پاکستانيو رسنیو راپور ورکړی، چې له افغانستان سره د پاکستان سوداګري ۱.۲ میلیارډ ډالرو ته راټیټه شوې ده.

د پاکستان جیو نیوز د چارشنبې پر ورځ (د غبرګولي یوولسمه) راپور ورکړ، چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ کلنۍ سوداګري له ۲.۵ میلیارډ ډالرو څخه ۱ میلیارډ ډالرو ته راټیټه شوې ده.

په راپور کې زیاته شوې، چې په سوداګریزو پالیسیو کې د ثبات نشتوالی او د سرحدي لارو تړل د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ د کمښت بنسټیز لاملونه دي.

د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ د ګډې خونې مرستیال ضیاء الحق سرحدي جیو نیوز ته ویلي، چې د سوداګرۍ حجم زیاتولو لپاره، پاکستان اړتیا لري، چې د منځنۍ آسیا هېوادونو ته لاسرسی ومومي.

اوسمهال افغانستان ته د پاکستان ډېری صادرات سمنټ، اوړه، درمل، بوره، میل‌ګرد او سابه دي؛ خو له افغانستان څخه د پاکستان واردات اکثره میوې او بېلابېل سابه دي.

د ټولګټو چارو وزارت په ټول افغانستان کې د اوسبنې‌پټلۍ د ګڼو پروژو له چټکتیا خبر ورکړ، چې موخه یې د هېواد د ټرانسپورټي بنسټونو پیاوړتیا او په مرکزي او سویلي آسیا کې د یو مهم ټرانزیټ دهلیز کېدا ته وده ورکول دي.

د دې وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس ویلي؛ اوسمهال د اړینو ریلي‌پټلیو د لارو په ګدون د هرات- کندهار او په بلخ، پکتیا او تورغونډۍ کې د اوسپنې‌پټلیو د غځولو د سروې کار روان دی.

دا هڅې د هغه پراخ پلان برخه ده، چې د افغانستان لویې سرحدي لارې له یوه متحد ریلي سیسټم سره ونښلوي او ورسره به سوداګري، خوځښت او اقتصادي ودې ته د پام وړ آسانتیاوې برابرې کړي.

د افغانستان خصوصي سکټور د اوسپنې پټلۍ له پراختیا خپل ملاتړ څرګند کړی؛ د صادراتو او ملي عوایدو د زیاتوالي او بهرنۍ پانګونې د راجلبولو لپاره یې پر وړتیا ټینګار کړی دی.

د سوداګرۍ مشران په دې باور دي، چې د دې پروژو له بشپړیدا سره به په سیمه‌ییزو اکمالاتي زنځیرونو کې د ګډون او داخلي لوژستیک ښه کولو لپاره د هېواد وړتیاوې بر ګوته کړي.

د هېواد په لویدیځ کې د خواف- هرات د اوسپنې‌پټلۍ د درېیم پړاو ودانیزې چارې له دې مخکې روانې دي. تمه ده، چې دا اړین دهلیز، چې افغانستان له ګاونډي ایران سره نښلوي؛ د بار وړلو او مسافرو لېږد دواړو ته آسانتیا برابروي.

ایراني رسنیو راپور ورکړی، چې د هرات او مشهد ترمنځ د مسافر وړونکي ریلي سرویس خدمت ډېر ژر فعال شي. دا پرمختګ به د پولې دواړو خواوو ته د نښلولو لپاره یو اړین ګام وي.

په ورته وخت کې، د ټرانس- افغان اوسپنې‌ټلۍ دهلیز سټراټیژیکې پروژې ته چمتووالی پیل شوی، چې موخه یې د افغانستان له لارې ازبکستان له پاکستان سره نښلول دي.

د دې لارې بشپړېدا به سیمه‌ییزې سوداګرۍ وده، د بار وړلو د لیږد وخت لنډولو او له وچې پورې تړلو مرکزي آسیا هېوادونو لپاره سمندري بندرونو ته د لاسرسي لپاره اړین رول ولوبوي.

دا بدلونونه د افغانستان د پراخو هڅو یوه برخه ده، چې ځان د سیمه‌ییزې سوداګرۍ او ټرانزیټ مرکز په توګه بیا راڅرګند کړي؛ مرکزي آسیا، سویلي آسیا، منځني ختیځ او هاخوا سره ونښلوي. اوسني حکومت د بنسټونو بیارغونې ته لومړیتوب ورکړی او پر مهمو دهلیزونو لکه لاجورد لاره، د چابهار دهلیز او ټرانس-افغان اوسبنې‌پټلۍ تمرکز کوي.

