د جورج ډبلیو بوش بنسټ د ډونالډ ټرمپ ادارې د کډوالۍ پر نوې پالیسۍ د نیوکې تر څنګ ټینګار کړی، چې افغانان او د نورو هېوادونو وګړي باید د “یو کس د وحشتناک جرم” له کبله د قانوني کډوالۍ له حقونو بې برخې نشي.

تېره میاشت په واشنګټن ډي سي کې د ملي ګارډ پر دوه غړو له ډزو وروسته یو افغان وګړی، چې پخوا یې د امریکایي ځواکونو د مرکزي استخباراتو ادارې (سي آی اې) سره کار کاوه او روان کال یې پناه‌غوښتنه منل شوې؛ تورن کړ او د ټرمپ ادارې د افغانستان په ګډون د ۱۸ نورو هېوادونو د مهاجرتي غوښتنلیکونو ارزول وځنډاول او د سفر له بندیز سره مخ کړل.

د جورج ډبلیو بوش بنسټ د جمعې پر ورځ په ټولنیزو رسنیو کې ولیکل: “د یو کس کړنو، چې د وحشتناک جرم په ترسره کولو تورن دی تر دې دمه د افغانستان په ګډون د ۱۸ هېوادونو د وګړو د کډوالۍ د غوښتنلیکونو قانوني بهیر ګډوډ کړ. “افغانان په کور او متحده ایالاتو کې د نامعلوم راتلونکي سره مخ دي. مونږ نشو کولی، چې د یو کس د جرم له کبله ټولو افغانانو او د نورو هېوادونو مهاجرینو ته شا واړوو.”

دې بنسټ زیاته کړې: د ټولو هغو افغانانو د پر نښه کولو پر ځای، چې په قانوني توګه په امریکا کې ژوند کوي یا د سفر کولو نیت لري؛ غوره شوي مشران باید وارزوي، چې آیا د دې پېښې مخنیوی کېدی شو او که نه.

د بوش بنسټ دا ټینګار هم کړی؛ امریکا باید د هغو افغانانو ملاتړ وکړي، چې “په تېرو دوه لسیزو کې یې له افغانستان سره پر کار کولو یې د ښه راتلونکي جوړولو لپاره خپل ژوند په خطر کې اچولی “ځکه، نو دا اشخاص “باید د یو کس د جرم بار پر غاړه وانخلي.”

د دې دریځ په ځواب کې مایک ډیوس، چې ټرمپ ته نږدې کس او د حقوقي چارو او قضایي ګومارنو په اړه د هغه لوړ پوړی سلاکار دی؛ د جورج ډبلیو بوش د خبرو په اړه ویلي: پخوانی ولسمشر باید له ښکاره نیوکو ډډه وکړي او ډګر اوسني ولسمشر ته پریږدي.

دغه راز د ټرمپ ادارې د کورني امنیت سلاکار او د سپینې ماڼۍ مرستیال سټیفن میلر د دغو څرګندونو په اړه هم غږ پورته کړی او وایي: “لکه څنګه، چې امریکایان د کریسمس لپاره چمتووالی نیسي؛ د جورج ډبلیو بوش بنسټ د نړۍ له خطرناکو هېوادونو څخه د بې محدوده مهاجرت د بېړنۍ اړتیا په اړه خبرې کوي. په داسې حال کې، چې ځینې دا کډوال ممکن مونږ ته زیان ورسوي.”

دا لفظي شخړه په داسې حال کې راپورته شوې، چې د امریکا د مهاجرت پالیسي یو ځل بیا په دې هېواد کې یوه توده او جنجالي سیاسي مسله ګرځېدلې ده.

سیمه‌ییزې سرچینې ویلي، چې درې افغان کډوال په هرات ولایت کې د سختې سړې هوا له کبله هغه مهال خپل ژوند له لاسه ورکړ، چې غوښتل یې په ناقانونه بڼه ایران ته واوړي.

