د ایران بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي د ایران پر اټومي تاسیساتو د امریکا او اسرائیلو د بریدونو له پراخه شوي کړکیچ وروسته د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره د بېړنیو مشورو لپاره مسکو ته رسېدلی دی.

د ایران د دولتي رسنیو د څرګندونو له مخې؛ عراقچي د یو لوړ پوړي ډیپلوماټیک پلاوي مشري کوي، چې دنده یې د روسیې سیاسي او سټراټیژیک ملاتړ ترلاسه کول دي؛ ځکه، چې سیمه د پراخې شخړې په درشل کې ده.

دا سفر په داسې حال کې کیږي، چې لوړ پوړي ایراني مشران د لویدیځ د نورو بریدونو د شنډولو لپاره چمتووالی نیسي.

په مسکو کې سرچینو ویلي، چې عراقچي د ایران د رهبر آیت الله علي خامنه‌یی شخصي پیغام ولادیمیر پوتین ته لېږدوي او تمه ده، چې روسي چارواکو ته د تهران د راتلونکو ګامونو په اړه معلومات ورکړي. تمه ده، چې خبرې اترې به د دفاعي همغږۍ، انرژۍ صادراتو او د ملګرو ملتونو په امنیت شورا کې د روسیې د منځګړیتوب پر امکان راوڅرخيږي.

دغه راز رویټرز راپور ورکړ؛ یوې سرچینې تائید کړې، چې عراقچي به پوتین ته د آیت الله خامنه‌یی رسمي لیک ورسوي.

ایراني سرچینو رویټرز ته ویلي؛ تهران تر اوسه پورې د روسیې د ملاتړ له کچې څخه راضي ندی او تمه لري، چې مسکو به د اسرائیلو او متحده ایالاتو د فشار پر وړاندې د ایران په ملاتړ کې ډېر فعال رول ولوبوي.

په هر حال، د ایران لخوا د غوښتل شوې مرستې د بڼې په اړه جزئیات ورکړ شوي ندي.

دا سفر د تهران او مسکو ترمنځ د اړیکو ژوروالی ښیي. په داسې حال کې، چې پر دواړو هېوادونو د لویدیځ فشار زیاتیږي او هڅه کوي د سیمه‌ییز امنیت او نړیوالې ډیپلوماسۍ په اړه خپل دریځونه ښه همغږي کړي.

د ایران بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي د یکشنبې پر ورځ په استانبول کې د اسلامي همکارۍ ټولنې (OIC) په بېړنۍ غونډه کې د ایران د اټومي تاسیساتو په اړه د امریکا همغږي شوي هوایي بریدونو ته په ځواب کې یوه سخته او خبرداری ورکوونکې وینا وکړه. هغه امریکا د ایران پر خپلواکې خاورې د وحشیانه تېري پر ترسره کولو تورنه کړه.

د نطنز او فردو پر اټومي تاسیساتو أه هوایي بریدونو څخه څو ساعته وروسته عراقچي بریدونه د تاوتریخوالي خطرناک زیاتوالی او د سیمه‌ییز او نړیوال ثبات لپاره مستقیم ګواښ وباله.”مونږ د یوه یاغي دولت یا وسلوالې ډلې لخوا نه، بلکې د اټومي زبرځواک لخوا پر نښه شوي یوو. دا خبرداری نه و، دا د جګړې عمل و.”

د پوځي سرچینو د څرګندونو له مخې؛ بریدونه د بيـ ۵۲ بم غورځوونکو الوتکو د دقیق لارښود بمونو پر کارولو ترسره شوي او د ایران د یورانیم غني کولو مهم تاسیسات پر نښه شوي.

واشنګټن ادعا کوي، چې د عملیاتو هدف د ایران د اټومي ودې د وړتیاوو بندول ول؛ خو ایراني چارواکو دا اقدام له نړیوالو قوانینو څخه ښکاره سرغړونه او د ډیپلوماټیک بهیر د ردولو قصدي هڅه وبلله.

