د  پنجشیر د رخه ولسوالۍ سیمه ییزو چارواکو په دې وروستیو کې د دې ولسوالۍ په مالدارانو کې د انتراکس ناروغۍ له خپرېدو خبر ورکړی دی.

د پنجشېر د راغستان ولسوال مولوي سيد سميع الله صاحبزاده وايي، چې په دې وروستيو کې د دې ولسوالۍ په شاسات کلي کې د انتراکس يا انتراکس ناروغي خپره شوې ده.

هغه زياته کړې، د دې ناروغۍ د مخنيوي او څارنې لپاره د پنجشېر د کرنې، اوبولګولو او مالدارۍ رياست يو پلاوى نن د دې ناروغۍ د څېړنې ته راغلى او په‌دې ناروغۍ اخته څاروي يې له نږدې وڅېړل.

د رخه ولسوال وايي، دغه ډله، چې په کې داکتران هم شته؛ لومړی يې په‌دې ناروغۍ اخته څاروي قرنطين کړل او هغه څاروي يې واکسين شول، چې دغه ناروغي نه‌لري.

د يادونې ده، چې انتراکس د انسانانو لپاره يوه له نادرو خو خطرناکو ناروغيو څخه ده، چې په‌دې ناروغۍ په ټوله‌ییزه توګه څاروي او وحشي حيوانات اخته کېږي.

د نوبل اکادمۍ د دوشنبې پر ورځ (د تلې ۱۰ ) د ۲۰۲۳ کال د نوبل روغتیایي او فزیولوژيکي جایزه هنګري الاصله امریکایي کاتالین کاریکو او امریکایي درو وایسمن ته ورکړه ، چې د کورونا واکسین د جوړولو دوه مخکښ څېړونکي دي.

د دغو دوه نومیالیو ساینس پوهانو څېړنه د ام‌آر‌ان‌‌ای mRNA تکنالوژۍ د پراختیا لامل شوه، چې پر بنسټ یې د کووید-۱۹ یا کرونا ناروغۍ لپاره دوه واکسینونه فایزر Pfizer او مدرنا Moderna تولید شول.

د نوبل اکادمۍ په اعلامیه کې راغلي: د کاتالین کاریکو او درو وایسمن څېړنې د ۲۰۲۰ په وروستیو کې mRNA پر بنسټ د دوه بریالیو واکسینونو لامل شوې. دې واکسینونو د میلیونونه خلکو ژوند ژغورلی او د ډېرو نور د ناروغۍ مخه یې نیولې ده.

د سویدني اند‌تون د څرګندونو له مخې: دوی وموندله، چې حجرو ته د mRNA وردننه کول د التهابي غبرګونونو د فعالیدو مخنیوی او همدارنګه د پروتین تولید ډېرولو لپاره کارول کیدی شي. دوی خپلې موندنې د ۲۰۰۵ کال په یوه تاریخي مقاله کې خپرې کړې، چې په هغه وخت کې ورته لږ پام راواوښت؛ خو د خورا اړینو پرمختګونو بنسټ یې کېښود، چې د کرونا ویروس د مخنیوي په بهیر کې یې انسانیت ته خدمت وکړ.

د یادونې ده، چې تېر کال د نوبل جایزه ۶۷ کلن سویدني لرغونپوه سوانتی پابو ته ورکړ شوې وه.

د عامې روغتیا وزارت د یکشنبې پر ورځ ( د تلې ۹ ) د زړه نړیوالې ورځې په مناسبت په جوړې شوې غونډه کې ویلي، چې د زړه غیر‌ساري ناروغي په نړۍ کې له لس وژونکیو ناروغیو څخه یوه ده.

د روغتیا وزارت چارواکي وايي، د ۲۰۲۲ ز. کال له مارچ څخه د ۲۰۲۳ کال تر اکتوبر میاشتې پورې په ټول هېواد کې په‌دې ناروغۍ اخته څه باندې ۶ زره کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی دی.

د عامې روغتیا وزارت ویاند شرافت زمان امرخېل ویلي؛ تېر کال په هېواد کې دوه زره کسان د زړه د ناروغۍ له کبله مړه شوي دي.

دغه راز د نوموړي د څرګندونو له مخې، هر کال شاوخوا شپږ زره کسان د زړه پر ناروغیو اخته کېږي.

د عامې روغتیا وزارت د وقایوي طب رییس حیدر خان حیدر د څرګندونو له مخې؛ سګرت څښل، الکول، غیر صحي خواړه او په خلکو کې لوړ کولیسترول، د وینې لوړ فشار، ډېر وزن د زړه د ناروغیو اصلي لاملونه دي.

د زړه د ناروغيو د متخصصو داکترانو ټولنې رییس عبدالواحد صدیقي وايي، چې دغه اداره هره ورځ تر څلورو پورې د زړه عمليات ترسره کوي.

د روغتیا نړیوال سازمان استازی د افغانستان د روغتیا له سکتور څخه د ملاتړ ترڅنګ وايي، چې دغه اداره د داکترانو او قابلو د ظرفیت لوړولو په برخه کې له روغتیا وزارت سره همکاري کوي.

د روغتیا نړیوال سازمان استازی دیل آرا منوال وایي: د افغانستان د خلکو لپاره باید بشري مرستې دوام ومومي. مونږ په افغانستان کې روغتیايي خدمتونو ته د لاسرسي او مدیریت لپاره داکتران او قابلې روزو.

په افغانستان کې د زړه ناروغۍ نړیواله ورځ په داسې حال کې نمانځل کېږي، چې په ټوله نړۍ کې دغه ناروغي ډېره شوې او هر کال ۲۰ میلیون کسان له دې ناروغۍ مري او د دې ناروغۍ د مخنیوي لپاره د مېوو او سبزیجاتو استعمال ګټور دی.