د اقتصاد وزارت چارسمبالي دین محمد حنیف او د راستنېدونکو مهاجرینو لپاره د مرستو د جلب او جذب کمیټې رییس او غړو  له نادولتي کورنیو او بهرنیو بنسټونو چارواکو سره په ناسته کې د راستنېدونکو د ستونزو پر حل او آسانتیاوو برابرولو بحث او خبرې کړې دي.

د اقتصاد وزارت د څرګندونو له مخې؛ دین محمد حنیف د نادولتي کورنیو او بهرنیو بنسټونو له تېرو همکاریو د ستاینې ترڅنګ له راستنېدونکو سره د همکاریو او مرستې د دوام غوښتنه وکړه.

نوموړي له ټولو نادولتي بنسټونو وغوښتل، چې د راستنېدونکو د بېړنیو ستونزو پر حل سربېره د استوګنې په میشت ځایونو کې د سرپناوو او د اوبو رسولو سیسټمونو، عامه تاسیساتو لکه ښوونځیو، مدرسو، جوماتونو او روغتیایي کلینیکونو په جوړولو او د څښاک د اوبو د څاګانو کیندلو کې فعاله برخه واخلي.

د نادولتي بنسټونو چارواکو هم د هغو پروګرامونو او پروژو په اړه معلومات ورکړل، چې دوی یې د مهاجرینو او راستنېدونکو ستونزو د حل لپاره پلي کوي او د اقتصاد وزارت د بیا میشتېدنې او د مرستو د جذب او جلب له کمیټو سره د همکارۍ لپاره خپل بشپړ چمتووالی اعلان کړ.

د افغانستان اسلامي امارت (IEA) یوه پلاوي د چین پر کوربتوب د اوسپنې‌پټلۍ د نړیوالې ټولنې (UIC) په دولسمه غونډه کې ګډون وکړ.

په دې غونډه کې له ۶۰ څخه د ډېرو هېوادونو استازو د اوسپنې‌پټلۍ په سکټور کې پر نوښتونو او ننګونو د بحث لپاره غونډه وکړه.

په ټولګټو چارو وزارت کې د اوسپنې‌پټلۍ مرستیال محمد اسحاق صاحب‌زاده، د لوړې کچې له‌پاره د افغان پلاوي مشري وکړه، چې لوړ پوړي دولتي چارواکي، د اوسپنې‌پټلۍ څانګوال، د صنعت مشران او څیړونکي یې د اوسپنې‌پټلۍ د عصري ټکنالوژۍ او بېخبنایي پراختیا ارزونې ته راټول کړل.

د وزارت د ویاند محمد اشرف حق‌شناس د څرګندونو له مخې؛ غونډې پر مهمو موضوعاتو تمرکز وکړ، چې په کې د اوسپنې‌پټلۍ سیسټمونو پرمختګونه، د پولې هاخوا اتصال، د ظرفیت لوړولو سټراټیژیو او د عصري ټکنالوژیو ادغام شامل دي، چې هدف یې په نړیواله کچه د ریلي ټرانسپورټ بدلول دي.

نوموړي زیاته کړې؛ په داسې نړیوالو غونډو کې د افغانستان ګډون د سیمه‌ییزې همکارۍ پیاوړتیا او د هېواد د اوسپنې‌پټلۍ بېخبنا لوړولو ته د IEA ژمنتیا پر ګوته کوي.

د اوسپنې‌پټلیو نړيواله ټولنه (UIC) چې مرکزي دفتر يې په پاريس کې دی؛ د نړۍ د ریلي همکاریو مخکښه اداره ده.

افغانستان له ۲۰۱۳ کال راپدېخوا د UIC غړی دی، چې غړیتوب يې د هېواد د اوسپنې‌پټلۍ د پراختيایي اهدافو له نړيوالو معيارونو او کړنو سره په سمون کې مهم رول لوبوي.

لکه څنګه، چې افغانستان غواړي د اوسپنې‌پټلۍ پراخه او له مرکزي او جنوبي آسيا سره نښلونکي سوداګريز دهليزونه پياوړي کړي؛ په څو اړخيزو پلټفرمونو لکه په UIC کې ګډون د تخنیکي همکارۍ، پانګونې او د پالیسۍ د سمون لپاره فرصتونه وړاندې کوي.

په افغانستان کې د امریکا پخواني استازي زلمي خلیلزاد هغه راپورونه او څرګندونې رد کړي، چې چین د بګرام هوايي اډه کنټرولوي.

نوموړي پرته له دې، چې د چا نوم واخلي د یوه راپور په اړه ویلي؛ د بګرام ‌کنټرول د چین په لاس کې ندی.

خلیلزاد د شنبې پر ورځ(د چنګاښ یوویشتمه) په ایکس پاڼه کې لیکلي: “زه باور لرم هغه راپور، چې کمونیست چین اوس د بګرام سټراټیژیکه هوايي اډه کنټرولوي؛ رښتیا ندی.”

له دې مخکې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ څوـ څو ځله ویلي، چې چین د بګرام هوايي اډه کنټرولوي.

په وروستۍ قضیه کې، ټرمپ تیره اونۍ له اډې څخه د امریکا د وتلو په اړه خواشیني څرګنده کړه او ویې ویل چې چین اوس یې کنټرولوي.

دوه ورځې مخکې زلمي خلیلزاد د ایکس په اړه د هغه راپور لینک خپور کړ، چې په کې د چین لخوا د بګرام هوايي اډې پر کنټول ټینګار شوی و.

خلیلزاد د همدې راپور په غبرګون کې ولیکل؛ هغه باور نلري، چې چین د اډې کنټرول ولري.

ولسمشر ټرمپ واک ته له بیا رسېدو وروسته برله‌پسې له افغانستان څخه د ګړندي وتلو په اړه پر جوبایډن نیوکه کړې او څرګندوي، چې که هغه ولسمشر وای؛ د بګرام هوايي اډې کنټرول یې ساته.

ټرمپ ټینګار کړی و، چې بګرام د امریکا یوه لویه پوځي اډه وه، چې د چین له اټومي تاسیساتو یې یوازې یو ساعت واټن درلود.

دغه راز د امریکا دفاع وزیر پیټ هګسټ تېره ورځ په فلوریډا کې د خپلې وینا پر مهال د پخواني ولسمشر جو بایډن اداره تر نیوکې لاندې ونیوله او وایي؛ له افغانستان څخه د وتلو علت د ځواکونو کمزورتیا نه، بلکې د بایډن د ادارې سیاسي صعف و.

د بګرام هوايي اډه، چې د کابل په شمال کې موقعیت لري؛ د دوه لسیزو لپاره په افغانستان کې د امریکایي ځواکونو اصلي اډه وه.