د لبنان حزب الله د سې‌شنبې پر ورځ ډاګیزه کړه؛ نعیم قاسم د حزب الله د مشر حسن نصرالله پر ځای ټاکل شوی، چې څه باندې یوه میاشت مخکې د بیروت په جنوب کې د اسرائیلو د یوه هوايي برید له کبله ووژل شو.

د رویټرز خبري سرچینې راپور ورکړی؛ حزب الله په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې د دې ګوند شورا ۷۱ کلن نعیم قاسم د عمومي منشي په توګه د خپل مخکیني میکانیزم پر بنسټ غوره کړی دی.

په ۱۹۹۱ کال کې قاسم د هغه مهال د مشر عباس الموسوي لخوا د حزب الله د مرستیال په توګه وټاکل شو، چې یو کال وروسته د اسرائیلي چورلکې په برید کې ووژل شو.

قاسم د نصرالله د مشر په توګه په خپله دنده کې پاتې راغی او له اوږدې مودې راهیسې د حزب الله یو له مخکښو ویاندانو څخه و او بهرنیو رسنیو ته یې مرکې هم ورکړي دي.

حسن نصرالله د سپټمبر پر اووه‌ویشتمه ووژل شو او هاشم صفی‌الدین، چې د حزب الله یو له مخکښو شخصیتونو څخه و، چې ویل کیږي د هغه ځایناستی و، یوه اوونۍ وروسته د اسرائیلو په بریدونو کې ووژل شو.

قاسم هغه مهال، چې حسن نصرالله مشر شو خپله دنده یې روانه وساتله او له اوږدې مودې راپدېخوا د حزب الله یو له مخکښو ویاندانو څخه و او له بهرنیو رسنیو سره یې مرکې هم کړې دي.

د حسن نصرالله له وژل کېدو راپدېخوا  نعیم قاسم درې ټلویزیوني ویناوې کړي، چې یوه یې د اوکټوبر پر اتمه وه او په هغې کې یې ویلي وه، چې حزب الله د لبنان لپاره د اوربند له هڅو ملاتړ کوي.

د رویټرز څرګنده کړې؛ د سوداګریزې سپوږمکۍ انځورونه ښیي، چې د اسرائیلو الوتکو د شنبې پر ورځ ( د لړم پېنځمه) په ایران کې هغه ودانۍ پر نښه کړې، چې د بالستیک توغندیو د تېلو لپاره کارول کېدي.

دا ارزونه په جلا توګه د ډیویډ البرایټ، د ساینس او ​​​​نړیوال امنیت د انسټیټیوټ رییس او ډیکر ایولیټ په سیان - ای فکري خونه کې د څېړنې شنونکي ترسره کړي دي.

دې څېړونکیو تائید کړې: اسرائیلو د ایران پر دوه پوځي اډو، پارچین او خجیر، چې تهران ته څېرمه موقعیت لري؛ بریدونه کړي دي.

پارچین یو لوی پوځي کمپلکس او خجیر د توغندیو د تولید ځای دی، چې مخکې یې د پراخېدو راپور ورکړ شوی و.

ایولیټ ویلي، چې دې بریدونو ممکن د توغندیو د تولید لپاره د ایران وړتیاوې زیانمنې کړي دي.

د اسرائیلو پوځ اعلان وکړ، چې دغه بریدونه په درې پړاوونو کې همهاله د تهران او د ایران د لویدیځ په ګډون پر بېلابېلو سیمو ترسره شوي او هدف یې د توغندیو تولیدي فابریکې او نورې پوځی ودانۍ وې.

دا بریدونه د ایران لخوا د اکتوبر پر لومړۍ د اسرائیلو پر لوري د څه باندې ۲۰۰ توغندیو د توغولو په ځواب کې تر سره شوي دي.

د ایران پوځ د دغو بریدونو په ځواب کې څرګنده کړې: د اسرائیلو جټ الوتکو، چې سپکې خولۍ یې لېږدولي؛ د ایلام، خوزستان او د تهران د شاوخوا سیمو رادار سیسټمونه یې ویشتي دي.

انځورونه ښیي، چې پر خجیر د اسرائیل په برید کې د بالستیک توغندیو د تیلو دوه ودانۍ ویجاړې شوې دي.

دا ودانۍ پر خاورو پوښل شوې وې، چې ورسره د نورو ودانیو د چاودنې مخه ونیول شي. دغه راز له پارچين څخه نور انځورونه هم ښيي، چې د تېلو درې ودانۍ او يو ګودام ويجاړ شوي دي.

ویل کیږي، چې دا تجهیزات د "خیبر" او "حاج قاسم" راکټونو په جوړولو کې کارول شوي. دا هماغه راکټونه دي، چې ایران د میاشتې په پیل کې د اسرائیلو پر لور توغولي وه.

