رییس الوزراء د ټاپي پروژې د پرانیستې په مراسمو کې د ګډون لپاره ترکمنستان ته رسېدلی

د افغانستان اسلامي امارت رییس الوزرا ملا محمدحسن اخند د یو  لوړ پوړي پلاوي پر مشرۍ د افغانستان او ترکمنستان ترمنځ د ټاپي او نورو پراختیایي پروژو (تېلو او ګاز، انرژي او ټرانسپورټ) د پرانیستې او کار پیلولو په مراسمو کې د ګډون لپاره د ترکمنستان سلیم چشمه ماري سیمې ته ورسېد، چې د ترکمنستان د بهرنیو چارو وزیر رشید مرادوف او یو شمېر نورو مقاماتو له تاوده  هرکلی سره مخ شو.

د اسلامي امارت د ویاند مرستیال حمد الله فطرت ویلي؛ په دې کتنه کې، چې د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر اخوند هم حضور درلود؛ د دواړو هېوادونو ترمنځ د لویو پراختیایي او سیمه ییزو پروژو د تطبیق د ارزښت په اړه بحث او خبرې وشوې او هغه یې د افغانانو او ترکمنستان د خلکو لپاره ګټورې او ارزښتناکې وبللې.

ویل کیږي، چې  ملا محمد حسن اخوند، د ترکمنستان ولسمشر سردار بیردي محمدوف او د دغه هېواد ملي مشر قربانقلي بیردي محمدوف د ویډیو کنفرانس له لارې وصل او اړوند مشران به د ټاپي او نورو اقتصادي او پرمختیايي پروژو د پرانستلو په مناسبت جوړ شوي کنفرانس ته ویناوې وکړي او د یادو پروژو کار به رسماً پیل او پرانیستل شي.

ټاپي پروژه د طبیعي ګاز یوه نللیکه ده، چې له ترکمنستان څخه د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته غځول کېږي.

د دې نللیکې ټول اوږدوالی ۱۸۱۴ کیلومټره دی، چې له ترکمنستان څخه د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته ګاز لیږدوي.

د دې پروژې طرح په ۱۹۹۷ ز.کال کې لومړي اسلامي امارت وړاندیز کړې وه و، چې اسلامي امارت یې په هغه وخت کې هرکلی وکړ؛ خو کله، چې امریکا او ناټو پر افغانستان برید وکړ ، نو دا پروژه له پیل مخکې ودرول شوه.

د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته د ترکمنستان د ګازو د لېږد طرحه لومړی د ترکمنستان، افغانستان او پاکستان ترمنځ وړاندیز شوې وه او هند هم په ۲۰۰۸ ز.کال کې ورسره یوځای شو.

د دغې نللیکې لار له هرات، هلمند او کندهار ولایتونو څخه تېرېږي او د ټولې لارې ۸۱۶ کیلومټره یې له افغانستان څخه تېرېږي.

د دې پروژې له پلي کېدو سره به افغانستان د منځنۍ آسیا او جنوبي آسیا د هېوادونو ترمنځ په اقتصادي دهلېز بدل شي او دا پروژه د افغانستان لپاره تر ټولو ګټوره پروژه بلل کېږي.

د ټاپي ګارنللیکه د افغانستان، پاکستان او هند درې هېوادونو ته د ۳۳ میلیارډ مټرمکعب ګازو د لېږد کلني ظرفیت لري او افغانستان په دې برخه کې د ټرانزیټ رول لوبوي او له دې لارې د پاکستان او هند د ګازو اړتیاوې پوره کوي.

افغانستان پخپله هم د ګازو له پېرودونکیو څخه دی او له دې طرحې سره کولی شي ارزان بیه طبیعي ګاز چمتو کړي.

د شوي تړون له مخې؛ به افغانستان د درې لسیزو په اوږدو کې له ترکمنستان څخه درې میلیارډ مټر مکعب ګاز اخلي او د ټاپي د ګازنللیکې په اوږدو کې به ۱۲ د فشار پمپونه لګوي، چې پېنځه یې په افغانستان کې جوړیږي. د یو میلیارډ ډالرو پر ارزښت به هرات لومړنی ولایت وي بیا به هلمند او کندهار دوه‌یم او درېیم ولایتونه وي، چې له دې ارزانه طبیعي ګاز څخه به ګټه پورته کوي. افغانستان هر کال له څلور سوه میلیون ډالرو څخه زیات د ګازو د ټرانزیت حق ترلاسه کوي او په مستقیمه توګه به څلور زره کسانو ته او په غیر مستقیمه توګه زرګونه کسانو ته د کار زمینه برابره شي.

افغانستان به د دغې پروژې د عملي کېدو په لومړۍ لسیزه کې پېنځه سوه میلیون مټر مکعب ګاز ترلاسه کړي، چې په دوه‌یمه لسیزه کې به یو میلیارډ مټر مکعب او په درېیمه لسیزه کې به یو نیم میلیارډ مټر مکعب ګازو ته ورسېږي.

د وارداتي ګازو له دې کچې سره افغانستان وکولی شي د خپل ځان لپاره برښنا تولید کړي او د برښنا د تولید په برخه کې به پر ځان‌بسیا شي او په راتلونکي ګام کې دا ګاز د افغانانو له کورونو سره نښلوي او د دې پروژې یوه بله ګټه دا ده، چې د دې پروژې له لارې افغانستان کولی شي د هېواد د اړتیا وړ کیمیاوي سره هم پوره کړي.

دا په داسې حال کې ده، چې نن د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله مجاهد په یوه خبري ناسته کې ډاډا څرګند کړ، چې دا پروژه د افغانستان لپاره یوه ستره او تاریخي لاسته راوړنه ده او اسلامي امارت به یې په ټول توان ملاتړ وکړي.