د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي، چې هغه د ۱۷۵ میلیارډ ډالرو پر ارزښت د توغندیز دفاعي ډال پروژې “د سرو ګمبزه” د پلي کولو لپاره یوه طرحه جوړه کړې او د دې مهم پروګرام مسوول یې د امریکا د فضايي ځواکونو یو جنرال ټاکلی دی. د دې پروګرام موخه د چین او روسیې له توغندیزو ګواښونو سره مبارزه ګڼل شوې ده.

دا پروګرام، چې لومړی ځل په جنورۍ کې د ټرمپ پر سپارښتنه پیل شو؛ موخه یې د سپوږمکیو یوه شبکه ده، چې احتمال لري شمېر یې سلګونه وي جوړه او وکولی شي توغول شوي توغندي کشف، ودروي او که امکان ولري له منځه یوسي.

ټرمپ د سپینې ماڼۍ په یوه خبري غونډه کې ویلي، چې د امریکا د فضايي ځواکونو جنرال مایکل ګټلاین د دې پروګرام د اصلي مدیر په توګه غوره شوی دی. دا پروګرام د ټرمپ د پوځي پلان جوړونې بنسټ ګڼل کیږي.

ټرمپ ویلي: ” د سرو زرو کمبزه به زمونږ له مورني هېواده ساتنه وکړي.” هغه دا هم ویلي، چې کاناډا هم په دې پروګرام کې د شاملېدو غوښتنه کړې ده.

د کاناډا د لومړي وزیر مارک کارني له دفتر څخه په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې هغه او د هغه وزیران له خپلو امریکایي سیالانو سره د نویو امنیتي او اقتصادي اړیکو په اړه پر خبرو اترو اخته دي.

په دې خبرپاڼه کې ټینګار شوی: “په دې بحثونو کې به په طبیعي ډول د نوراد NORAD بنسټ پیاوړتیا او اړوند نوښتونه لکه د سرو کمبزه شامله وي.”

ټرمپ ویلي؛ هغه تمه لري، چې دا ډال به د ۲۰۲۹ کال په جنورۍ کې د هغه د ولسمشرۍ تر پایه فعال شي؛ خو د دفاعي صنایعو کارپوهان یې د وخت او لګښت په اړه شک لري.

هغه زیاته کړې: “رونالډ ریګن کلونه وړاندې داسې یو څه غوښتل؛ خو هغه وخت دې ټکنالوژي شتون نه درلود.” ټرمپ د ” ستوریز جنګ” فضايي توغندیز دفاعي پروګرام ته نغوته( اشاره) کوي، چې ریګن په ۱۹۸۰ لسیزه کې وړاندیز کړی و.

د سرو ګمبزې پروګرام له سیاسي ننګونو او د بودجې په اړه له ناڅرګندتیاوو سره مخ دی. د ستراتیژیکو او نړیوالو مطالعاتو له مرکز څخه ټام کاراکو ويلي: “اصلي ټکی د دې پروژې لپاره د ۱۷۵ میلیارډ ډالرو بودجه ده؛ خو پوښتنه دا ده، چې د پیسو دا کچه به په څومره وخت کې ولګول شي. ښايي په لس کلونو کې.”

هغه زیاته کړې، چې د سیلیکون‌ولي سافټویر تخصص د دې پروګرام د پرمختګ لپاره کارول کیدی شي او د توغندیو د دفاعي سیسټمونو موجوده سیسټمونه هم کارول کیدی شي.

د امریکا د کانګرس بودجې دفتر له دې مخکې اعلان کړی و، چې د سرو ګمبزې پروګرام لګښت ممکن په دوه لسیزو کې ۸۳۱ میلیارډ ډالرو ته ورسیږي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د دوشنبې پر ورځ د روسیې له ولسمشر ولادمیر پوتین سره له خپلې ټیلیفوني اړیکې وروسته ویلي، چې روسیه او اوکراین به سمدلاسه د اوربند لپاره خبرې اترې پیل کړي؛ خو کرملین ویلي، چې دا بهیر به وخت ونیسي.

ټرمپ ټروټ پاڼه کې ویلي، چې هغه دا پلان د اوکراین ولسمشر ولادمیر زیلینسکي او همدارنګه د اروپایي اتحادیې، فرانسې، ایټالیا، جرمني او فنلینډ مشرانو ته د روسیې له مشر سره له خپلې غونډې وروسته په یوه ګډه ټیلیفوني اړیکه کې وړاندې کړ.

ټرمپ وایي: “روسیه او اوکراین به سمدلاسه د اوربند او تر ټولو مهم د جګړې د پای ته رسېدو لپاره خبرې اترې پیل کړي.” هغه وروسته په سپینه ماڼۍ کې زیاته کړه، فکر کوي، چې “یو څه پرمختګ شونی دی.”