 له دې ټینګار سره، چې ایران د “پوځي فشار کمپاین” لاندې ځنډول شویو اټومي خبرو اترو ته د بېرته راستنېدو لپاره چمتو نه و؛ عراقچي زیاته کړې: “دې بریدونو زمونږ پروګرام ندی درولی؛ دوی یوازې باور له منځه وړی دی.”

هغه اسرائیل د کړکېچ د اوسنۍ څپې لپاره هم ملامت کړ او امریکا یي د اروپایي ټولنې د منځګړیتوب هڅو د ردولو لپاره له تل ابیب سره پر همغږۍ تورنه کړه.

د ایران بهرنیو چارو وزیر د اسلامي همکارۍ ټولنې له غړو هېوادونو وغوښتل، چې په ګډه د امریکا او اسرائیلو کړنې وغندي او له نړیوالې ټولنې یې وغوښتل، چې دا برید د اټومي وسلو لرونکي ځواک لخوا د ایران له حاکمیت څخه د سرغړونې په توګه وپېژني.

عراقچي وویل “مونږ باید چمتو وو. که داسې اقدام بې ځوابه پاتې شي؛ نو هیڅ هېواد به له اټومي وسلو پرته خوندي نه‌وي،”.

عراقچي ویلي، چې هغه به سبا (دوشنبه، د غبرګولي پر دوه‌یمه) د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره د بېړنیو خبرو اترو لپاره مسکو ته سفر وکړي.

په ورته وخت کې، نړیوالو څارونکو خبرداری ورکړی چې که ایران په مستقیم ډول د امریکا په پوځي شتمنیو یا د هغې د متحدینو پر شتمنیو برید وکړي؛ نو وضعیت به له کنټرول څخه ووځي.

چین او روسیې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د بېړنۍ غونډې غوښتنه کړې او اروپایي مشرانو د زغم غوښتنه کړې ده.

متحده ایالاتو تر اوسه د عراقچي څرګندونو ته رسمي ځواب ندی ورکړی؛ خو خپل عملیات یې “محدود، اړین او د نړیوال امنیت په ګټه” بللي دي.

عراقچي په پای کې زیاته کړې؛ “د ډیپلوماسۍ دروازې باید تل خلاصې وي، خو ایران د ځواب ویلو لپاره خپل غوراوي لري.”

د ایران بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي د امریکا لخوا پر ایراني اټومي تاسیساتو د هوايي بریدونو په غبرګون کې دا اقدام وغانده او دا یې د ملګرو ملتونو د منشور، نړیوال قانون او د اټومي وسلو د نه خپرېدا تړون (NPT) څخه ښکاره سرغړونه وبلله.

عراقچي په ایکس پاڼه کې لیکلي: ” امریکا، د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د دایمي غړي په توګه د ایران پر سوله‌ییزو اټومي تاسیساتو پر له برید کولو سره د ملګرو ملتونو د منشور، نړیوال قانون او د اټومي وسلو د نه خپرېدا له تړون څخه سخته سرغړونه کړې ده.”

هغه د امریکا دا اقدام یو “له شرمه ډک عمل” وباله او خبرداری یې ورکړ، چې د دې یرغل پایلې به “اوږدمهاله او دوامداره” وي.

د ایران بهرنیو چارو وزیر هم له نړیوالې ټولنې وغوښتل، چې د دې “خورا خطرناک، غیرقانوني او جرمي” چلند په اړه خبرداری ورکړي او غبرګون څرګند کړي.

هغه د ایران له مشروع حق څخه پر دفاع د ټینګار تر څرګند زیاته کړه: “د ملګرو ملتونو د منشور او د مشروع دفاعي ځواب په اړه د دې ټولنې له احکامو سره سم ایران د خپل حاکمیت، ګټو او خلکو د دفاع لپاره ټول غوراوي خوندي کوي.”

دا څرګندونې په داسې حال کې راپورته کیږي، چې د تاوتریخوالي د زیاتوالي او په سیمه کې د نورې بې ثباتۍ د خطر په اړه نړیوالې اندېښنې مخ پر زیاتېدو دي.