سره له دې، چې روانې اقتصادي ننګونې شتون لري؛ افغان چارواکي ژمن دي، چې هېواد د براعظمونو ترمنځ پر یوه پل بدل کړي. د هغې جغرافیایي ګټې، چې کارول شوې ندي؛ له ټرانزیټي ظرفیت څخه ګټه پورته کړي. د اوسپن‌پټلۍ شبکې پراختیا د دې لید لپاره مرکزي ده؛ ځکه، چې د اقتصادي ځان‌بسیاینې او سیمه‌ییز ادغام لپاره نوې هیلې راټوکوي.

د پاکستانيو رسنیو د راپورونو له مخې؛ له دوشنبې (غبرګولي دولسمه) راپدېخوا له افغانستان څخه پاکستان ته د ډبرو سکرو او صابون ډبرو واردات ودرول شول.

د تورخم، غلام خان او خرلاچي بندرونو ګمرکي چارواکو دا بندیز د واردونکو لپاره د “اصلي هیواد سندونه” وړاندې کولو پورې مشروط کړی دی.

په تورخم کې د ډبرو سکرو واردونکو د پاکستان ډان ورځپاڼې ته ویلي، چې د دې توکو د ترخیص بهیر د یکشنبې پر ورځ ناڅاپه ودرول شو؛ خو د دوشنبې پر سهار دوی ته رسمي خبر ورکړ شو، چې دوی به د ترخیص پر وخت د اصلي هیواد سندونه وړاندې کړي.

دا ناڅاپي اقدام د سلګونو لاریو د درېدو لامل شو، چې د واردونکو او موټر چلوونکو ترمنځ یې اندېښنه رامنځته کړې؛ ځکه ډېرو غوښتل، چې د بارونو د ترخیص بهیر بشپړ کړي او له لوی اختر څخه مخکې بېرته کور ته راستانه شي.

د تورخم ګمرک د ترخیص (تصفیې) د استازو ټولنې مشر مجیب الله شینواري له ډان سره په خبرو کې ویلي؛ په اسلام‌آباد کې له لوړ پوړو چارواکو څخه د لنډمهاله معافیت ترلاسه کولو لپاره پراخې هڅې روانې دي، چې له لوی اختر څخه مخکې ورسره یو څه مرسته وشي.

د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ د ګمرک چارواکي د ډبرو سکرو او صابون ډبرو له وارداتي آسانتیاوو د ناوړه ګټې اخیستنې د احتمال په اړه اندېښمن دي او وېره لري، چې دا توکي له نورو هېوادونو وارد شوي  نه له افغانستان څخه.

شینواري زیاته کړې؛ د دې سند د صادرولو په اړه په تېرو وختونو کې له افغان چارواکو سره خبرې اترې شوي؛ خو د وزن، بیې او وارداتي شرایطو په برخه کې ځینې تخنیکي ستونزې راپورته شوې وې.

هغه ټینګار کړی، چې د دې دوه کانونو د ډبرو د وارداتو په بهیر کې هیڅ سرغړونه نده شوې او د ډبرو سکاره او صابون ډبره په حقیقت کې د افغانستان له بېلابېلو برخو څخه اخیستل شوې دي.

هغه ویلي، د دې بار د ثابتولو لپاره کافي اسناد د تورخم ګمرک چارواکو ته چمتو شوي دي.

شینواري دا هم ویلي، چې د ډبرو سکرو او صابون ډبرو د تصفیې د بهیر د لنډمهاله بیا پیل لپاره رسمي غوښتنه په پېښور، اسلام‌آباد او کابل کې ټولو اړوند چارواکو ته لېږل شوي دي.

هغه هیله څرګنده کړه، چې دوی به له لوی اختر مخکې مثبت خبرونه ترلاسه کړي.

په تورخم کې د ډبرو سکرو واردونکي جمشید خان ویلي، چې د دوشنبې پر ورځ د بندیزونو له لګولو مخکې هره ورځ له ۳۰۰ څخه تر ۳۵۰ ټرکونو پورې د ډبرو سکرو او ۱۰۰ څخه تر ۱۵۰ ټرکونو پورې د صابون ډبرې د تورخم، غلام خان او خرلاچي له لارې پاکستان ته ننوتې.

هغه زیاته کړې، چې وارد شوي ډبرو سکاره د پنجاب بېلابېلو ښارونو ته لېږدول کیده، چې په بېلا بېلو صنعتونو کې وکارول شي.

دا په داسې حال کې ده، چې د صابون ډبره نورو هېوادونو ته د صادرېدو لپاره کراچۍ لېږل کېده.