نړۍ
د سوریې او ترکیې د زلزلې د مړو شمېر له ۱۰۰۰۰ واوښت

د ترکیې او سوریې زلزله ځپلیو کورنیو د چارشنبې دوهیمه شپه هم سړه تیره کړه؛ ژغورونکيو د یوې سختې زلزلې له دوه ورځو وروسته، چې په کې له ۹۶۰۰ څخه ډېر کسان مړه شوي له ویجاړو ودانیو څخه د خلکو د راایستلو هڅې روانې ساتلي.
په ترکیه کې لسګونه مړي، چې ځینې یې په کمبلو او څادرونو او کڅوړو کې پټ شوي؛ د هاتای ولایت د یوه روغتون مخې ته پر ځمکه پراته دي.
د ناورین په سیمه کې خلک له ۷.۸ درجې زلزلې وېرېدلي او ویجاړو شويو ودانیو ته بېرته ستنېدل نه غواړي. د ترکیې دا زلزله له ۱۹۹۹ ز. کال راپدیخوا له ټولو وژونکې زلزله ده، چې د دوشنبې پر سهار وختي رامنځته شوې ده.
د ترکیې په ګاونډ سوریه هېواد کې ژغورونکیو خبرداری ورکړی، چې د مړو شمېر به مخ پر ډېرېدو وي؛ ځکه ځینې ژوندي پاتې شويو کسانو ویلي، چې مرستې اوس هم وررسیدلي ندي.
د ترکیې په جنوبي ښار انتاکیا کې ۶۴ کلنې ملک ویلي، د ژغورنې ډلې مو ندي لیدلي؛ خیمې چېرته دي، د خواړو لارۍ چېرته دي؟ موږ دلته زموږ په هیواد کې د تېرو ناورینونو پر پرتله د خواړو وېش ندی لیدلی. موږ له زلزلې ژوندي پاتې شو؛ خو دلته به له لوږې او یخنۍ مړه شو.
په ترکیه کې د ناورین د کچې له ډېریدو سره، د مړو شمېر له ۷۱۰۰ څخه پورته شو. په سوریه کې، چې لا دمخه د ۱۱ کلنې جګړې له کبله ویجاړ شوی؛ د سوریې د حکومت او په شمال لویدیځ کې د یاغیانو تر څارنې لاندې ژغورونکیو تائید کړې، چې د مړو شمېره له ۲۵۰۰ اوښتی دی.
د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان په ۱۰ ولایتونو کې بېړنی حالت اعلان کړی؛ خو د ترکیې په څو ویجاړو شویو ښارونو کې اوسیدونکیو د هغه څه په اړه غصه او ناهیلي څرګنده کړې، چې د دوی پر وینا د چارواکو لخوا د ورو او نیمګړي غبرګون سره مخ دي.
اردوغان، چې د مې په میاشت کې له ټاکنو سره مخ دی؛ تمه ده، چې د چارشنبې پر ورځ به ځینو ځپل شویو سیمو ته سفر وکړي.
لومړنۍ زلزله دوهیمې ته ورته ځواکمنه وه؛ د دوشنبې پر ورځ د سهار له ۴ بجو وروسته رامنځته شوه، چې پر خوب ویده خلکو ته یې د غبرګون لږ فرصت ورکړ.
دې زلزلې د روغتونونو، ښوونځیو او اپارتمانونو په ګډون په زرګونه ودانۍ ونړولې؛ په لسګونه زره یې ټپیان کړل او په ترکیه او شمالي سوریه کې یې بې شمېره خلک بې کوره کړل.
د ترکيې چارواکي وايي، په لویديځ کې له ادانا څخه په ختيځ کې د ديارباکر تر شاوخوا ۴۵۰ کيلومترو پورې سيمه شاوخوا ۱۳،۵ ميليون خلک اغېزمن شوي، چې د بوستون او فلادلفيا او امستردام او پاريس تر منځ د واټن په پرتله پراخه دي.
د سوریې زلزلې له مرکز څخه شاوخوا ۱۰۰ کیلومتره لرې په حما کې خلک مړه کړل.
د ترکیې له طبیعي پېښو سره د مبارزې ادارې ویلي، چې د ټپیانو شمېر له ۳۸ زرو ډېر دی.
د سوریې په شمال کې د جندریس په ښارګوټي کې د ژغورنې کارکوونکیو او اوسیدونکیو ویلي، چې لسګونه ودانۍ نړېدلې دي.
په دواړو هېوادونو کې د لویو کانکریتي رینګونو او سلبونو د لرې کولو لپاره د درندو تجهیزاتو نشتوالي د ژغورنې هڅې له خنډ سره مخ کړې دي.
د ژغورنې کارکوونکي د ویجاړو سړکونو، خرابې هوا او د سرچینو او درندو وسایلو د نشتوالي له کبله سختو ځپل شویو سیمو ته د رسیدو لپاره مبارزه کوي، چې ځینې سیمې له رڼا او بریښنا بې برخې هم دي.
