دان نیوز پاکستان گزارش داده است که در پی بسته‌ماندن طولانی‌مدت گذرگاه‌ میان افغانستان و پاکستان، اتاق مشترک تجارت و صنایع پاکستان–افغانستان (PAJCCI) هشدار داده است که ادامه این وضعیت، تجارت دوجانبه و ترانزیتی را در آستانۀ فروپاشی قرار داده است.

جُنید مَکده، رئیس این اتاق، با ارسال نامه‌ای رسمی به وزارت تجارت پاکستان و اداره کل تجارت ترانزیتی، از حکومت خواسته است تا برای جلوگیری از خسارات بیشتر، هرچه زودتر در این بحران مداخله کند. او گفته است که بسته‌بودن گذرگاه‌ها تمامی زنجیرۀ تأمین را مختل کرده و هزاران کارگر، راننده و فعال تجارتی را با بیکاری و فشار مالی روبه‌رو ساخته است.

به گفتۀ وی، صدها موتر باربری حامل محموله‌های تجارتی افغانستان در گذرگاه‌های تورخم، چمن، غلام‌خان و دیگر نقاط متوقف مانده و این توقفات به «بُن‌بست عملیاتی و مالی» تبدیل شده است. هم‌زمان، هزاران کانتینر که کالاهای دوجانبه، ترانزیتی و محموله‌های کشورهای آسیای میانه را حمل می‌کنند، در بنادر و مسیرهای داخلی پاکستان گیر مانده‌اند.

مکده تأکید می‌کند که تاجران و شرکت‌های ترانزیتی روزانه با پرداخت ۱۵۰ تا ۲۰۰ دالر برای هر کانتینر به‌عنوان هزینهٔ دموراژ و جریمه‌های خطوط کشتیرانی مواجه‌اند؛ هزینه‌هایی که به گفتۀ او «غیرقابل‌تحمل» شده است.

بر اساس معلومات اتاق مشترک تجارت و صنایع پاکستان–افغانستان، ظرفیت تجارت دوجانبه و ترانزیتی میان افغانستان و پاکستان سالانه بیش از ۵ میلیارد دالر برآورد می‌شود؛ اما بسته‌بودن تکراری گذرگاه‌ها این رقم را به کمتر از یک میلیارد دالر کاهش داده است—کاهشی که این نهاد آن را «هشدار جدی برای درآمد ملی و ثبات اقتصادی» پاکستان توصیف می‌کند.

هرچند اتاق مشترک تجارت و صنایع پاکستان–افغانستان می‌گوید امنیت ملی برای پاکستان در اولویت قرار دارد، اما در عین حال ابراز نگرانی می‌کند که هزاران فعال سکتور خصوصی اکنون به مرحلۀ «تحمل‌ناپذیرترین فشار مالی» رسیده‌اند.

اتاق مشترک تجارت اعلام کرده است که شعبه‌های این نهاد در کراچی و کابل در تماس دوام‌دار قرار داشته و آمادۀ همکاری جهت تسهیل روند انتقال کالاها هستند.

اتاق مشترک تجارت و صنایع پاکستان–افغانستان از حکومت پاکستان خواسته است تا، حرکت فوری موترهای حامل اموال تجاری افغانستان را اجازه دهد؛ تمام دروازه‌های تجارتی با افغانستان را دوباره باز شود؛ برای تاجران و متضررین یک مکانیزم عملی حمایت مالی ایجاد کند؛ و در شرایط اضطراری موجود، ۱۰۰ درصد جریمه‌های دموراژ و توقفات کانتینری را معاف سازد.

مسؤولان هشدار می‌دهند که ادامۀ وضعیت کنونی، پیامدهای درازمدت و سنگین بر تجارت منطقه‌ای و اقتصاد پاکستان برجا خواهد گذاشت.

معاونیت اقتصادی ریاست‌الوزرا اعلام کرده است که افغانستان در شش ماه نخست سال جاری بیش از ۵۸۰ میلیون دالر میوه‌های تازه و خشک به خارج از کشور صادر کرده است؛ رقمی که نشان‌دهنده‌ی رشد قابل توجه در بخش صادرات میوه و محصولات زراعتی کشور می‌باشد.

به گفته این معاونیت، هند، روسیه، چین، ازبیکستان، عربستان سعودی، قزاقستان، قطر، ایران، عراق، امارات متحده عربی، پاکستان، تاجکستان و چند کشور دیگر از مهم‌ترین مقاصد صادراتی افغانستان بوده‌اند.

