د ريیس الوزرا اداري مرستیال عبدالسلام حنفي څرګنده کړې، چې سبا پنجشنبه به په کابل کې د دیني عالمانو، مخورو او سوداګرو لویه غونډه  جوړه او د هېواد پر مهمو مسایلو راوڅرخیږي.

د مولوي عبدالسلام حنفي د څرګندونو له مخې، په دې غونډه کې به شاوخوا درې زره کسان ګډون وکړي، چې د ټولنې بېلابېلې بشري پوړۍ به په کې برخه ولري.

ټاکل شوې وه، چې دغه غونډه نن جوړه شوې وه؛ خو د تازه څرګندونو له مخې  غونډه  سباته وځنډېده. ویل کیږي، چې دا مهال د غونډې ګډونوال د غونډې ځای ته راروان دي او ټول ګډونوال به سبا کابل ته راورسيږي.

د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي، چې دې درې ورځنۍ غونډې ته کلک امنیتي تدابیر هم نیول شوي دي.

د هغه په وینا د هېواد په مهمو مسایلو د بحث لپاره د ګڼو کمېټو لپاره ټول تخنیکي چمتووالی نیول شوی دی.

د کابل پولیتخنیک پوهنتون په انګړ کې د لویې غونډې خیمه به د پنجشنبې پر ورځ د دیني عالمانو، مخورو او سوداګرو د ۳۰۰۰ استازیو کوربه وي.

د لویې غونډې دغه تالار ته یو شمېر میلمانه وار د مخ را رسیدلي او غونډې ته چمتوالی یې اوس هم روان دی.

د اسلامي امارت لوړ پوړیو چارواکو په یوه خبري کنفرانس کې ګډون وکړ او د غونډې په اړه یې خبریالانو ته اړوند معلومات وړاندې کړل.

د رییس الوزرا اداري مرستيال مولوي عبدالسلام حنفي وایي، چې دې غونډې ته ديني عالمان، مخور شخصيتونه او سوداګر رابلل شوي او پر مهمو موضوعاتو به خبرې وشي.

مولوي حنفي هیله من دی، چې دغه ناسته به د افغانستان د خلکو په ګټه پایلې ولري.

دا په تېرو لس میاشتو کې د اسلامي امارت تر ټولو لویه غونډه ده، چې په کې به د هېواد پر اړینو مسایلو بحث او خبرې وشي.

ویل کیږي، چې پدې غونډه کې به د اسلامي امارت مشرتابه هم ګډون وکړي.

 د غونډې جریان به د خبري رسنیو له لارې په ژوندۍ بڼه نه خپریږي او د غونډې جزئیات به پخپل وخت د اسلامي امارت د ویاندویانو لخوا له رسنیو سره شریک شي.

د افغانستان معاصر تاریخ د لسګونه لویو غونډو او جرګو د جوړېدو شاهد دی، چې په کې ځانګړې او مهمې سیاسي پرېکړې شوې دي.

لویه غونډه یا جرګه د افغانستان په سیاسي بهیر کې تاریخي او مهم ځای لري او تل د شخړو د اوارۍ، د ټولنیزو اصلاحاتو او د اساسي قانون د تصویب، د نظام جوړولو، ارزښتونو او ملي ویاړونو د خوندي کولو لپاره جوړې شوې دي.

لویې غونډې او جرګې له ۱۱۶۰ هجري سپوږمیز کال راپدیخوا پر بېلابېلو بڼو جوړې شوې دي.

د شخړو د حل لپاره د ځينو پرېکړو د تصويب په اړه د لویو غونډو او جرګو لاندې بېلګې لرو:

لومړۍ لویه غونډه یا جرګه پر ۱۱۶۰ هجري سپوږمیز کال په کندهار ولایت کې جوړه شوې؛ خو دمګړۍ د هغو جرګو په اړه خبرې څرګندونې لرو، چې په تېرو پېنځه لسیزو او د افغانستان د بې ثباتۍ په پېر کې جوړې شوې دي.

