روغتيا
پر نري رنځ اخته افغانان بشپړې درملنې ته لاسرسی نلري – بې پولې داکتران

بې پولې داکترانو څرګنده کړې؛ په ټول افغانستان کې اقتصادي شرایطو په زرګونه ناروغان په ځانګړي توګه د نري رنځ (سل) ناروغان له پوره روغتیایي پاملرنې لرې ساتلي او بشپړي درملنې ته لاسرسی نلري.
د بې پولې داکترانو د څرګندونو له مخې؛ د نري رنځ ناروغانو د درملنې لپاره د پرمختللیو وسایلو او په اړه یې د پراخې پوهې نلرلو هم جدي ستونزې رامنځته کړې دي.
د دې ناروغۍ یوه بېلګه جواهره ده، چې د روان کال په پیل کې د کندهار د نري رنځ روغتون ته د مرکزي افغانستان د دایکندي له یوه کلینیک څخه رالېږدول شوې ده.
هغې ويلي: زه به شخصي کلينيکونو ته تلم؛ خو د دې پر ځای، چې ماته د نري رنځ درمل راکړ شي، معمولاً د درد او تسکین درمل به يې راکول.
په کندهار کې د بې پولې داکترانو ۲۴ بستریز روغتون د نري رنځ یوازنی طبي مرکز دی، چې د افغانستان په سویل کې د نري رنځ پرمختللې پاملرنې چمتو کوي. ډېری ناروغان له هلمند، روزګان، نیمروز او زابل ولایتونو څخه راځي؛ خو نور یې د فراه، دایکندي، بادغیس، غزني او پکتیکا ولایتونو څخه تر ۵۰۰ کیلومتره لرې تګ راتګ کوي.
د بې پولې داکترانو طبي مشاور الیو تامي ویلي: زمونږ تر چتر لاندې سیمه ډېره پراخه ده او دا یې ناشونې کړې، چې د خلکو پوره شمېر ځان ته معلوم کړو. ډېري له لرې سفر کوي او مونږ د ترانسپورت لګښتونو، د کور لګښتونو، او خوراکي توکو له ورکولو سره یې یو څه اقتصادي بوج پرغاړه اخلو. له دې ډول هڅونو پرته، ډېري ناروغان نشي کولی د درملنې لپاره راشي.
د جواهرې د درملنې لګښت مو هم پر غاړه واخیست.
هغې ویلي؛ زما کور په روزګان کې دی؛ نو کله، چې مونږ داکتر ته ولاړو، ما د موټر کرایه ۶۰۰۰ افغانۍ (۶۷ دالر) او بیا د درملو لپاره ۱۳۰۰۰(۱۴۶ دالر) ولګول.
د نړیوال بانک د څرګندونو له مخې، د هېواد ۶۰ سلنه نفوس وزګار دی او هیڅ عاید نلري، د افغانستان اسلامي امارت په وړاندې د بندیزونو او نورو مالي اقداماتو له کبله نور هم ډېر شوي دي.
د کندهار په روغتون کې د يوه بل ناروغ پلار حمدالله ويلي: زمونږ لور بي بي نهه کلنه ده او له ماشومتوبه ناروغه ده؛ خو مونږ د هغې پر ناروغۍ نه پوهېدو او له دې مخکې مو د نري رنځ نوم نه و اورېدلى.
د بې پولې داکترانو نرس عزیزي وایي: کله، چې یو څوک د لومړي ځل لپاره راشي او پوه شي، چې دوی نری رنځ لري؛ نو مونږ ورسره خبرې کوو، چې دا څه شی دی، څنګه نورو ته لیږدول کیږي، د کورنۍ له غړیو سره څنګه احتیاط وشي او درملنه به یې څومره وخت ونیسي.
د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ د دې ناروغي درملنه له ۹ میاشتو څخه تر ۱۲ میاشتو وخت نیسي.
عزیزي وایي: مونږ د یو سیستم له مخې یو شخص تر درملنې لاندې نیسو؛ زمونږ په تاسیساتو کې لومړنۍ ۳۰ ورځې د بشپړې څارنې لاندې تېروي او که دوی د اخیستل شويو درملو لوی منفي اغېزې تجربه نکړي، د کورنۍ تر پاملرنې لپاره رخصتیږي او د داکترانو تر تیلیفوني څارنې لاندې نیول کیږي او باید در ملو د نوي کولو لپاره هره میاشت روغتون ته راشي.
