د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې په کابل کې د چین سفیر ژائو شینګ د بهرنیو چارو وزارت له مالي او اداري مرستیال محمد نعیم سره ولیدل او ورته یې د شانګهای همکاریو ټولنې په غونډه کې د ګډون بلنه ورکړه.

بهرنیو چارو وزارت د یکشنبې پر ورځ (د وري یودېرشمه) په یوه رسنیزه خبرپانه کې د “دوه اړخیزو همکاریو د ډېرې پراختیا” لپاره د چین له لېوالتیا  خبر ورکړ.

په خبرپاڼه کې د ژائو ژشینګ د څرګندونو له مخې ویل شوي، چې چین د افغانستان د نږدې ګاونډي په توګه له دې هېواد سره د خپلو اړیکو پیاوړتیا ته “ډېر اهمیت ورکوي” او چمتو دی، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو د پراختیا لپاره نور ګامونه هم پورته کړي.

د غونډې په بهیر کې محمد نعیم ویلي: “افغانستان او چین ګاونډ هېوادونه دي او د ګاونډیانو ترمنځ مثبتې اړیکې د دواړو هېوادونو لپاره اړینې دي.”

له دې مخکې اسلامي امارت د شانګهای همکاریو ټولنې سرمشریزې ته، چې د ۲۰۲۴ کال د اوکټوبر پر پېنځلسمه او شپاړلسمه په اسلام آباد کې جوړه شوې وه؛ نه و بلل شوی.

د راپورونو له مخې؛ په شانګهای همکاریو ټولنه کې د افغانستان غړیتوب د ۲۰۲۱ کال له سپټمبر راپدېخوا غیر فعال دی.

افغانستان د ۲۰۱۲ کال د جون پر اوومه د شانګهای همکاریو ټولنې څارونکی غړی شو؛ خو له غړیتوب راپدېخوا یې په فعاله توګه په ټولنه کې ګډون ندی کړی.

ټاکل شوې، چې د شانګهای همکاریو ټولنې پېنځه‌ویشتمه سرمشریزه د روان کال په دوه‌یمه نیمایي کې د چین پر کوربتوب ترسره شي.

دا غونډه د خوړو خوندیتوب، انرژۍ، چاپېریال او د ترهګرۍ پر وړاندې مبارزې ته ورته مسلو په اړه د بحث کولو ښه فرصت دی.

د شانګهای همکاریو ټولنه، چې د نړیوال ناخالص کورني تولید ۲۵ سلنه او د نړۍ د نفوس ۴۰ سلنه جوړوي؛ د خپلو غړو ترمنځ د اقتصادي، سوداګرۍ او امنیتي همکاریو په پیاوړتیا کې مرسته کوي.

د شانګهای همکاریو ټولنې پر سرمشریزې سربېره به په چین کې د دې ټولنې د میکانیزمونو له ۴۰ څخه ډېرې غونډې ترسره شي.

د دې غونډې په بهیر کې د بهرنیو چارو مرستیال د چین د همکارۍ او بشري مرستو، په ځانګړي توګه د افغان کډوالو لپاره د ستاینې ترڅنګ ویلي؛ چین د هغو هېوادونو له ډلې څخه دی، چې په تېرو څلور کلونو کې یې له اسلامي امارت سره نږدې سیاسي او ډیپلوماټیکې اړیکې درلودې او په رسمي ډول یې په بیجینګ کې د اسلامي امارت سفیر هم ترلاسه کړی دی.

په اسلام‌آباد کې د روانې جبري ایستلو د کمپاین په اړه له مخ پر زیاتېدونکو نیوکو هم‌مهاله پاکستان له افغان وګړو سره د مرستې، خواخوږۍ او د دوی د بېرته ستنېدو پرمهال د ځورونې شکایتونو ته د ځواب ویلو لپاره د ۲۴ ساعته اړیکې مرکز رامنځته کړی دی.

دا پرېکړه له هغې دوه ورځې وروسته رامنخته شوه، چې د پاکستان د لومړي وزیر مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار کابل ته سفر وکړ او د اسلامي امارت له لوړ پوړو چارواکو سره یې د یو شمېر مسلو په ګډون له پاکستان څخه د افغانانو د ډله‌ییزې شړنې په اړه خبرې وکړې.

په یوه خبرپاڼه کې راغلي، چې “پاکستان د ملي بحران د معلوماتو د مدیریت په مرکز (NCIMC) کې د ۲۴ ساعته فډرالي کنټرول خونه کوړه کړه، چې له افغان وګړو سره مرسته وکړي او د بېرته ستنېدو په وخت کې یې د ځورونې شکایتونو ته لاسرسی ومومي.”

په افغانستان کې د پاکستان د ځانګړي استازي صادق خان د دفتر لخوا د خپرې شوې خبرپاڼې له مخې؛ د مرستې لپاره د اړیکې خدمات د کابل د سفر پر مهال له شوې ژمنې سره سم پیل شوي دي.

ډار ژمنه کړې، چې د پاکستان د کورنیو چارو وزارت به په ۴۸ ساعتونو کې د افغان ستنېدونکو لپاره د شکایتونو میکانیزم ساده کولو لپاره یوه خبرتیا هم خپره کړي.

د پاکستان بهرنیو چارو وزارت د یکشنبې پر ورځ ویلي، چې ډار د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت چارسمبالي(سرپرست) امیر خان متقي سره په ټیلیفوني خبرو کې د سفر پر مهال یې د هغه له میلمه پالنې مننه وکړه.

