د افغانستان بهرنیو چارو وزارت چارسمبالي امیر خان متقي د چین بهرنیو چارو له وزیر سره په ناسته کې هغې بین الحکومتي ستونزې ته نغوته(اشاره) وکړه، چې افغان سوداګر د هېواد د زراعتي محصولاتو او نورو توکو د صادراتو پر وخت ورسره مخ دي او په دې اړه یې د بین الحکومتي کمیسیون د ګډ کار غوښتنه هم وکړه.

د بهرنیو چارو وزارت د خبرپاڼې له مخې؛ امیر خان متقي په بېجنګ کې د چین بهرنیو چارو له وزیر وانګ يي‌ سره د لیدنې پر مهال پر دوه اړخیزو اړیکو او اقتصادي همکاریو د ټینګار تر څنګ ډاډ څرګند کړ، چې په نږدې راتلونکي کې به د دواړو هېوادونو تر منځ سوداګزیر حجم د پام وړ کچې ته پورته شي.

امیر خان متقي یو ځل بیا یادونه وکړه، چې د افغانستان خاوره به هېڅکله د ګاونډ هېوادونو پر وړاندې ونه‌کارول شي.

د بهرنیو چارو وزارت په خبر پاڼه کې راغلي؛ د چین ولسي جمهوریت د بهرنیو چارو وزیر وانګ يي ژمنه وکړه، چې د افغانستان سیاسي او اقتصادي ملاتړ به روان ساتي او هڅه به کوي، چې د زراعتي محصولاتو او نورو افغان وارداتو په برخه کې شته خنډونه له منځه یوسي.

دغه راز وانګ يي زیاته کړې، چې د افغانستان د ښه ګاونډي په حیث به چین د افغانستان په اقتصادي وده کې هېڅ راز همکارۍ ونه‌سپموي.

ویل کیږي، چې پاکستان، افغانستان او چین د یوې درې اړخیزې غیر رسمي ناستې په بهیر کې د سوداګرۍ پر زیاتوالي، افغانستان ته د چین-پاکستان اقتصادي دهلیز (CPEC) غځولو او سوداګرو ته د صادراتي آسانتیاوو د رامنځته کولو هوکړه هم شوې ده.

د چین، پاکستان او افغانستان بهرنیو چارو وزیرانو هوکړه کړې، چې د یو کمربند او لارې نوښت (BRI) په اړه پر همکارۍ سربېره افغانستان ته به د چین-پاکستان اقتصادي دهلیز (CPEC) هم وغځول شي.

د پاکستان بهرنیو چارو وزارت ویلي؛ د چین بهرنیو چارو وزیر وانګ یي او د افغانستان بهرنیو چارو وزارت چارسمبالي امیر خان متقي او د پاکستان بهرنیو چارو وزیر محمد اسحاق ډار په بیجینګ کې یوه غیر رسمي درې اړخیزه غونډه کړې ده.

 دغه راز زیاته شوې، چې په دې درې اړخیزه ناسته کې د سیمه‌ییز امنیت، اقتصادي اړیکو، درې اړخیزه همکارۍ او له ترهګرۍ سره د مبارزې د ګډو ژمنو په اړه خبرې شوې دی.

ویل کیږي، چې پر یو مناسب مهال به په کابل کې د دې هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو شپږمه درې اړخیزه غونډه هم جوړه شي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ (UNHCR) د بودجې له جدي کمښت خبرداری ورکړی؛ ځکه، چې دا بنسټ له پاکستان څخه راستنېدونکو افغانانو ته مرسته برابروي.

د کډوالۍ نړیوالې ټولنې (IOM) د راپور له مخې، د ۲۰۲۳ کال له سپټمبر راپدېخوا له ګاونډ هېوادونو څخه له درې میلیونو ډېر افغانان افغانستان ته راستانه شوي دي. ډېری یې یا جبري ایستل شوي یا د نیول کېدو له وېرې راتښتیدلي، چې پاکستان د ټولو بې اسنادو بهرنیو د شړلو پرېکړه وکړه.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ په یوه راپور کې راغلي، چې یوازې په ۲۰۲۵ کال کې شاوخوا ۷۸ زره افغانان هېواد ته راستانه شوي، چې له ۳ سوه ۵۱ زره څخه ډېر یې جبري ایستل شوي دي.

دغه راز د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام (UNDP) راپور ورکړی، چې د افغانستان ۷۵ سلنه وګړي د ژوندي پاتې کیدو لپاره هڅې کوي او نیمایي برخه یې بېړنۍ بشري مرستې ته اړتیا لري.

په افغانستان کې د UNHCR استازي عرفات جمال ویلي، چې دې بنسټ سږکال د خپلو اهدافو د ترلاسه کولو لپاره  ۲۱۶ میلیون ډالرو ته اړتیا لري؛ خو تر اوسه پورې د دې بودجې یوازې ۲۵ سلنه ترلاسه شوې ده. د بودجې د نشتوالي له کبله UNHCR یوازې لومړنۍ بشري مرستې چمتو کولی شي.

نوموړی وایي: “دا مرستې کولی شي د یو کس ژوندي پاتې کیدو کې مرسته وکړي؛ خو دوی اغېزمنه بیارغونه نشي وړاندې کولی.”

د بودجې بحران د افغان ښځو او نجونو د ساتنې لپاره ډیزاین شوي پروګرامونو او همدارنګه یې پر اړوند ملاتړ پروګرامونو هم منفي اغېزه کړی دی.

دې بنسټ له نړیوالې ټولنې وغوښتل، چې “خپلې پانګونې روانې وساتي، پخپله لار روان پاتې شي او د افغان کډوالو د راستنېدو او د هغوی د راتلونکي جوړولو لپاره اړین سیاسي او مالي ملاتړ چمتو کړي.”

UNHCR زیاته کړې: “مونږ په تېرو وختونو کې له هغو حکومتونو ملاتړ کړی، چې د دې کډوالو کوربتوب یې کړی او اوس هم له دوی سره ولاړ یوو؛ ځکه، چې ډېری افغانان بېرته خپل هېواد ته را روان دي.”

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ خبرداری ورکړی، چې په افغانستان کې له لسیزو راپدېخوا نړیواله پانګونه له دوامداره ملاتړ پرته له خطر سره مخ ده او له ګاونډ هېوادونو یې وغوښتل، چې له افغان راستنېدونکو سره انساني کرامت په پام کې ونیسي او د راستنېدو بهیر ته د دوامداره او رضاکارانه حل لارو لپاره کار وکړي.