ښځې او ماشومان د نري رنځ تر ټولو زیان منونکي دي.
د کندهار د بې پولو داکترانو د نري رنځ په روغتون کې ۷۰ سلنه ناروغان ښځې او ماشومان دي.
لیو تامي ویلي: ښځې او ماشومان د نرینه وو په پرتله د اوږدې مودې لپاره په دوړو، خرابه هوا لرونکي خونو کې او کور کې پاتې کیږي.
د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ که ښځه په دې ناروغۍ اخته شي، احتمال لري، چې ماشومان هم په دې ناروغۍ اخته شي. نور کلتوري عوامل هم په دې کې پوره رول لوبوي.
روغتيا
د افغانستان په روغتونونو کې د رواني روغتیا خدماتو نشتوالی د اندېښنې وړ دي
دې نړیوال بنسټ اوسنی وضعیت د کلونو جګړو، اقتصادي ناورین او پراخ رواني فشار پایله ګڼلې ده.

د روغتیا نړیوالې ټولنې څرګنده کړی؛ سره له دې، چې د افغانانو رواني روغتیا درملنې ته سخته اړتیا ده؛ خو د دې هېواد ۳۴ ولایتي روغتونونه اوس هم په دې برخه کې تخصصي آسانتیاوې نلري.
دې نړیوال بنسټ اوسنی وضعیت د کلونو جګړو، اقتصادي ناورین او پراخ رواني فشار پایله ګڼلې ده.
د دې ټولنې په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې د اروپايي ټولنې پر مالي ملاتړ په افغانستان کې د رواني روغتیا او ټولنیز ملاتړ د ښهوالي لپاره یو پروګرام پیل شوی دی. دا پروګرام د روغتونونو له لارې ترسره کیږي، چې پر زیان منونکو خلکو راڅرخیږي.
د رواني روغتیا د تخصصي چارو د کمښت د حل لپاره د روغتیا نړیوالې ټولنې یوه تجربوي پروژه پیل کړې، چې په کې د شدیدو رواني اختلالاتو د درملنې لپاره په یو شمېر ولایتي روغتونونو کې د بستر ځانګړې څانګې فعالې شوې دي.
د دې پلان پر بنسټ په بامیان، بدخشان، فراه او نیمروز ولایتونو کې د اته بسترونو ظرفیت لرونکي مرکزونه جوړ شوي دي.
د کندهار ولایت په عینو مېنه روغتون کې یو لوی ۲۰ بستریز مرکز هم جوړ شوی دی.
د روغتیا نړیوالې ټولنې ټینګار کړی، چې د دې مرکزونو موخه نه یوازې د رواني نښو درملنه ده، بلکې له ناروغانو سره د دوی د ژوند بیا رغولو، د کورنۍ اړیکو بېرته راګرځولو او ټولنې ته په بېرته راستنېدا کې مرسته کول هم دي.
ویل کیږي، چې دې بنسټ د دې پروګرام د ناڅرګند راتلونکي په اړه اندېښنه څرګنده کړې او وایي، چې د دې چارو پراختیا او دوام د افغانانو د مخ پر زیاتېدونکو اړتیاوو د پوره کولو لپاره یو اړین کار دی.
روغتيا
په افغانستان کې به د روغتیايي چارو کیفیت ښه کول نور هم پیاوړي شي
دواړو خواوو په افغانستان کې د روغتیایي مرکزونو او د بې پولې ډاکټرانو پورې اړوند روغتیایي چارو ښه کولو، د روغتیایي کارمندانو ظرفیت لوړولو، په چارو کې شفافیت، له عامې روغتیا وزارت سره د ښې همغږۍ او د اغېزمنو او دوامداره خدمتونو وړاندې کولو په اړه بحث او خبرې وکړې.

د عامې روغتیا وزارت نن سېشنبه (د غویی درویشتمه) په یوه خبرپاڼه کې لیکلي؛ د دې وزارت چارسمبالي( سرپرست) نور جلال جلالي په کابل کې د افغانستان لپاره د بې سرحده ډاکټرانو بنسټ MSF له رییس مایکل لوپه سره ولیدل.
دواړو خواوو په افغانستان کې د روغتیایي مرکزونو او د بې پولې ډاکټرانو پورې اړوند روغتیایي چارو ښه کولو، د روغتیایي کارمندانو ظرفیت لوړولو، په چارو کې شفافیت، له عامې روغتیا وزارت سره د ښې همغږۍ او د اغېزمنو او دوامداره خدمتونو وړاندې کولو په اړه بحث او خبرې وکړې.
