د بریټانیا، کاناډا او فرانسې مشرانو د دوشنبې پر ورځ ګواښ وکړ، چې که اسرائیل په غزه کې خپل نوي پوځي برید ونه‌دروي او د مرستو محدودیتونه لرې نکړي؛ نو پر اسرائیل به بندیزونه ولګوي.

رویټرز راپور ورکړ، چې د اسرائیلو پوځ د جمعې پر ورځ د نويو عملیاتو د پیل اعلان وکړ او له دې د دوشنبې پر ورځ له دې مخکې نتانیاهو ویلي وه، چې اسرائیل به د ټولې غزې کنټرول تر لاسه کړي.

نړیوالو کارپوهانو له دې مخکې له راتلونکي قحطۍ خبرداری ورکړی و.

د بریټانیا د حکومت په خپره شوې ګډه خبرپاڼه کې ویلي: “د اسرائیلو د حکومت لخوا ملکي وګړي له اړینو بشري مرستو بې برخې کول د منلو وړ ندي او له نړیوال بشري قانون څخه د سرغړونې خطر لري. مونږ په لویدیځه غاړه کې د ښارګوټو د پراخولو له هرې هڅې مخالفت کوو… مونږ به د نورو اقداماتو څخه د هدفمند بندیزونو په ګډون ډډه ونکړو.”

نتنیاهو یې په ځواب کې ویلي، چې “د لندن، اوټاوا او پاریس مشران د اوکټوبر پر اوومه پر اسرائیلو د نسل وژنې برید ته ډالۍ وړاندې کوي. په داسې حال کې، چې په ورته وخت کې له نورو داسې جرمونو هرکلی کوي.”

هغه زیاتوي، چې اسرائیل به تر هغه وخته له ځان دفاع کوي، چې بشپړه بریا ترلاسه شي او د جګړې د پای ته رسولو لپاره یې د اسرائیلو شرایط د پاتې یرغمل شویو خوشې کول او د غزې تړانګه بې وسلې کول بیا تکرار کړل.

اسرائیلو د مارچ له پیل راپدېخوا غزې ته د طبي توکو، خوړو او سونګ توکو د ننوتلو مخه نیولې، چې پر حماس فشار راوړي او د ۲۰۲۳ کال یرغمل خوشې کړي.

د لویدیځ درې واړو مشرانو په یوه ګډه خبرپاڼه کې ویلي: “مونږ تل د ترهګرو پر وړاندې د اسرائیلیانو له حق دفاع او ملاتړ کړی دی؛ خو د [وضعیت] دا زیاتوالی بشپړنامتناسبه دی.”

دوی ویلي، چې دوی به د نتانیاهو د حکومت “دې ناوړه کړنو” ته بې‌تفاوته پاتې.

دوی په غزه کې د سمدستي اوربند لپاره د امریکا، قطر او مصر له هڅو ملاتړ څرګند کړ او څرګندوي، چې دوی د شخړې د حل لپاره د دوه دولتونو د حل لارې د یوې برخې په توګه د فلسطین دولت پر رسمیت پېژندلو ته ژمن دي.

حماس له دې ګډې خبرپاڼې هرکلی وکړ او دا یې د نړیوال قانون د اصولو د بیا رغولو پر لور یو ” اړین ګام” وباله.

د غزې روغتیایي چارواکو د څرګندونو له مخې؛ د اسرائیلو ځمکنۍ او هوايي جګړې غزه ویجاړه کړې، نږدې ټول اوسیدونکي یې بې ځایه کړي او له ۵۳ زره څخه ډېر خلک، چې ډېری یې ملکي وګړي دي؛ وژل شوي.

اسرائیلو ویلي؛ جګړه د ۲۰۲۳ کال د اوکټوبر پراوومه د حماس پر مشرۍ له برید سره پیل شوه؛ په کې وسلوالو شاوخوا ۱۲۰۰ کسان ووژل، چې ډېری یې ملکي وګړي وه، او ۲۵۱ کسان یې یرغمل کړل.