د افغانستان یوه امنیتي چارواکي د شنبې پر ورځ د فرانسې خبري سرچینې ته ویلي، چې دغه کسان د افغانستان–ایران له پولې څخه د اوښتو پر مهال د سړې هوا له کبله مړه شوي دي.

د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ په همدې سیمه کې یو شپون هم د غرني کهسان په اړوند سیمه کې د سړې هوا له کبله خپل ژوند له لاسه ورکړی دی.

د یادې سرچینې د څرګندونو له مخې: دغه کډوال د هغې ډلې برخه ول، چې د چارشنبې پر ورځ یې غوښتل ایران ته واوړي؛ خو د افغانستان سرحدي ځواکونو ودرول.

دغه راز زیاته شوې، چې د لټون عملیات هماغه شپه پیل شول او د قربانیانو جسدونه د پنجشنبې پر ورځ وموندل شول.

دغه راز د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو د عالي کمېشنرۍ (UNHCR) نوې شمېرې ښيي، چې د ۲۰۲۵ کال د جنورۍ له میاشتې څخه د نومبر تر پای پورې له ۱.۸ میلیون زیات افغانان د ایراني چارواکو له‌خوا افغانستان ته شړل شوي دي.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمیشنرۍ خبرداری ورکړی، چې دا پراخې ستنېدنې په سختو شرایطو کې د افغانستان پر محدودو سرچینو او خدماتو دروند فشار راوړي او د بیاځلي بې‌ځایه کېدو خطر زیاتوي، چې ایران او پاکستان ته د کډوالو بېرته تګ هم رانغاړي.

همدارنګه د بښنې نړیوالې ټولنې د نړۍ له هېوادونو غوښتي؛ افغانستان ته دې د افغانانو د جبري ستنولو بهیر ودروي او خبرداری یې ورکړی، چې ستنېدونکي « د جدي زیانونو له واقعي خطر» سره مخ دي.

افغانستان، چې په وروستیو میاشتو کې د دوه سترو زلزلو شاهد و او د اقلیمي بدلونونو له کبله هم سخت زیانمن شوی؛ له ګڼو اقتصادي او بشري ستونزو سره مخ او تر نړیوالو بندیزونو لاندې پاتې هېواد دی.

د ریاست الوزراء اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر د سیمې او نړۍ له هېوادونو وغوښتل، چې د نااړینو بندیزونو او فشارونو پر ځای دې له اسلامي امارت سره خپلې اقتصادي اړیکې نرمې او پراخې کړي.

اقتصادي مرستیالۍ په یوه خبرپاڼه کې لیکلي، چې ملا برادر دا څرګندونې د شنبې پر ورځ( د لیندۍ نهه‌ویشتمه) په بلخ ولایت کې د یو سوداګریز بازار د پرانیستې په مراسمو کې د وینا پر مهال وکړې.

برادر زیاته کړې، چې په سیمه کې یو سوکاله او پیاوړی افغانستان د نورو هېوادونو پر زیان ندی، بلکې د نورو هېوادونو د سوکالۍ او په سوداګریزې پیاوړتیا کې مرسته کوي.

هغه وایي: “اسلامي امارت د سیمه‌ییزې او نړیوالې ملګرتیا په ډګر کې په پراخ سیمه‌ییز اقتصادي او سیاسي اصل باور لري؛ خو، چې د لویو ارزښتونو او بنسټیزو اصولو لپاره متقابل درناوی وي.”

هغه ټینګار کړی، چې له خصوصي سکټور سره د اسلامي امارت تعامل د لویو او اوږدمهاله پروژو په برخه کې، چې د عامه او خصوصي مشارکت یا نورو قراردادونو پر بنسټ رامنځته شوي؛ دا روښانه پیغام لري، چې په افغانستان کې د کورنۍ او بهرنۍ پانګونې لپاره زمینه مساعده ده او هرڅوک کولی شي له دې فرصت څخه ګټه پورته کړي.