وګړیو او بشردوستانه فعالینو ته به د آزاد تګ راتګ خنډونو لرې او دندو ته د دولتي کارکوونکیو ورګرزېدل پیل شي.

د عبدالفتاح البرهان او محمد حمدان داغلو تر منځ د واک خپلولو جګړه د اپریل پر پېنځلسمه پیل شوه.

په جګړه کې سلګونه کسان وژل شوي، چې ډېري یې ملکي وګړي دي او له یو میلیون څخه ډیر بې ځایه شوي دي.

ملګرو ملتونو د آفریقا په درېیم لوی هېواد کې د بشري وضعیت له چټک خرابیدو خبرداری ورکړی او څرګندوي، چې په هرو درې مکسانو کې یو یې له جګړې مخکې هم پر مرستو تکیه کوله.