د ایران د اسلامي جمهوریت رهبر آیت الله علي خامنه‌یی د شنبې پر ورځ د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ پر دروغو تورن کړ او وایي: ټرمپ فارس خلیج ته د خپل سفر پر مهال، چې کله د سولې په اړه خبرې وکړې؛ حقیقت یې پټ کړ.

خامنه‌یی ويلي: ” امریکا له خپل ځواک څخه ناوړه کار اخلي او غواړيو چې صهیونیسټ رژیم (اسرائیل) ته د غزې پر ماشومانو د غورځولو لپاره لس ټنه بمونه ورکړي.”

ټرمپ د جمعې پر ورځ له متحده عربي اماراتو څخه د وتلو پر مهال خبریالانو ته وویل، چې ایران باید د خپل اټومي پروګرام په اړه د امریکا وړاندیز ته ژر تر ژره ځواب ووایی پرته له دې به ” بد څه پېښ شي.”

خامنه‌یی یې په غبرګون کې وويل، “دا څرګندونې حتا د ځواب ورکولو ارزښت نلري.

هغه زیاته کړه: “دا خبرې ویناوال او د امریکا خلکو ته سپکاوی دی.”

هغه دا هم ویلي: ” له شک پرته، په دې سیمه کې د فساد، جګړې او شخړو سرچینه صهیونیسټ رژیم دی؛  یو خطرناک او وژونکی سرطاني تومور، چې باید بېخ یې ووځي او له منځه به یوړل شي.”

د شنبې پر ورځ مخکې له دې، د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان هم وویل، چې ټرمپ د سولې په اړه خبرې کوي؛ خو په ورته وخت کې ګواښونه هم کوي.

پیزیکیان په تهران کې د سمندري ځواکونو په مراسمو کې وویل: ” مونږ کومه یوه ومنو؟ له یوې خوا دا د سولې په اړه خبرې کوي او له بلې خوا پر پرمختللو وسیلو د ډله‌ییزې وژنې ګواښ کوي.”

هغه زیاته کړې، چې تهران به د ایران او امریکا اټومي خبرې اترې روانې ساتي؛ خو له ګواښونو نه وېرېږي. “مونږ د جګړې په لټه کې نه‌یوو.”

عراقچي د شنبې پر ورځ خبرداری ورکړ، چې د واشنګټن د دریځونو دوامداره بدلون به د اټومي خبرو اترو پروسه وغځوي. د ایران دولتي ټلویزیون د نوموړي د څرګندونو له مخې ویلي: “دا په بشپړه توګه د منلو وړ نده، چې امریکا هر ځل د خبرو اترو د اوږدولو لپاره نوی چوکاټ رامنځته کوي.”

پزشکیان وایي: “ایران به له خپلو مشروع حقونو څخه په شا نشي؛ ځکه، چې مونږ د زور او ګواښ پر وړاندې سر نه ټیټوو او وايي، چې مونږ په سیمه کې د بې ثباتۍ سرچینه یوو.”

د ایران او امریکا ترمنځ د اټومي خبرو اترو څلورم پړاو تېره یکشنبه په عمان کې پای ته ورسېد؛ خو تر اوسه د خبرو اترو د نوي پړاو نېټه اعلان شوې نده.

رویټرز راپور ورکړ، چې ولسمشر ډونالډ ټرمپ د سې‌شنبې پر ورځ فارس خلیج ته خپل سفر پر سوریې د بندیز لرې کولو او په امریکا کې د سعودي د  ۶۰۰ میلیارډ ډالرو پانګونې له اعلان سره پیل کړ.

د سپینې ماڼۍ د څرګندونو له مخې؛ امریکا هوکړه وکړه، چې سعودي عربستان به له امریکا سره د “دفاعي همکارۍ تړون” تر سرلیک لاندې د نږدې ۱۴۲ میلیارډ ډالرو پر ارزښت وسلې وپېري.

