بېساري اورښتونو او سېلابونو ټوله خیبر پښتونخوا (KP) ونیوله او په ځانګړي توګه یې د بونیر په اړوند سیمه کې د یکشنبې تر سهار لږ تر لږه ۳۳۷ کسان مړه کړي او ډېر نور ورک دي.

دې له ۱۵۰ ملي مټر څخه زیات یوه ساعت؛ خو پرله‌پسې باران داسې سېلاب رامنځته کړ، چې نه یوازې یې کلي او کورونه ویجاړکړل، بلکې د مرګ او ژوبلې وېره هم ورسره مل شوه.

د باران دا ناڅاپي شېبه بېسارې ده او تر دې دمه لیدل شوې نه‌وه.

د ښوونځي یو ځایي ښوونکی عزیز احمد نومي ویلي؛ هغه شېبه یې نه‌هېریږي، چې له ویجاړیو ډک سېلابونه له غرونو راووتل.

یوازې په بونیر کې ۲۰۷ کسان مړه شول او لسګونه نور درک او د اوبو، خټو او ډبرو لاندې، چې ډېر کورونه او کلي یې ویجاړ کړي؛ ښخ شوي دي.

لرې پرتې سیمې په ځانګړي توګه د بایشونای کلی، چې د ژغورنې د ډلو ورتګ ته پر تمه دي؛ په ویجاړیو کې دوب دی، ژوندي پاتې شوي کسانو هر څه له لاسه ورکړي او د مرستې هیله لري.

په ټوله خیبر پښتونخوا کې سېلابونو او ځمک‌‌ښویېدنې کلیو او بېخبناوو ته زیان ورساوه.

د ولایتي چارواکو د څرګندونو له مخې؛ د موسمي بدلونونو له کبله بارانونه زیات شول او لویدیځ لوري ته وګرځېدل، چې دا ویجاړۍ له اقلیم بدلون سره تړاو لري.

په یوه بل راپور کې چارواکو منلې، چې په پراخه خیبر پښتونخوا سیمه کې لږ تر لږه ۲۷۴ کسان مړه شوي دي. په داسې حال کې، چې د چورلکو د ژغورنې هڅې له غمیزې سره مخ شوې دي؛ یوه چورلکه  د مرستې پر مهال راولوېده، چې د هغې دعملې ټول پېنځه غړي مړه شول.

له دې ناورین څخه د رامنځته شوي ځاني زیانونو کچه هره ورځ مخ پر زیاتیدو ده.

د فرانسې خبري سرچینې راپور ورکړی، چې یوازې په خیبر پښتونخوا کې د ۳۴۰ څخه ډېره مړینه تائید شوې او سلګونه نور ورک دي.

ټول سړکونه، کورونه او دوکانونه له منځه تللي، چې چارواکي یې ډله‌ییزو بېړنیو ښخولو او بېړني بشري غبرګون ته اړ کړي دي.

په خیبر پښتونخوا کې چارواکو په ډېرو خطر لرونکو سیمو کې د بیارغونې، مالي ملاتړ او د ځای پرځای کولو د پروګرام پیلولو ژمنه کړې او د نړیوالو مرستو غوښتنه کوي.

د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې؛  په ایران کې د تودوخې سختې څپې د دې هېواد د اوبو او برښنا پر سرچینو فشار راوړی او چارواکي اړ شوي، چې د چارشنبې پر ورځ (د زمري پېنځلسمه / د اګست شپږمه) په پلازمېنه تهران او څو نورو ولایتونو کې د دولتي دفترونو او بانکونو د تړلو سپارښتنه وکړي.

د ایران هوا پېژندنې ادارې د دې هېواد له ۳۱ ولایتونو څخه د ۹ هغو لپاره نارنجي خبرداری خپور کړی، چې په راتلونکو څو ورځو کې به یې په ځینو سیمو کې د سانتي‌ګراد تر ۵۰ درجو (۱۲۲ فارنهایټ درجې ) پورې تودوخه ورسېږي.

که څه هم په دوبي کې د ایران د تودوخې درجې لوړېدل عام دي؛ خو پرله‌پسې وچکالۍ د اوبو رسولو کمښت راوستی او د هېواد د برښنا شبکه نشي کولی په کورونو او کاري دفترونو کې د سړولو تجهیزاتو لپاره د زیاتې غوښتنې ځواب ووایي.

د چهارشنبې پر ورځ به په مازندران، مرکزي، یزد، سمنان، کرمانشاه، خراسان رضوي او همدارنګه پلازمېنه تهران کې بانکونه، دولتي دفترونه او نورې عامه ودانۍ وتړل شي.

د تهران والي محمد صادق معتمدیان ویلي: ” د چارشنبې پر ورځ به په ولایتونو او تهران کې د تودوخې د زیاتوالي او د انرژۍ د لګښت د مدیریت له کبله د اجرائیوي ادارو دروازې وتړل شي.”

دغه راز  روغتیایی تاسیسات، خصوصي شرکتونه او د بانک ځینې څانګې به خپل فعالیتونه روان وساتي.