اسرائیلي سرچینو اعلان وکړ، چې په دې بریدونو کې د بالاستیک توغندیو د تېلو هغه  مکسرونو ویجاړ شوي، چې ایران یې له چین څخه واردوي.

ایران په منځني ختیځ کې د توغندیو تر ټولو ستره کارخونه ده.

د امریکايي چارواکو د څرګندونو له مخې ایران روسیې، د یمن حوثيانو او د لبنان حزب الله ته ترې توغندي استولي دي؛ خو ایران او روسیه، روسیې ته د راکټونو د استولو ادعاوې ردوي.

پر ایران د اسرائیلو هوايي برید د افغانستان، سعودي عربستان، قطر، عراق، پاکستان او لبنان په ګډون یو شمېر اسلامي هېوادونو د اسرائیلو برید غندلی او پر ټولو خواوو یې غږ کړی، چې له زغم کار واخلي او د تاوتریخوالي له پارولو ډډه وکړي.

اروپا او لوېدیځو هېوادونو په داسې حال کې، چې د دغه برید له غندلو یې ډډه کړې؛ ایران ته یې ګواښ کړی، چې له ځواب ورکولو ډډه وکړي.

د یادونې ده، چې د ایران لوړپوړیو چارواکو هم دغه بریدونه غندلي او ویلي یې دي، چې دوی له ځانه د دفاع حق لري او په مناسب وخت کې به ځواب ورکړي.

د چارشنبې پر ورځ (د لړم دوه‌یمه) د ترکیې په پلازمېنه انقره کې د ترکیې د هوايي چلند او فضايي صنایعو( توساش ) پر ودانۍ وسلوال برید د ۵ کسانو پر وژلو او د ۲۲ نورو پر ټپي کېدو پای ته رسېدلی دی.

د ترکیې ګارواکو ویلي؛ په دې وسلوال برید کې دوه برید ګر وژل شوي او څرګندوي، چې د دې برید د ۳ ټپیانو روغتیایي حالت د اندېښنې وړ دی.

ترکي رسنیو له دې مخکې خبر ورکړی و، چې په انقره کې د ترکیې د هوايي چلند او فضايي صنعت په مرکزي دفتر کې یوه زوروره چاودنه شوې ده.

د ترکي رسنیو د راپورونو له مخې، درې بریدګرو یو ټکسي چلوونکی وژلی؛ موټر یې غلا او په انقره کې یې د ترکیې د پوځي صنعت ستراتیژیک شرکت ته ورغلل.

یوه بریدګر د ترکیې د هوايي چلند او دفاعي صنایعو د شرکت په دروازه کې ځانمرګی برید ترسره کړ او نورو بریدګرو ته یې ودانۍ ته د ننوتو فرصت برابر کړ او د شرکت په ودانۍ کې دننه جګړه پیل شوه.

خپاره شوي انځورونه لږ تر لږه درې وسلوال بریدګر ښیي، چې یوه یې ښځه وه له چاودنې مخکې د شرکت په دروازه کې ډزې کوي.

توساش شرکت د ډرون، پوځي او ملکي الوتکو او نورو دفاعي محصولاتو د ډیزاین او جوړولو په برخه کې فعالیت کوي.

تر اوسه کومې ډلې د دغه برید مسوولیت منلی ندی.

د تركيې ولسمشر رجب طيب اردوغان ته د بريكس د سرمشريزې په څنډه كې له خپل روسي سيال ولاديمير پوتين سره د ليدنې پر مهال له دې برید په اړه معلومات وركړ شول او دا يې په کلکه وغانده.

ترکي رسنیو راپور ورکړی، چې د اردوغان او پوتین تر منځ د لیدنې له پای ته رسېدو څو دقیقې وروسته د ناټو عمومي منشي مارک روټ د ترکیې له ولسمشر سره ټیلیفوني خبرې وکړې.

سره له دې، چې تر اوسه د چاودنې او ډزو لامل معلوم ندی؛ خو ځینو رسنیو لیکلي، چې د ترکیې د هوايي چلند او فضايي صنایعو په مرکز کې ځانمرګی برید شوی دی.

د افغانستان اسلامي امارت د ترکیې په پلازمېنه انقره کې د هوايي صنايعو پر شرکت "توساش" د یو شمېر وسلوالو پر برید ، مرگ او ژوبله خپله خواشیني څرګنده کړې ده. د دې وزارت په خبرپاڼه کې راغلي؛ د افغانستان اسلامي امارت د بهرنیو چارو وزارت د یاد برید د غندنې ترڅنګ د ترکیې دولت، ولس او د قربانیانو کورنیو ته د دې غمجنې پېښې په اړه د خواشینۍ امراتب وړاندي کوي او هیله څرگندوي، چې د ترکیې قدرمن ولس او دولت له ورته دردمنو پېښو سره بیا مخ نشي. ویل کیږي، چې په دې وسلوال برید کې ، چې تېره ورځ رامنځته شوي ۵ کسان وژل شوي او ۲۲ نور ټپیان دي.