یاد وزارت زیاته کړې، چې دواړو مشرانو د خپلو خبرو اترو له پایلو څخه رضایت څرګند کړی او هوکړه یې کړې، چې “د دواړو هېوادونو د خلکو د متقابلو ګټو لپاره رامنځته شوې پرېکړې باید چټکۍ پلي شي.”

ډار متقي ته د پاکستان د سفر بلنه هم ورکړه، چې افغان چارواکي یې بلنه ومنله.

دا وروستی اقدام د اسلام آباد د هغو هڅو پر مهال رامنځته کیږي، چې غواړي له ۸۰۰ زره څخه زیات افغان کډوال وباسي، چې ډېری یې له لسیزو راپدېخوا په پاکستان کې ژوند کوي.

د بشري حقونو ډلو او افغان چارواکو په وروستیو اوونیو کې له کډوالو سره د روان چلند په اړه اندېښنه څرګنده کړې ده. ډېری دغو کډوالو د ځورونې، خپلسري نیولو، د ملکیتونو او شتمنیو ضبطولو او د کورنیو جلا کېدو په اړه راپور ورکړی دی.

د پاکستانیو چارواکو د څرګندونو له مخې، د اپریل له لومړۍ راپدېخوا نږدې ۸۵ زره افغان کډوال افغانستان ته راستانه شوي دي.

د قزاقستان د لومړي وزیر مرستیال سیرک جومانګارین د دوشنبې پر ورځ( د غویی لومړۍ) کابل ته راغی، چې د دوه اړخیزو اړیکو د پیاوړتیا او له افغانستان سره د اقتصادي همکارۍ د پراختیا په اړه خبرې وکړي.

ټاکل شوې، چې جومنګارين به د خپل سفر په لړ کې د اسلامي امارت له لوړ پوړو چارواکو سره وګوري او د سوداګرۍ، پانګونې او سیمه‌ییزو اړیکو پورې اړوند اړینو مسلو په اړه به خبرې وکړي. دا غونډه د قزاقستان او افغانستان د سوداګرۍ له راتلونکې غونډې سره هم سمون لري، چې د سې‌شنبې پر ورځ به ترسره شي، چې د دواړو هېوادونو حکومتي استازي او د خصوصي سکټور مشران به سره راټول کړي. دا فورم به د سوداګرۍ، پانګونې او ټرانزیټ په برخه کې د همکارۍ د فرصتونو پر لټولو راوڅرخیږي.

د افغانستان صنایعو او سوداګرۍ وزارت څرګنده کړې، چې د لومړي وزیر له مرستیال او ورسره مل پلاوي څخه د صنایعو او سوداګرۍ وزارت چارسمبالي نورالدین عزیزي او نورو لوړ پوړو افغان چارواکو هرکلی وکړ.

د دې سفر د یوې برخې په توګه به په کابل کې له ۴۰ څخه د زیاتو قزاقستاني شرکتونو محصولات نندارې ته وړاندې شي، چې ورسره به د دې هېواد د خوړو، ودانیزو توکو، درملو او مصرفي توکو په برخو کې صادراتي وړتیاوې نندارې ته وړاندې شي.

دغه راز آذر نیوز څرګنده کړې، چې د قزاقستان لپاره دا سفر د سیمه‌ییزو اړیکو د پیاوړتیا لپاره یو فرصت دی. په ځانګړي توګه د نويو ټرانزیټي دهلیزونو د رامنځته کېدو له هڅو سره سم به مرکزي آسیا له سویلي آسیا او نورو سره ونښلوي.

پر سوداګریزو خبرو اترو سربېره به د ملي ناورین مدیریت ادارې مرستیال همغږي کوونکي عبدالولي عمر، د قزاقستان د وروستیو بشري مرستو لپاره، چې ۳.۵ ټنه طبي توکي او تجهیزات په کې ول؛ له جومانګارین څخه مننه وکړه.

ملا برادر د پلاوي تود هرکلی وکړ.

د ریاست الوزراء اقتصادي مرستیال ملا برادر نن له غرمې مخکې په کابل کې د قزاقستان د لومړي وزیر مرستیال  او د ملي اقتصاد وزیر سیریک ژومانګارین پر مشرۍ پلاوي ته راغلاست ووایه.

 د ریاست الوزراء اقتصادي مرستیالۍ د خبرپاڼې له مخې؛ ملا برادر د سیریک ژومانګارین پر مشرۍ له راغلي پلاوي سره  په کتنه کې به د اسلامي امارت د ټرانسپورټ او هوایي چلند وزارت  چارسمبالی، د افغانستان بانک عمومي ریاست چارسمبالی، د صنایعو او سوداګرۍ او کانونو او پټرولیم وزارتونو مرستیالان او په قزاقستان کې د اسلامي امارت سفیر هم ګډون ولري.

ویل کیږي، چې په دې کتنه کې به د دواړو هېوادونو چارواکي د افغانستان او قزاقستان ترمنځ پر اقتصادي، سوداګریزو او ټرانزیټي اړیکو سربېره د بېخبنایي(زېربنایي) پروژو په برخه کې د همکاریو د زیاتې پراختیا په اړه هم بحث او خبرې وکړي.

دا په داسې حال کې تر سره کیږي، چې اوړمه ورځ د پاکستان یو لوړ پوړی پلاوی هم د دوه اړخیزو مشورو لپاره کابل ته راغلی و.