نړۍ
د ترکیې ولسمشریزې ټاکنې ښايي دوهیم پړاو ته ولاړې شي
د رویترز د څرګندونو له مخې، د ترکیې په ولسمشریزو ټاکنو کې ولسمشر طیب اردوغان د یکشنبې پر ورځ له خپل سیال کمال قلیچداراوغلو مخکې شو؛ خو هغه د ناتو د غړي هېواد د مشر په توګه د خپلې ۲۰ کلنې واکمنۍ د غزولو لپاره دغوڅ اکثریت پخپلولو بریالی نهشو.
که د ولسمشریزو ټاکنو دواړو نوماندانو د دوهیم پړاو ټاکنو د مخنیوي لپاره اړین ۵۰ جمعه یو سلنه رایې خپلې نکړې؛ نو دوهیم پړاو ټاکنې به د می پر ۲۸ ترسره کیږي.
قلیچدار اوغلو، چې ویلي یې دي په ټاکنو کې به بریالی شي؛ له خپلو پلویانو یې وغوښتل، چې د صبر او زغم لار خپله کړي او د اردوغان ګوند یې د پایلو په شمېرنه او راپور ورکولو کې په لاسوهنه تورن کړ.
اردوغان ویلي؛ مونږ دمګړۍ له خپل نږدې سیال څخه ۲ اعشاریه ۶ میلیون رایې مخکې یوو. مونږ تمه لرو، چې دا شمېر به له رسمي پایلو سره نور هم ډېر شي.
د ترکیې دولتي خبري آژانس اناتولیا راپور ورکړی، چې د نږدې ۹۷ سلنه صندوقونو پایلو له مخې اردوغان په سلو کې ۴۹ اعشاریه ۳۹ او د هغه سیال کمال قلیچدار اوغلو ۴۴ اعشاریه ۹۲ سلنه رایې ګټلي دي.
رویترز راپور ورکړی، چې د ترکیې د ټاکنو کمیسیون اردوغان ته ۴۹ اعشاریه ۴۹ رایې شمېرلي. دا د ۹۱ اعشاریه ۹۳ رایو صندوقونه د شمېرلو پایله ده.
د ولسمشرۍ لپاره درېیم ملتپال نوماند سینان اوګان په سلو کې ۵ اعشاریه ۳ رایې خپلې کړي.
شنونکیو ویلي؛ د هغه دا بری پهدې پورې اړه لري، چې د کوم نوماند ملاتړ کوي؛ په دوهیم پړاو کې یو “پاچاجوړونکی” کیدی شي.
کیلیچدار اوغلو، په یوه وینا کې څرګنده کړې وه، چې د اردوغان ګوند له ۱۰۰۰ څخه د ډېرو صندوقونو پر شمېرلو د ترکیې اراده له منځه وړي.
هغه وایي؛ تاسې نهشئ کولی پر اعتراضونو د هغه څه مخه ونیسئ، چې رامنځته کیږي. مونږ به هیڅکله پرې نهږدو، چې دا پر یوه ترسره شوي واقعیت واوړي.
د قلیچداراوغلو پلویان د بریا په تمه ول او د ترکیې د بنسټ ایښودونکي مصطفی کمال اتاترک بیرغونه یې پورته کړل او ډولونه یې وهل.
رویترز راپور ورکړی، چې د ترکیې د راتلونکي ولسمشر ټاکنه به د دې هېواد په سل کلن تاریخ کې ترټولو غوره سیاسي پرېکړه وي، چې د ترکیې له پولو بهر به ښه وځلیږي.
د اردوغان بریا به ولسمشر ولادیمیر پوتین، چې د اردوغان یو ښه متحد دی خوشاله کړي، خو د بایدن اداره او د اروپا او منځني ختیځ ډېر مشران، چې له اردوغان سره یې اړیکې خرابې وې؛ عصبي کړي.
د ترکیې تر ټولو اوږد خدمت کوونکي مشر؛ دا هېواد د ناتو غړی کړ او د اروپا دا دوهیم لوی هېواد یې پر نړیوال لوبغاړي بدل کړ. هغه د لویو پروژو لکه نويو پلونو او هوايي ډګرونو د جوړولو له لارې ترکیه عصري کړه او د بهرنیو هېوادونو لخوا یې د وسلو صنعت ته وده ورکړه؛ خو بې ثباته اقتصادي پالیسي یې د بحران او انفلاسیون کچه لوړه کړې او هغه یې د رای ورکوونکیو د غصې ښکار کړ.
دغه راز د ترکیې په جنوب ختیځ کې مرګونې او ویجاړوونکې زلزلې هم، چې۵۰ زره کسان په کې مړه شول؛ د هغه د حکومت ورو غبرګون رای ورکوونکي له خفګان سره مخ کړي.
قلیچدار اوغلو ژمنه کړې، چې له کلونو دولتي جبر وروسته به دیموکراسي راژوندۍ کړي او ترکیه به د ارتودوکس اقتصادي پالیسیو ته بېرته وررستنه کړي او هغه بنسټونه به پیاوړي کړي، چې د اردوغان په مشرۍ بې واکه شوي او دغه راز له لویدیځ سره کمزورې اړیکې هم بیارغول کیږي.
که اپوزیسیون واکمن شي زرګونه سیاسي بندیان او فعالان به خوشې شي.
نیوکه کوونکي وېره لري، چې اردوغان به د بلې دورې له ګټلو وروسته تر بل هر وخت زیات استبدادي حکومت وکړي. ۶۹ کلن ولسمشر، چې لسګونه ټاکنیزې بریاوې یې تجربه کړې؛ وايي: دیموکراسي ته درناوی لري.
په پارلماني رایو کې، د اردوغان اسلامپاله ګوند AKPد ډېرکي لرونکی دی.
د یادونې ده، چې که نوماندانو د ګټنې رایې خپلې نکړي؛ نو د ولسمشرۍ لپاره ټاکنې به دوهیم پړاو ته ځي، چې دوه اوونۍ وروسته به د مې پر ۲۸ ترسره شي.