قطر په افغانستان کې د ښوونې او روزنې د راتلونکې او هغو ننګونو په اړه، چې دغه هېواد ورسره مخ دی د خبرو اترو له کوربتوبه خبر ورکړی دی.

 په دې غونډه کې د افغانستان اسلامي امارت د پوهنې وزیر مولوي حبیب الله آغا، د قطر د بهرنیو چارو وزارت مرستیالې لولواح بنت راشد الخطر او د تعلیم او تربیې بنسټ مشر فهد السلیطي او د یونیسف پلاوي ګډون کړی دی.

دا غونډه د افغانستان د اسلامي امارت د پوهنې د وزیر مولوي سیدحبیب آغا پر مشرۍ یو پلاوی، د یونیسف موسسې یو پلوی، چې مشري یې د سویلي آسیا لپاره د یونیسف ادارې سیمه ییز مشر جورج لاریا او د پوهنې په برخه کې د ستراتیژیکو همکاریو د لوی رییس پر مشرۍ ترسره او د افغانستان د پوهنې وزارت د ستراتیژیکو همکاریو د ادارې له رییس سره خبرې وشوې.

په دې خبرو کې ناصر فقیح هم ګډون کړی و.

د خبرو اترو په ترڅ کې، برخه‌والو په افغانستان کې پر اقتصادي ننګونو، کمزورو بېخبناوو، محدودو بشري سرچینو، زده‌کړو ته د ټولو په ځانګړي توګه د نجونو د مساوي لاسرسي په اړه خبرې وکړې.

ګډونوالو د ټولو لپاره د زده‌کړې حق تضمینولو، له ننګونو سره د مبارزې لپاره یو ګډ لید رامنځته کولو او په ټولو سیمو کې د ټولو افغان زده‌کوونکیو لپاره د لوړ کیفیت زده‌کړې د فرصتونو چمتو کولو پر اړتیا هوکړه وکړه.

دا په داسې حال کې ده، چې د پوهنې وزارت د څرګندونو له مخې؛ نن د کابل په ګډون د ټول هېواد په سړو سیمو کې نوی ښوونیز کال پیل شو، چې له لومړي ټولګي څخه تر شپږم ټولګي پورې د نجونو لپاره پر خوندي چاپېریال، چې ښوونکې یې باید ټولې ښځینه وي هم ټینګار څرګند شوی دی.  

په افغانستان کې د بشری حقونو د وضعیت په اړه د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارد بینیت او نورو اړوند کارپوهانو ویلي، د نجونو د تعلیم مخنیوی هیڅ توجیه نه‌لری.

ملګرو ملتونو د دوشنبې پر ورځ په یوه اعلامیه کې څرګنده کړې، چې د چار شنبې پر ورځ د نوي ښوونیز کال له پیلیدو سره باید په ټول افغانستان کې د نجونو پر مخ ښوونځي پرانیستل شي.

د ملګروملتونو په اعلامیه کې راغلي: داسې ښکاري، چې د دوه‌یم پرله پسې ښوونیز کال لپاره به تنکۍ نجونې د خپلو زده‌کړو له بیا پیلولو منع شي – افغانستان به په نړۍ کې یوازنی هېواد وي، چې نجونې منځني ښوونځي، لیسو او د لوړو زده‌کړو مرکزونو ته له تلو منع کوي.

د اعلامیې له مخې، د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د تړونونو د یوه غړي هېواد په توګه، افغانستان مکلف دی، چې د جنسیت او یا کوم بل بنسټ له تبعیض پرته د پوهنې حق ته درناوی ولري او ترې ساتنه  وکړي.

دوی دا ټینګار هم وړاندې کړی؛ که څه هم پر زده‌کړو بندیز بېرته واخیستل شي، مونږ د زده‌کړې د کیفیت په اړه اندېښمن یو، چې د نجونو او هلکانو لپاره به چمتو شي.

دوی د هلکانو د ثانوي ښوونځیو په اړه هم ځورونکي راپورونه وړاندې کوي، چې له دیني ښوونکیو سره د وړ مسلکي ښوونکیو ځای په ځای کول، د ښوونځي په نصاب کې د پام وړ بدلونونه او د ښوونځيو د مضامینو محدودیت په ګوته کوي.

دوی له اسلامي امارت څخه وغوښتل، چې سمدلاسه ټول ثانوي ښوونځي او د نجونو او ځوانو میرمنو لپاره د لوړو زده‌ کړو مرکزونه بېرته پرانیزي.

د ۲۰۲۳ ز. کال د خوشاله هېوادونو د نوملړ له مخې، چې د دوشنبې پر ورځ خپور شوی؛ فنلند په پرله پسې توګه د شپږم کال لپاره د نړۍ تر ټولو خوشاله هېواد او افغانستان خواشینې هغه اعلان شوی دی.

د نړۍ د تر ټولو خوشحاله هېوادونو د ۲۰۲۳ کال په راپور کې راغلي: فنلیند په پرله پسې توګه د شپږم کال لپاره لومړی ځای لري.

په دې څېړنه کې جګړې ځپلی افغانستان او هم لبنان د هغو دوه خواشینو هېوادونو په نوملړ کې راغلي، چې د ژوندانه معیار یې (د ۰ او ۱۰ ترمنځ) د نړۍ د لس خوشاله هېوادونو پر پرتله پېنځه نمرې ټیټ دی.

په دغه راپور کې له فنلند وروسته د نړۍ د خوشاله هېوادونو په نوملړ کې د دنمارک، ایسلند، هالند، سویدن، ناروې، سویس، لوګزامبورګ او نیوزیلند نومونه لیدل کېږي.

په دې نوملړ کې، روسیه د سږ کال لپاره په ۷۰ ځای کې ده.

لیتوانیا په دې نوملړ کې یوازنی هېواد دی، چې د ۲۰ غوره هېوادونو په ډله کې راغلې، چې له ۲۰۱۷ کال راپدیخوا یې له ۳۰ څخه پورته مقام خپل کړی دی.

د نړۍ د خوشحاله هېوادونو راپور له ۲۰۱۲ کال راپدیخوا هر کال د ملګرو ملتونو پر لګښت چمتو کیږي او اټکل یې د سړي سر ناخالص کورني تولید، د ټولنیز ملاتړ کچه، د ژوند ته د هیلې، مدني دآزادۍ، د کار خوندیتوب، د فساد کچه او د عامه افکارو پایلو پراساس دی.