د یوګاندا روغتیایي چارواکو د سې شنبې پر ورځ د وږي ۲۹ / د سپتمبر۲۰ څرګنده کړې: یو سړی، چې یوه ورځ مخکې له ابولا مړ شوی؛ د کتنې پایله یې مثبته وه.

دوی په په ډاګه کړې، چې دا اوس هم څرګنده نده، چې سړی څنګه پر ابولا اخته شوی دی.

هغه د مرکزي یوګاندا په موبنده ښار کې ژوند کاوه، چې د کمپالا د لویدیځ په شاوخوا ۱۵۰ کیلومترۍ کې اوسېده.

دغه راز څرګنده شوې، چې د همدې سیمې شپږ نور هم د سپتمبر په پیل کې له زغم وروسته د یوې عجیبې ناروغۍ له کبله مړه شوي.

ابولا، د یو اخته کس د بدن له مایعاتو یا ککړو موادو سره د اړیکې له لارې لېږدول کیږي؛ د وژونکې تبې په توګه څرګندیږي. تبه، کانګې، اسهال، د عضلاتو درد او کله کله داخلي او بهرنۍ وینه تویېدنه د دې ناروغۍ نښې دي.

یوګاندا د ابولا د پراختیا ډېرې پېښې درلودې، چې په ۲۰۰۰ کال کې یې سلګونه خلکو ته مرګ و ژوبله اړولې ده.

نن دوشنبه د وږي ۲۸ د افغانستان په ټولو ولایتونو کې د ګوزڼ واکسینو څلور ورځنی کمپاین پیل شو.

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت ويلي، چې دغه کمپاین به څلور ورځې روان وي او له ۵ کلونو ټیټ عمره  ۹ اعشاریه ۹ میلیون ماشومان به مو واکسین شي.

تېره اوونۍ د روغتیا نړیوال سازمان ویلي وه، چې د ۲۰۲۱ کال له اګست میاشتې راپدیخوا افغان ماشومانو ته د ګوزڼ ضد واکسین څه باندې ۸۶ اعشاریه ۷ میلیون خوراکه ورکړ شوي دي.

دغې ټولنې د چارشنبې پر ورځ (د وږي ۲۳ ) په یوه تویت کې څرګنده کړې، چې د واکسیناسیون په اته کمپاینونو کې له نهه میلیون ډېر افغان ماشومان واکسین شول.

دې ټولنې زیاته کړې: په افغانستان کې د ګوزڼ د له منځه وړل به مونږ له دې ناروغۍ څخه پاکې نړۍ ته نږدې کړي. مونږ به تر هغه وخته تم نشو، چې دې موخې ته رسېدلي نه وو.

د روغتیا نړیوالې ټولنې ویلي، چې د روان کال له پیل راپدیخوا په دغه هېواد کې د ګوزڼ یوازې یوه پېښه ثبت شوې ده.

د عامې روغتیا وزارت ویلي؛ تېر کال په ټول هېواد کې یو میلیون ماشومان زېږېدلي او ۵۸۴ میندو د زېږون پر مهال خپل ژوند له لاسه ورکړی دی.

د عامې روغتیا وزیر قلندر مومند وايي؛ تېر کال په ټول هېواد کې یو میلیون ماشومان زږیدلي، چې اوس د تېر کال په پرتله د میندو د مړینې په کچه کې د پام وړ کموالی راغلی دی.

قلندر عباد وايي، چې د زېږون پر مهال د ميندو د مړينې کمول يې له لومړيتوبونو څخه دي.  

نوموړی ډاډ څرګندوي، چې د زیږون پر مهال د میندو د مړینې د راکمولو لپاره یو پرمختللی نسايي او ولادي انتسیتیوت جوړ کړي.

په کابل ښار کې د مور او ماشوم لپاره یوازې دوه دولتي ځانګړي روغتونونه شته، چې له کبله یې د پلازمېنې ډېر خلک دغو دوه روغتونونو ته ورځي.

په رابعه بلخي روغتون کې میندې له روغتیايي خدمتونو راضي ښکاري.

د رابعه بلخي روغتون ناروغه خوري ګل وايي: زه له یوه خصوصي روغتون څخه دې روغتون ته د جراحۍ لپاره رالیږل شوې یم او داکترانو هم ورسره سمه همکاري کړې ده.

یوې بلې ناروغې سرینا نومې ویلي: زما ماشوم په دې روغتون کې په نورمال ډول زیږیدلی او زه له داکترانو څخه د دوی د زیار له کبله مننه کوم.

نرسه رابعه شمس وايي، د ماشومانو د زیږون پر مهال د وینې لوړ فشار، د امیدوارۍ پر مهال ناسمه تغذیه او ناسم دودونه هغه لاملونه دي، چې د زیږون پرمهال د میندو د مړینې لامل ګرځي.

افغانستان اوس هم یو له هغو هېوادونو څخه دی، چې د زېږون پر مهال د میندو د مړینې کچه په کې لوړه ده او د هېواد په ټولو لرې پرتو سیمو کې د مور او ماشوم د روغتیا لپاره مناسب روغتیايي امکانات کم دي.