په ۱۳۵۲ هجري لمریز کال کې د سردار محمد داوودخان د جمهوريت له راتګ سره یوه غونډ یا جرګه راوبلل شوه، چې موخه یې د نوي اساسي قانون تصویب، د ولسمشر ټاکل او د ملي مشروعیت ترلاسه کول ول.

په ۱۳۶۴،۱۳۶۶ او ۱۳۶۸ لمریزو کلونو کې هم د خلق دیموکراتیک ګوند لخوا لویې غونډې یا جرګې جوړې شوي، چې موخه یې د سولې لپاره د خلکو د ملاتړ او د ملي پخلاینې د حکومت د بهرنیو او کورنیو سیاستونو تر لاسه کول، له مجاهدینو سره پخلاینه او د افغانستان د ستونزې سیاسي حل و.

سیاسي شنونکي نجیب الله جامع ویلي؛ د یادو غونډو او جرګو موخه د سولې لپاره د خلکو ملاتړ، د حکومت بهرنی او کورنی سیاست، ملي پخلاینه، او د افغانستان د ستونزې سیاسي حل و.

دغه راز بېړنۍ لویه غونډه یا جرګه هم د خلق دیموکراتیک ګوند او د هېواد له کورنیو جګړو لس کاله وروسته جوړه شوه.

د کابل بېړنۍ لویه غونډه یا جرګه په ۱۳۸۱ لمریز هجري کال کې جوړه شوه، چې یو زر و شپږ سوه غړي یې لرل او حامد کرزی یې د انتقالي ادارې د مشر په توګه وټاکه. دې نوي سیاسي جوړښت د هېواد په سیاسي بهیر کې ستر بدلون رامنځته کړ.

له هغه وروسته په ۱۳۸۲ امریز کال کې د اساسي قانون لویه غونډه یا جرګه جوړه شوه او وروستۍ لویه غوږنډه یا جرګه هم د ۱۳۹۹ لمرذیز کال د زمري په میاشت کې د سولې مشورتي غونډه یا جرګه وه.

په کابل کې د اسلامي امارت له واکمن کېدو راپدیخوا د نړیوالې ټولنې تر منځ د اړیکو د نشتوالي د اسلامي امارت لنډمهالی حکومت اړ کړ، چې د لویې غونډې یا جرګې له رابللو  سره د افغانستان د راتلونکي سیاسي جوړښت د طرحې او جوړولو لپاره لاره اواره کړي.

وګورو، چې د دیني عالمانو، مخورو او سوداګرو د استازیو دا لویه غونډه یا جرګه به اوسنیو هېوادنیو اړتیاوو ته څه ځواب ولري.

نن چارشنبه د چنګاښ ۸ د افغانستان اسلامي امارت د بهرنیو چارو وزارت د چارسمبالي مولوي امیر خان متقي پر مشرۍ یو کاري پلاوی له امریکايي چارواکو سره د خبرو لپاره د دوحې پر لوري روان شو.

له متقي سره په دې سفر کې د مالیې وزارت او د افغانستان بانک چارواکي هم مل دي.

د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت د ویاند مرستیال حافظ ضیا احمد ويلي، دغه پلاوی به د افغانستان لپاره د امریکا له ځانګړي استازي او د امریکا د خزانې وزارت له چارواکو سره وګوري.

نوموړي زیاته کړې؛ په دې غونډه کې به پر سياسي، اقتصادي او بانکي مسايلو خبرې وشي.

د واشنګټن پوست لخوا د افغانستان د درې اعشاریه پېنځه میلیارد دالرو پانګې آزادولو ته د امریکا د لیوالتیا د راپور له خپرېدو وروسته د افغان چارواکو لوړپوړی پلاوی قطر ته روان شو.