د مرستې چارواکو په سوریه کې د وضعیت په اړه ځانګړې اندېښنه څرګنده کړې، چې بشري اړتیاوې په کې د جګړې له پیل راپدیخوا تر بل هر وخت ډېرې وې؛ ځکه، چې جګړې ملت وېشلی او د مرستې هڅې یې پېچلې کړې دي.
د روغتیا نړیوالې ټولنې مشر ویلي، چې د ژغورنې هڅې د وخت په مقابل کې له یوې سیالۍ سره مخ دي او د ژوندي پاتې کسانو د موندلو چانس په هره دقیقه او ساعت کې له منځه ځي.
په سوريه کې د اورپکو تر ولکې لاندې په شمال لویديځ کې د ژغورنې يوه اداره وايي، د وژل شويو شمېر له ١٢٨٠ څخه زيات او له ٢٦٠٠ ډېر ټپيان شوي دي.
د ژغورنې ادارې ویلي: له زلزلې څخه ۵۰ ساعته وروسته تر خاورو لاندې د سلګونه کورنیو د شتون له کبله به زیانونه ډېر شي.
د سوریې د روغتیا وزیر ویلي، چې د حکومت تر واک لاندې سیمو کې د مړو شمېر۱۲۵۰ ته لوړه شوی. د الاخباریه دولتي خبري رسنۍ په خپل تیلیګرام فید کې راپور ورکړی، چې د ټپیانو شمېر ۲۰۵۴ دی.
په ترکیه کې په یوه نسل کې تر ټولو خونړۍ زلزلې اردوغان ته د ژغورنې او بیارغونې یوه لویه ننګونه سپارلې ده، چې دا به د می میاشتې د ټاکنو لپاره د هغه د دوه لسیزو په واک کې تر ټولو سخت وخت وې.
اوس وګورو، چې د ترکیې اقتصاد څنګه اداره کیږي او ناتو غړي د اوکراین او منځني ختیځ د شخړې د کمولو لپاره څه رول لوبولی شي.
نړۍ
په ټوله امریکا کې زرګونو لاریون کوونکو د ټرمپ پر ضد لاریون وکړ
د رویټرز رسنیز انځورونه شيي، چې له سپینې ماڼۍ بهر لاریون کوونکيو داسې شعارونه لېږدول، چې لیکلي یې ول: “پادشاهي نه!”، “اسرائیل ته د وسلو لېږدول ودروئ” او “عادلانه قانون غواړو”.

په زرګونو لاریون کوونکو د شنبې پر ورځ په واشنګټن او د امریکا په نورو ښارونو کې لاریونونه پیل کړي، چې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د مهاجرینو د جبري دیستلو، حکومتي کارمندانو د ایستلو او په غزه او اوکراین کې د جګړو په اړه د نوموړي له پالیسیو سره خپل مخالفت څرګند کړي.
د رویټرز رسنیز انځورونه شيي، چې له سپینې ماڼۍ بهر لاریون کوونکيو داسې شعارونه لېږدول، چې لیکلي یې ول: “پادشاهي نه!”، “اسرائیل ته د وسلو لېږدول ودروئ” او “عادلانه قانون غواړو”.
ځینو لاریون کوونکو د هغو کډوالو پر ملاتړ غږ پورته کړ، چې د ټرمپ ادارې شړلي یا یې د شړلو هڅه کوي.
دغه راز هغو د فډرالي حکومت لخوا د کارکوونکو د ایستلو او هغو پوهنتونونو، چې بودیجه یې د ټرمپ د ګواښونو له کبله له خطر سره مخ شوي هم د پیوستون اعلان وکړ.
سپینې ماڼۍ ته نږدې لاریون کوونکيو په داسې حال کې، چې حجابونه یې اغوستي وه؛ د فلسطین بیرق یې په لاسونو او پر غاړو یې فلسطیني دستمالونه ول؛ د ازاد فلسطین شعارونه پورته کړل او له هغو فلسطینیانو سره یې خپل پیوستون اعلان کړ ، چې په غزه کې د اسرتائیلو پر بریدونو وژل کیږي.
ځینو لاریون کوونکو داسې نښې لېږدولې، چې د اوکراین ملاتړ یې کاوه او له واشنګټن څخه یې وغوښتل، چې په اوکراین کې د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین د جګړې په مخالفت کې ډېر قاطع عمل وکړي.
ټرمپ او د هغه میلیارډر ملګري، ایلان ماسک، د جنوري په میاشت کې د واک له ترلاسه کولو راپدېخوا فدرالي حکومت ړنګ کړ؛ له ۲۰۰ زره څخه ډېر کارګران یې له دندو ګوښه او د مختلفو ادارو د ړنګولو هڅه یې کړې ده.
حکومت په لویه کچه بهرني زدهکونکي هم توقیف کړي او ګواښ یې کړی، چې د تنوع، مساوات او شمولیت پروګرامونو، د اقلیم نوښتونو او د فلسطین پلوه لاریونونو له کبله به پوهنتونونو ته فدرالي تمویل بند کړي. د بشري حقونو ډلو دا پالیسۍ غندلې دي.