پوتین له ټرمپ څخه مننه وکړه، چې د مسکو او کیف ترمنځ یې د مستقیمو خبرو اترو له بیا پیل ملاتړ وکړ. دواړو خواوو تېره اوونۍ په ترکیه کې د لومړي ځل لپاره مخامخ خبرې اترې وکړې؛ خو د دوشنبې له ټیلیفوني خبرو اترو وروسته هغه یوازې دا ویلي، چې هڅې “په ټوله کې پر سمه لار” روانې دي.

پوتین د تورې بحیرې تفریحي سیمې سوچي ته نږدې خبریالانو ته وویل: “مونږ د امریکا له ولسمشر سره هوکړه کړې، چې روسیه به اوکراین ته د سولې د احتمالي راتلونکي تړون په اړه همکاري وکړي.”

د جرمني لومړي وزیر فریډریش مرتس د دوشنبې پر ورځ ناوخته په پاڼه کې ولیکل، چې اروپايي مشرانو پرېکړه وکړه، چې د بندیزونو له لارې پر روسیه فشار زیات کړي.

ټرمپ پر روسیې د بندیزونو په اړه خبریالانو ته وویل: “ښه! فکر کوم، چې د یو څه ترسره کولو چانس شته او که تاسې دا کار کوئ، شونې ده، چې ورسره وضعیت نور هم خراب کړئ؛ خو کېدی شي هغه وخت راشي، چې دا پېښه شي.”

ټرمپ ویلي، چې “ځینې په ځانځانۍ کې ښکېل دي.” له پرمختګ پرته زه یوازې شاتګ کوم. “دا زما جګړه نده.”

د کرملین مرستیال یوري اوشاکوف ویلي، چې ټرمپ او پوتین د اوربند لپاره د مهال‌ویش په اړه بحث ندی کړی؛ خو د بندیانو په تبادله کې یې د نهه امریکایانو په بدل کې د نهو روسانو د تبادلې په اړه بحث کړی. هغه ویلي، چې د امریکا مشر د مسکو او واشنګټن ترمنځ د اړیکو امکانات “اغېزمن” وبلل.

د روسیې دولتي خبري آژانسونو د کرملین ویاند دمیتري پیسکوف د څرګندونو له مخې ویلي، چې مسکو او کیف د سولې او اوربند د یادښت د یو ګډ متن د پراختیا لپاره له “پیچلو اړیکو” سره مخ دي.

د ریا خبري سرچینې د هغه د څرګندونو له مخې ویليو چې: ” کوم ځانګړی ضرب الاجل نشه او نه به وي.

د سویډن پخواني لومړي وزیر کارل بیلډټ په ایکس پاڼه کې ولیکل، چې له ټرمپ سره ټیلیفونې اړیکه ” له شک پرته د پوتین لپاره بریا وه.”

هغه ویلي، چې د روسیې مشر “د بېړني اوربند غوښتنه رد کړه او پرځای یې کولی شي په ورته وخت کې نظامي عملیات روان وساتي.”

له ټرمپ سره له خبرو وروسته زیلینسکي ویلي، چې کیف او د هغه ملګري ممکن د جګړې د پای ته رسولو لپاره د هڅو د یوې برخې په توګه د اوکراین، روسیې، امریکا، اروپایي اتحادیې هېوادونو او انګلستان ترمنځ د لوړې کچې د غونډې غوښتنه وکړي.

زیلینسکي په ایکس کې ولیکل: “اوکراین له روسیې سره په هر ډول مستقیمو خبرو اترو کې، چې پایلې ولري خبرو ته چمتو دی.”

هغه ویلي، چې دا ناسته د ترکیې، واټیکان یا سویس پر کوربتوب ترسره شي.

ټرمپ ویلي، چې پاپ لیو په واتیکان کې د خبرو اترو کوربتوب ته لېوالتیا ښودلې وه؛ خو واټیکان سمدلاسه د تبصرې غوښتنې ته ځواب ونه وایه.

د کرملین پیسکوف ویلي، چې مسکو هم د واټیکان له وړاندیز هرکلی وکړ؛ خو د “ممکنه راتلونکو اړیکو” لپاره هېڅ پرېکړه نده شوې.

یو کس، چې د اوکراین او اروپایی مشرانو سره د ټرمپ له ټیلیفوني خبرو خبر دی ویلي، چې ګډونوال “حیران” ول، چې ټرمپ نه غواړي پر پوتین بندیزونه ولګوي.

د ایکس په یوه لیکنه کې د اروپایی کمیسیون مشرې اورسولا فون ډر لاین یوازې څرګنده کړېو چې له ټرمپ سره خبرې اترې “ښې” وې او دا “مهمه د،ه چې امریکا تعامل روان وساتي.”

