رویداد های اخیر
چین، پاکستان و بنگلهدیش در تلاش برای ایجاد یک بلوک منطقهای جدید بهجای «سارک»
منابع دیپلوماتیک از نپال، بنگلهدیش و سریلانکا تأیید کردهاند که رایزنیهای غیررسمی برای ایجاد ساختار جایگزین ادامه دارد.
در پی رکود طولانیمدت در فعالیتهای اتحادیه همکاریهای منطقهای آسیای جنوبی (سارک)، برخی کشورهای آسیایی از جمله چین، پاکستان و بنگلهدیش در تلاشاند تا یک بلوک جدید منطقهای با تمرکز بر همکاریهای اقتصادی، تجارتی و گفتگوهای امنیتی ایجاد کنند.
سازمان سارک که در سال ۱۹۸۵ با هدف تقویت همکاریهای اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای جنوب آسیا تأسیس شد، از تقریباً یک دهه به اینسو در حالت نیمهفعال قرار دارد. آخرین نشست کامل این سازمان در سال ۲۰۱۴ برگزار شد و از آن زمان، تنشهای سیاسی – بهخصوص میان هند و پاکستان – مانع اصلی ادامه فعالیت آن بوده است.
منابع دیپلوماتیک از نیپال، بنگلهدیش و سریلانکا تأیید کردهاند که رایزنیهای غیررسمی برای ایجاد ساختار جایگزین ادامه دارد. بر اساس گزارش روزنامه پاکستانی “اکسپرس تریبیون”، نشستی به تاریخ ۱۹ جون سال روان میلادی در شهر کونمینگ چین برگزار شده که بنگلهدیش نیز در آن اشتراک داشته است.
این روزنامه گزارش داده است که: «هدف اصلی این نشست، دعوت از سایر کشورهای عضو سارک برای پیوستن به گروه جدید بود.»
یکی از مقامات ارشد بنگلهدیش به رسانههای محلی گفت: «سارک دیگر در قالب فعلی خود کار نمیکند و ما به مکانیسمهای نیاز داریم که انعطافپذیر، غیرسیاسی و نتیجهمحور باشند.» این اظهارات نشاندهنده نارضایتی کشورهای کوچکتر عضو سارک است که اهداف منطقهایشان بهدلیل تقابل سیاست منطقهای متوقف مانده است.
کشورهایی مانند بنگلهدیش، بوتان، نیپال و سریلانکا علاقه روزافزونی به ساختارهای جدید منطقهای نشان دادهاند، در حالی که در آسیای مرکزی و شرقی، ابتکاراتی که تحت حمایت چین قرار دارند، کشورهایی مانند افغانستان و مالدیو را نیز جذب کردهاند و در بدل هماهنگی استراتژیک، فرصتهای اقتصادی ارائه میکنند.
کارشناسان هشدار میدهند که ناکامی در احیای سارک نه تنها قدرت چانهزنی جمعی جنوب آسیا را در عرصههای جهانی کاهش داده، بلکه سبب تجزیه بیشتر منطقه در زمانی شده که همکاریهای فرامرزی در حوزههایی چون تغییر اقلیم، مهاجرت، صحت عامه و زیربناهای دیجیتالی ضروریتر از همیشه است.
دکتر فرح قریشی، کارشناس پالیسی جنوب آسیا مستقر در دهلینو، میگوید: «بیاهمیتی سارک دیگر تنها یک شرم دیپلوماتیک نیست، بلکه فرصتی از دسترفته در دنیاییست که بلوکهای منطقهای موتور اصلی توسعهاند.»
با شکلگیری صفبندیهای جدید، تحلیلگران تأکید میکنند که هرگونه جایگزین موفق برای سارک باید فراتر از کنارزدن تنشهای هند و پاکستان باشد؛ بلکه نیاز به مکانیسمهای همکاری مؤثر، شمولیت سیاسی و انعطاف لازم برای پاسخگویی به چالشهای متغیر منطقه دارد.
در حال حاضر، آینده سارک نامعلوم است؛ اما تمایل کشورهای منطقه برای یافتن گزینههای عملی و سازنده بهطور چشمگیری افزایش یافته است.