د عامې روغتیا وزارت چارسمبالي له روغتیایي سکټور سره د دې بنسټ د مرستو زیاتول او پراخول اړین وبلل او د چارو پوره پراختیا، د روغتیایي کارمندانو ظرفیت لوړولو، د چارو پر کیفیت، اغېزمنتوب او شفافیت یې ټینګار وکړ.
مایکل لوپه همدارنګه په افغانستان کې د روغتیايي چارو د ښه کولو او د دې سکټور د پراختیا پر اړتیا ټینګار وکړ او ژمنه یې وکړه، چې د روغتیايي چارو د کیفیت د ښه کولو او همغږۍ لپاره به ګډ کار وکړي.
هغه په هرات، کندوز او هلمند ولایتونو کې د چارو پر دوام خبرې وکړې او څرګندوي، چې دا مرکزونه به له عامې روغتیا وزارت سره په همکارۍ او همغږۍ کې خپل فعالیتونه تر سره کوي.
دغه راز د اسلامي امارت بهرنیو چارو وزارت مالي او اداري مرستیال محمد نعیم هم د افغانستان لپاره د بې پولې ډاکټرانو بنسټ له رییس مایکل لوپه سره هم کتلي، چې د روغتیایي چارو د پراخولو او هېواد ته د راستنېدونکو کډوالو لپاره د اړینو آسانتیاوو برابرولو په اړه ور سره بحث او خبرې شوې دي.
د بهرنیو چارو وزارت د څرګندونو له مخې؛ لوپه د دې ناستې په لړ کې ډاډ ورکړ، چې د مور او ماشوم روغتیا ښه کولو او د روغتیایي پرسونل د ظرفیت لوړولو لپاره به د دې بنسټ هڅې روانې وي.
روغتيا
د روغتیا نړیوالې ټولنې په افغانستان کې د ګوزڼ ویروس دوهیمه پېښه تائید کړه
دا پېښه په مارچ میاشت کې وپیژندل شوه.

د روغتیا نړیوالې ټولنې سږ کال د افغانستان په هلمند ولایت کې د ګوزن یا پولیو ویروس دوهیمه پېښه تائید کړه.
دا پېښه په مارچ میاشت کې وپیژندل شوه.
دا پېښه د بادغیس ولایت په بالامرغاب ولسوالۍ کې د لومړي انتان له پیژندلو وروسته ثبت شوې، چې یوه پېنځه کلنه نجلۍ پر ویروس اخته شوې وه.
همدارنګه تر اوسه پورې د کندهار، هلمند، کابل، لغمان، ننګرهار او زابل په څېر ولایتونو کې د ګوزڼ ویروس له ۱۸ مثبتو چاپېریالي بېلګو راپور ورکړ شوی دی.
افغانستان او پاکستان یوازني هېوادونه دي، چې ګوزڼ په کې له منځه نده وړل شوې.
ګوزڼ یوه ویروسي ناروغي ده، چې درملنه نلري او یوازې د واکسین له لارې یې مخنیوی کیدی شي.
-
نړۍ4 days ago
امریکا او حماس په غزه کې د اوربند په اړه خبرې کوي
-
تازه خبرونه1 day ago
ایران د افغانستان د اوسپنې په کانونو کې ۵ میلیارډ ډالر پانګونه کوي
-
سیمه ییز خبرونه3 days ago
ټرمپ منځني ختیځ ته د څو ورځني سفر لپاره سعودي عربستان ته ورسېد
-
تازه خبرونه3 days ago
د ازبکستان او اروپايي ټولنې ځانګړو استازو د افغانستان په اړه خبرې وکړې
-
سیمه ییز خبرونه2 days ago
ایراني او اروپايي ډیپلوماټان په استانبول کې خبرې وکوي
-
سوداگري4 days ago
امریکا او چین د تعرفو پر لنډمهاله کمولو هوکړې ته ورسېدل
-
سیمه ییز خبرونه4 days ago
ټول پیلوټان بېرته خپل کور ته راستانه شول – د هند هوايي ځواک
-
سیمه ییز خبرونه2 days ago
ټرمپ پر سوریه د بندیزونو له لرې کولو او له سعودي سره د پانګونې تړون له لاسلیک خبر ورکړ