در این گزارش آمده است که انجیر، پسته، بادام، جلغوزه، چهارمغز، کشمش، انگور، زردالو، انار، سیب، خربوزه، تربوز، ناک، گیلاس و چند نوع میوه‌ی دیگر بخش عمده‌ای از صادرات افغانستان را تشکیل می‌دهند.

معاونیت اقتصادی افزوده است که بخشی از این صادرات از طریق مسیرهای زمینی و بخشی دیگر توسط دهلیزهای هوایی انجام شده است؛ رویکردی که روند انتقال محصولات زراعتی را تسریع کرده و بازارهای خارجی را بیشتر در دسترس قرار داده است.

در ادامه، این معاونیت گسترش شبکه خط‌آهن، بازسازی شاهراه‌های کلیدی کشور و فعال‌سازی دهلیزهای هوایی را از اقدامات مهم امارت اسلامی در راستای تقویت صادرات و افزایش ظرفیت ترانزیتی افغانستان عنوان کرده است.

این دستاورد در حالی مطرح می‌شود که تاجران افغان همواره تأکید دارند گسترش زیربنا‌های ترانزیتی می‌تواند صادرات کشور را بیش از پیش افزایش دهد و بازارهای جدیدی را برای محصولات افغانستان باز کند.

شرکت هوایی آریانا افغان تعرفه انتقال کالاهای تجارتی میان افغانستان و هند را به‌گونه چشمگیر کاهش داده است؛ اقدامی که به باور مقام‌ها و کارشناسان، می‌تواند نقش مهمی در افزایش صادرات، تقویت تولیدات داخلی و گسترش روابط اقتصادی افغانستان با بازارهای منطقه‌ای داشته باشد.

بخت‌الرحمن شرافت، رئیس شرکت هوایی آریانا افغان، در گفت‌وگو با آریانانیوز می‌گوید بر اساس هدایت معاونیت اقتصادی ریاست‌الوزرا، این شرکت از روز یک‌شنبه مکلف شده است که هر کیلوگرام کالای صادراتی را به قیمت یک دالر و هر کیلوگرام کالای وارداتی را به نرخ ۸۰ سنت انتقال دهد. به گفته او، این تصمیم می‌تواند راه را برای صادرات منظم، سریع و کم‌هزینهٔ تولیدات افغانستان — از جمله میوه‌های تازه و خشک، زعفران، قالین و دیگر محصولات باکیفیت — به بازارهای جهانی هموار کند.

شرافت می‌افزاید که آریانا در نظر دارد این روند را در آینده گسترش دهد و زمینه انتقال کالاهای تجارتی به دیگر کشورها را نیز با هزینه کمتر فراهم سازد.

در همین حال، عبدالسلام جواد آخندزاده، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، کاهش هزینه‌های انتقال کالا از طریق دهلیز هوایی را «گام موثر برای تقویت تجارت، رشد اقتصاد ملی و حمایت از تولیدات داخلی» عنوان کرده و می‌گوید این روند روابط تجارتی افغانستان با کشورها را نیز افزایش خواهد داد.

شماری از آگاهان اقتصادی نیز می‌گویند ایجاد دهلیزهای هوایی برای افغانستان اهمیت ویژه‌ای دارد و استفاده از کارگوهای هوایی می‌تواند روند صادرات و واردات را تسریع کند، به‌ویژه در شرایطی که مسیرهای زمینی با چالش روبه‌رو شده است.

این تغییرات در حالی صورت می‌گیرد که پس از تنش‌های اخیر میان افغانستان و پاکستان، تجارت میان دو کشور به‌گونه کامل متوقف شده و حکومت از تاجران خواسته است مسیرهای بدیل را جست‌وجو کنند. بخش خصوصی پاکستان نیز پیش‌تر هشدار داده بود که افغانستان بدیل‌های مؤثر برای تجارت دارد و توقف دادوستد، زیان بیشتری برای اسلام‌آباد در پی خواهد داشت.

با کاهش تعرفه‌ها و فعال‌شدن دوباره دهلیز هوایی افغانستان–هند، بسیاری از تاجران امیدوارند که صادرات کشور وارد مرحله‌ای تازه شود و جایگاه افغانستان در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تقویت گردد.