واشنګټن پوست ویلي، چې امریکا غواړي دا درې اعشاریه پېنځه میلیارد دالر داسې آزاد کړي، چې د اسلامي امارت چارواکي پرې کنټرول ونلري.

د افغانستان بانک د کنګل شوې شتمنۍ له آزادېدو هرکلی کوي او زیاتوي، چې په دې اړه مو له امریکا سره خبرې روانې پاتې دي.

د افغانستان بانک ویاند محمد صابر مومند وایي: مونږ له ټولو هغو اقداماتو هرکلی کوو، چې پر بنسټ يې د افغانستان کنګل شوې پانګه آزاد یږي. په دې اړه مونږ له امریکا سره پخوا هم خبرې کړې وي.

د افغانستان د خصوصي  سکتور غړي او اقتصادي شنونکي د افغانستان د کنګل شوې شتمنۍ آزادیدو ته هیله مند دي او وايي، چې د هېواد په اقتصادي حالت کې به مثبت اغېز ولري.

د صنایعو او کانونو خونې عمومي مشر شېرباز کمین زاده وایي: مونږ د امریکا او افغانستان اسلامي امارت له دې هڅې هرکلی کوو او دا به د افغانستان د اقتصاد لپاره خورا ښه او  ګټوره پایله ولري او په هېواد کې به مو اقتصادي خوځښت رامنځته کړي.

اقتصادي شنونکی تاج محمد تلاش وایي: مونږ ګورو، چې د افغانستان د دغو پیسو د بندیو له کبله د افغانستان ولس له ګڼو اقتصادي ستونزو سره مخ شوی او ټول اقتصادي او پراختیایي پروګرامونه پر ټپه ولاړ دي.

افغانستان، چې نه یوازې د تېر حکومت پر مهال  په اقتصادي بحران کې ډوب و، بلکې د اسلامي امارت له بیا واکمنېدو سره امریکا د افغانستان څه باندې نهه میلیارد دالر پانګه هم کنګل کړه او دا دی په پکتیکا او خوست کې وروستیو زلزلو یو بل ناورین رامنځته کړ او امریکا اړ شوه، چې د افغانستان له زلزلې خپلو سره د ۵۵ میلیونه ډالرمرسته اعلان کړي.

دا په داسې حال کې ده، چې واشنګټن پوسټ د سې شنبې پر ورځ څرګنده کړه؛ امریکایي چارواکي د اسلامي امارت له مشرتابه سره پر یوه داسې میکانیزم کار کوي، چې حکومت د افغانستان بانک د زیرمو سرور د لوږې له ناورین سره د مبارزې لپاره وکاروي او د بشري ناورین له اغېزو پرې مخنیوی وکړي.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین پرون سې شنبه د چنګاښ پر اوومه تاجکستان ته د سفر پر وخت ویلي، چې مسکو هڅه کوي له اسلامي امارت سره اړیکې ټینګې کړي.

ولادیمیر پوتین دا هم ویلي، چې روسیه غواړي په افغانستان کې ټول توکمونه د خپل هېواد په واکمنۍ کې ښکېلتیا ولري.

هغه وایي: مونږ په افغانستان کې د وضعیت د عادي کولو لپاره هرې مرستې ته وردانګو. مونږ هڅه کوو له هغو سیاسي ځواکونو سره غوره اړیکې ولرو، چې روان وضعیت کنټرولوي.

پوتین بیا هم ټینګار کړی، چې مونږ د افغانستان په اداره کولو کې د ټولو توکمونو ونډه اړینه بولو.

د روسيې ولسمشر دغه څرګندونې له خپل تاجکستاني سيال امام علي رحمان سره د ليدنې پر مهال کړي او دا یې د اوکراین د جګړې له پیل راپدیخوا لومړنی سفر دی.

د یادونې ده، چې تاجکستان له افغانستان سره ګډه پوله لري او طالبانو تل ګاوند هېوادونو ته امنیتي ډاډ څرګند کړی دی.