د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان تېره اوونۍ خبرداری ورکړ، چې د هېواد د اوبو ډېر لګښت د پایښت وړ ندی او کېدی شي د سپټمبر تر میاشتې د تهران په ګډون په ځینو ښارونو کې د اوبو سخت کمښت رامنځته کړي.

د ۲۰۲۴ کال په جولای کې د تودوخې له یوې سختې څپې وروسته د ایران څو ولایتونو د اوبو او برښنا د سپمولو لپاره هم څو ورځې دولتي دفترونه تړلي وه.

چینایي چارواکو ویلي، چې د دوشنبې پر ورځ(د زمري شپږمه) د بیجینګ په شاوخوا سیمو او د چین په شمالي ولایتونو کې سخت بارانونه روان دي، چې د طبیعي پېښو خطر یې زیات کړی؛ د ځمکې ښویېدنې او سیلابونو له کبله لږ تذ لږه ۴۴۰۰ کسان بې ځایه شوي دي.

سي سي ټي وي دولتي خپرونې راپور ورکړی، چې د بیجینګ په میون ښارګوټي کې سختو بارانونو سیلابونه او ځمکې ښویېدنې رامنځته او ډېری کلي یې اغېزمن کړي دي.

د چین په وی‌چیټ اپلیکیشن کې خپاره شوي انځورونه د میون ځینې برخې ښیي، چې موټرونه د سیلاب د اوبو پرسر لامبو وهي او د اوبو کچه دومره لوړه شوې، چې د استوګنې د یوې ودانۍ یوه برخه اوبو لاندې کړې ده.

د سي سي ټي وي د څرګندونو له مخې؛ په سیمه کې له ۱۰ زره څخه د ډېرو خلکو برښنا پرې او ترې اغېزمن شوي دي.

شمالي چین په وروستیو کلونو کې بې‌ساري بارانونه لیدلي، چې د بیجینګ په ګډون ګڼ‌مېشتي ښارونه یې د سیلاب له خطر سره مخ کړي دي.

ځینو ساینس پوهانو د چین په شمال کې د بارانونو زیاتوالی له نړیوالې تودوخې سره تړاو لري.

د چین مرکزي ټلویزیون د دوشنبې پر ورځ ویلي، چې د میون زیرمو ته نږدې د شیچینګ ښار د شیوانزي کلي ته سخت زیان رسیدلی او ۱۰۰ کلیوال یوه لومړني ښوونځي ته لیږدول شوي دي.

دا پیښه له هغې وروسته رامنځته شوه، چې د بیجینګ چارواکو د یکشنبې پر ورځ ویلي، چې د میون زیرمو ته د سیلابونو لوړ جریان په هره ثانیه کې ۶ زره ۵۵۰ مکعب مټره ریکارډ ته رسیدلی دی.

په ګاونډي شانشي ولایت کې د دولتي رسنیو ویډیوګانو ښودلې، چې سړکونه ځواکمنو سیندونو او بوټو ډوب کړي؛ کرنیز محصولات او ونې یې لاندې کړي دي.

د خلکو ورځپاڼې راپور ورکړی، چې چارواکي د ډاټونګ په ګډون په ټولو ښارونو کې د لټون او ژغورنې عملیات ترسره کوي، چې د فورډ موټر چلوونکي د سیلاب اوبو له لارې د موټر چلولو پرمهال اړیکه له لاسه ورکړه.

د چین د اوبو سرچینو وزارت د بېجینګ او ګاونډي هیبي ولایت په ګډون ۱۱ ولایتونو او سیمو ته د کوچنیو او منځنیو سیندونو او غرنیو سیلابونو له کبله د سیلاب خبرداری ورکړی دی.

سي سي ټي وي د یکشنبې پر سهار راپور ورکړ، چې په هیبي ولایت کې دوه کسان مړه شوي او دوه نور ورک دي. د شپې باران په فوپینګ کې، چې د باوډینګ صنعتي ښار دی؛ په ساعت کې ۱۴۵ ملی مټره (۵.۷ انچه) ریکارډ ته رسیدلی.

د چین ملي پراختیا او اصلاحاتو کمیسیون د دوشنبې پر ورځ ویلي، چې سمدلاسه یې د هیبي ملاتړ ته ۵۰ میلیونه یوان (۶.۹۸ میلیون ډالر) ځانګړي کړي دي.

دا پیسې به په ناورین ځپلې سیمې کې د زیانمنو سړکونو او پلونو، د اوبو ساتنې بندونو، ښوونځیو او روغتونونو د رغونې لپاره ولګول شي.

چینایي چارواکي د درندو بارانونو او سیلابونو څارنه کوي؛ ځکه، چې د هېواد زاړه دفاعي بندونه  ننګوي، میلیونونه خلک د بې‌ځایه کېدو له ګواښ سره مخ کوي او د چین د ۲.۸ ټریلیون ډالرو کرنیز سکټور ویجاړوي.