بی بی سی پښتو
هغه زدکوونکې چې د ریاضي د ۵۰ کلونو مسله یې حل کړه
لیسا پکاریلو خپل فارغ وخت کې پر دې مسله کار کړی دی.
امریکا کې د پي اېچ ډي یا دکتورا زدکوونکې له یوې اونۍ په کم وخت کې د ریاضي پنځوس کلنه مسله حل کړه.
هغې خپل خلاص یا فارغ وخت کې دا ستونزه حل کړه.
لیسا پکاریلو تکزاس پوهنتون کې د دکتورا پر مقاله کار کاوه چې دا حسابي مسله یې ځواب کړه.
نوموړې د کوانټا په نوم ساینسي خبرونو وېبپاڼې سره خبرو کې وايي، د پوهنتون له ریاضيپوه پوهاند کمرون ګارډن سره خبرو کې یې ناڅاپي خپله محاسبه یاده کړه:
“هغه چغې پیل کړې، ویل یې ته باید ډېره خوشاله شې، هغه لېونی غوندې شو”.
د کانوې غوټه یا کانوې ناټ مسله پر ۱۹۷۰ کال یوه برتانوي ریاضیپوه جان هارټن را پورته کړه، خو مېرمن پکاریلو لومړی ځل پر ۲۰۱۸ کال په یوه سمینار کې له دې مسلې خبره شوه.
پوهاند ګورډن وايي، لا هم فکر نه کوي چې دا زدکوونکې دې په دې خبره وي چې دا یوه زړه مسله ده.
* حساب ماشین د زدکوونکو ریاضي پیاوړې کوي
* پر ټوېټر د امیتاب د ریاضۍ فورمول او د خلکو ټوکې
د مېرمن پکاریلو دا کار د روان کال لومړیو کې د ریاضي په انلز جورنال کې خپور شو، د دې مسلې له اوارولو وروسته هغه په مسه چوسټ ټیکنالوجۍ انستیتیوت کې مرستیال پوهانده شوه.
د اسپانیا په اوټونوما ډي ماډریډ پوهنتون کې څېړونکی او د ریاضيپوهنو انستیتیوت غړی جاویر ارمایونا وایي، کانوې ناټ مسله د ډېر وخت لپاره بې ځوابه پاتې وه او ډېر نومیالي ریاضيپوهان یې هم په حلولو بریالي نه شول.
ریاضي غوټه؟
ریاضیک ناټونه یا غوټې د ریاضي د ځانګړې برخې ټاپولوجي یو مضمون دی.
په ساده ژبه ټاپولوجي دا مطالعه کوي چې شیان څنګه له ماتېدو پرته د شکل بدلولو پر مهال، کږېدلی او کشېدلی شي.
ناټ نظریه هم د ټاپولوجي یوه څانګه ده.
د ژوند د ډېرو حقیقي بېلګو خلاف متمتیک ناټ یا د ریاضیي غوټې سر او پای سره نښتي وي حقیقت کې دا غوټه د دا یرې شکل لری.
خو دا ډېره پېچلې ده، ځکه دا غوټه ډېر ځایونه لري چې خپله له یو بل تېرېږي.
د سیولي پوهنتون د ریاضي انستیتیوت غړې مرستانیا سیلورو وایي: “دا شهودي نظریه داسې ده چې رسنۍ تصور کړې. ناټ نظریه هم هغه د شکل بدلېدل مطالعه کوی چې موږ یې دې رسۍ سره کولی شو”.
د هغې په خبره، دې نظریه کې دا کتل کېږي چې څنګه دا رسۍ غبرګولی، ټولولی، غځولی او تاوولی شو… خو پرې کولی یې نه شو، دا منع ده.
ټاپولوجي د ساینس پر څو برخو اطلاق کېږي، چې د اقتصادي بازار له ټیټو هسکو نیولې تر ډې این اې مالیکولونو مطالعه کول پکې راځي.
د کانوې غوټه
د کانوې غوټې وړاندې کوونکی جان هارټن کانوې تېر اپرېل د کورونا له امله په ۸۲ کلنۍ کې مړ شو.
هغه ریاضي کې ډېر کار کړی او مشهور شوی دی.
* د ‘صفر’ لومړنۍ بېلګې موندل شوې دي
* اته کلن ماشوم څنګه پوهنتون ته لار ومونده؟
د برتانیا لېپور کې زېږېدلی دغه ریاضيپوه د کمبرېج او پرنسټن پوهنتونونو په څېر ادارو سره تړلی و.
د نوموړي ژوندلیک کښونکی شېبان رابرټس یې نړۍ کې ډېر منلی بولي.
مېرمن پکارلو د امریکا ډېر کلیوالي ایالت مېن کې زېږېدلې او بوسټن کالج کې یې ریاضي ویلې.
د نوموړې اوسنی بری به ریاضي زدکړو ته مېرمنې وهڅوي چې دې برخه کې له نارینه وو سره ډېر واټن لري.
د امریکا د رسمي شمېرو له مخې نږدې ۲۶ سلنه ښځې په دغه هېواد کې په کمپیوټري او حسابي برخو کې بوختې دي.