ویل کیږي، چې که ټرمپ پر روسیې نوي بندیزونه ولګوي؛ نو دا به د پام وړ شېبه وي، ځکه هغه ورسره خواخوږي ښودلې ده.

د امریکا د پخوانی ولسمشر جو بايډن دفتر اعلان کړی، چې نوموړی د پروسټاټ پر سرطاني ناروغۍ اخته شوی او اوس يې دا ناروغي هډوکو ته خپره شوې ده.

د بایډن دفتر د یکشنبې پر ورځ (د غویی اته‌ویشتمه) په یوه خبرپانه کې څرګنده کړې، چې د جمعې پر ورځ یې د ادرار له لارې د پروسټات سرطان تشخیص شو.

د خبرپاڼې له مخې؛ ۸۲ کلن جو بایډن او د هغه کورنۍ له ډاکټرانو سره د درملنې پر غوراویو بحث کوي.

د امریکا پخواني ولسمشر د دفتر د خبرپاڼې له مخې: “که څه هم دا د سرطان یو خپرېدونکی ډول دی. داسې ښکاري، چې دا د هورمون غبرګون لري او د اغېزمن مدیریت لپاره اجازه ورکوي.”

د خبرپاڼې له مخې، د جو بایډن سرطان د ګلیسن نهم پړاو (پېنځم ګروپ) دی او هډوکي ته خپور شوی دی.

د دې خبر له خپرېدو وروسته پراخ غبرګونونه او د خواخوږۍ د ملاتړ پیغامونه راوپارول.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ په ټروټ ټولنیزې پاڼه کې ولیکل: “زه او میلانیا د جو بایډن د وروستي روغتیايي تشخیص له اوریدو ډېر خواشیني شوو.”

ټرمپ زیاته کړې: “مونږ جیل او د هغې کورنۍ ته خپلې صادقانه او نیکې هیلې وړاندې کوو او مونږ د جو د چټکې او بریالۍ روغتیا هیله من یوو.”

د امریکا بهرنیو چارو وزارت اوسني وزیر مارکو روبیو هم په ایکس پانه کې لیکلي: “زه او ژانټ په دې سخت وخت کې د بایډن کورنۍ لپاره دعا کوو.”

د جو بایډن مرستیالې ولسمشرې کامالا هریس هم د دې خبر له اورېدو سره خپله خواشیني څرګنده کړه او لیکي: “زه پوهیږم، چې هغه به له دې ننګونې سره په هغه ځواک، زغم او خوشبینۍ، چې تل یې د هغه ژوند او مشرتابه تعریف کړې؛ مخ شي.”

د امریکا پخواني ولسمشر بارک اوباما هم په یوه پیغام کې لیکلي: “زه او میشل د بایډن ټولې کورنۍ په اړه فکر کوو. “هیچا د جو [بایډن] پر پرتله د سرطان د ټولو بڼو د درملنې لپاره هڅې ندي کړي او زه ډاډه یم، چې هغه به له دې ننګونې سره پخپل عادي هوډ او فضل مبارزه وکړي.”

په ۲۰۲۲ کال کې جو بایډن د سرطان د څېړلو پروګرام پیل کړ. داسې پروګرام، چې هغه پخپله د بارک اوباما د ادارې پرمهال تعقیباوهږ هڅه یې کوله، چې په راتلونکو ۲۵ کلونو کې د سرطان له کبله مړینې لږترلږه ۵۰ سلنه راکمې کړي.

د امریکا پخواني ولسمشر بل کلنټن او همدارنګه د امریکا پخوانۍ بهرنیو چارو وزیرې هیلري کلنټن هم د جو بایډن او د هغه د کورنۍ لپاره د خپلې خواخوږۍ او ملاتړ په اړه پیغامونه خپاره کړي دي.

یو شمېر نورو شخصیتونو هم د دې خبر په اړه د ملاتړ پیغامونه خپاره کړي دي.

جو بایډن، چې له ۲۰۲۱ څخه تر ۲۰۲۵ پورې د امریکا ولسمشر و؛ د تېر جولای په میاشت کې له ډونالډ ټرمپ سره د یوې مناظرې پر مهال د هغه د کمزورې هڅې څخه یوازې څو اوونۍ وروسته د ټاکنو لپاره خپله هڅه پای ته ورسوله.

د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ د جو بایډن فزیکي روغتیا او ذهني وړتیا حتا له مناظرې مخکې د رسنیو پاملرنه رااړولې وه.

جو بایډن د ۲۰۲۰ کال په ټاکنو کې تر ټولو زوړ کس و، چې د ولسمشرۍ ټاکنې یې وګټلې.

ټرمپ، چې اوس ۷۸ کلن دی، د تېر کال په ټاکنو کې دا ریکارډ مات کړ.

د یادونې ده، چې د بایډن زوی بو بایډن په ۲۰۱۵ کال کې د مغزو د سرطان له کبله مړ شوی و.