پر سوریه د بندیزونو پای ته رسول به د هغه هېواد لپاره یو لوی پرمختګ وي، چې له یوې لسیزې څخه ډېرې کورنۍ جګړې له کبله ویجاړ شوی دی. په تېر ډسمبر کې د اوسني ولسمشر احمد الشرع پر مشرۍ وسلوالو ولسمشر بشارالاسد نسکور او خپله واک ته ورسېدل.

په ریاض کې د پانګونې په یوه فورم کې ټرمپ وویل، چې هغه د سعودي عربستان د اصلي واکمن شهزاده محمد بن سلمان لخوا د بندیزونو د لرې کولو پر غوښتنه عمل کوي.

ټرمپ وایي؛ چې د بندیزونو لرې کول به مهم رول ولوبوي؛ ځکه اوس د دې هېواد د پرمختګ وخت دی.

دا اقدام د امریکا په پالیسۍ کې د بدلون زیری لري. امریکا په ۱۹۷۹ کې سوریه د ترهګرۍ ملاتړی هېواد اعلان کړ. په ۲۰۰۴ کې یې له بندیزونو سره مخ کړ او په ۲۰۱۱ کې د کورنۍ جګړې له پیلیدو وروسته له نورو بندیزونو سره مخ شو.

د سوریې بهرنیو چارو وزیر اسد الشیباني په ایکس پاڼه کې ویلي، چې پلان شوی اقدام د سوریې د بیارغونې په لار کې د “نوي پیل” نښه ده.

د سپینې ماڼۍ یوه چارواکي ویلي، چې ټرمپ هوکړه کړې، چې د چارشنبې پر ورځ په سعودي عربستان کې له الشرع سره وګوري.

ټرمپ او د سعودي ولیعهد شهزاده د انرژۍ، دفاع، کانونو او نورو برخو پوښښ لپاره یو تړون لاسلیک کړ. ټرمپ هڅه کړې، چې له سعودي عربستان سره اړیکې پیاوړې، له اسرائیلو سره سیمه‌ییزې اړیکې ښې او د ایران پر وړاندې د یو خنډ په توګه عمل وکړي.

د سپینې ماڼۍ په معلوماتي پاڼه کې راغلي، چې دا تړون د امریکا له دفاعي شرکتونو سره د هوايي او توغندیو دفاع، هوايي ځواک او فضا، سمندري امنیت او مخابراتو په برخو کې اړیکې پوښي.

دا اوس هم روښانه نده، چې آیا دا تړون لاک هیډ F-35 جیټ الوتکې هم رانغاړي او که څنګه؟

سرچینې وايي، چې پدې اړه بحث شوی دی.

سعودي شهزاده ویلي، چې ټول پوځي تجهیزات یو ټریلیون ډالرو ته ورسیږي، چې په راتلونکو میاشتو کې به نور تړونونه هم لاسلیک شي.

سعودي عربستان د امریکا د وسلو یو له لویو پېرودونکو څخه دی او دواړو هېوادونو له لسیزو راپدېخوا قوي اړیکې ساتلي، چې د لاسلیک شوې هوکړې له مخې پادشاهي تېل رسوي او زبرځواک امنیت چمتو کوي.

دا اړیکې په استانبول کې د خبریال جمال خاشقجي له وژنې وروسته خرابې شوې او نړیوالې ناندرې  یې  رامینځته کړې.

ټرمپ د خپل سفر په لړ کې د دې پېښې یادونه ونکړه او بن سلمان یې ملګری وباله.

ټرمپ ویلي: “زه په رښتیا باور لرم، چې مونږ پر یو بل ډېر ګران یوو.”

ټرمپ به د چارشنبې پر ورځ له ریاض څخه قطر او د پنجشنبې پر ورځ متحده عربي اماراتو ته په یوه سفر کې لاړ شي، چې په منځني ختیځ کې د امنیتي مسلو پرځای به پر پانګوونې راوڅرخیږي.

له ټرمپ سره په دې سفر کې د ایلان ماسک په ګډون یو سوداګریز پلاوي ملتیا کوي.

ویل کیږي، چې بن سلمان هم پر لویو اقتصادي پروژو راڅرخېدلی او یو شمېر لګښتونه یې کم کړی دي.