د واشنګټن یادګار ته نږدې، لاریون کوونکو بینرونه نیولي وو چې پرې لیکل شوي وو: “کرکه هیڅکله کوم ملت لوی نه کړ” او “د ټولو لپاره مساوي حقونه ستاسو لپاره د کمو حقونو معنی نلري.”
مظاهرې په نیویارک ښار او شیکاګو او لسګونو نورو ځایونو کې هم ترسره شوې.
نړۍ
که ایران د اټومي وسلو د لرلو له خوب تېر نشي له سخت غبرګون سره به مخ شي – ډونالډ ټرمپ
ټرمپ له یوه لوړ پوړي ایراني چارواکي سره په عمان کې د امریکا د ځانګړي استازي سټیو ویټکوف له لیدنې وروسته خبریالانو ته ویلي: “زه فکر کوم، چې دوی مونږ غولوي”.

د رویټرز د راپور له مخې: د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د دوشنبې پر ورځ ویلي، ایران له امریکا سره د اټومي تړون ځنډول غواړي او که د اټومي وسلو له لرلو دډه ونکړي؛ د تهران اټومي تاسیسات به له احتمالي پوځي برید سره مخ شي.
ټرمپ له یوه لوړ پوړي ایراني چارواکي سره په عمان کې د امریکا د ځانګړي استازي سټیو ویټکوف له لیدنې وروسته خبریالانو ته ویلي: “زه فکر کوم، چې دوی مونږ غولوي”.
ایران او امریکا دواړو د شنبې پر ورځ ویلي، چې دوی په عمان کې “مثبتې” او “رغنده” خبرې اترې ترسره کړې. ټاکل شوی، چې دوهیم پړاو د شنبې پر ورځ پیل شي. یوې سرچینې، چې د پلان په اړه معلومات ورکړي ویلي، چې غونډه شونې ده، چې په روم کې ترسره شي.
سرچینې، د نوم نه ښودلو پر شرط رویټرز سره په خبرو کې ویلي؛ بحثونه د بالقوې معاملې د یوه چوکاټ د ارزونې لپاره دي.
ټرمپ ویلي: “ایران باید د اټومي وسلو له مفهوم څخه ځان خلاص کړي. دوی نشي کولی اټومي وسلې ولري.”
نوموړي د دې پوښتنې په ځواب کې، چې آیا د تهران پر اټومي تاسیساتو برید د امریکا په غبرګون کې شته؛ ټرمپ وویل: “البته، چې شته.”
ټرمپ ویلي، چې ایرانیان باید له سخت غبرګون څخه د مخنیوي لپاره چټک حرکت وکړي؛ ځکه، چې “دوی د اټومي وسلو پراختیا ته نږدې دي”.
امریکا او ایران د پخواني ولسمشر جو بایډن په دوره کې غیر مستقیمې خبرې اترې وکړې؛ خو دوی لږ پرمختګ وکړ. د دواړو حکومتونو ترمنځ وروستي پېژندل شوي مستقیمې خبرې اترې د ولسمشر بارک اوباما په پېر کې وې؛ چا، چې د ۲۰۱۵ نړیوال اټومي تړون مشري وکړه، چې ټرمپ وروسته ترې دډه وکړه او ایران له بندیزونو سره مخ شو.
نړۍ
اروپايي ټولنه د فلسطین له ادارې سره مالي ملاتړ زیاتوي
د مډیټرانې لپاره اروپايي کمیشنرې ډوبراوکا سوئیکا ویلي، چې دا مالي ملاتړ د فلسطیني ادارې له اصلاحاتو سره مل دی؛ ځکه، چې د نیوکه کوونکو لخوا د فساد او کمزورې حکومتدارۍ تور پرې لګول شوی دی.

د منځني ختیځ لپاره اروپايي کمیشنرې رویټرز ته د مرکې پرمهال ویلي، چې اروپايي ټولنه به د فلسطین له ادارې سره خپل مالي ملاتړ د شاوخوا ۱.۶ میلیارډ یورو (۱.۸ میلیارډ ډالرو) پر ارزښت د درې کلونو لپاره زیات کړي.
د مډیټرانې لپاره اروپايي کمیشنرې ډوبراوکا سوئیکا ویلي، چې دا مالي ملاتړ د فلسطیني ادارې له اصلاحاتو سره مل دی؛ ځکه، چې د نیوکه کوونکو لخوا د فساد او کمزورې حکومتدارۍ تور پرې لګول شوی دی.
سوئیکا ویلي: “مونږ له دوی څخه غواړو، چې ځانونه اصلاح کړي؛ ځکه له اصلاحاتو پرته به دوی دومره پیاوړي او باوري نهوي، چې نه یوازې زمونږ ته، بلکې د اسرائیلو لپاره هم خبرې اترې وکړي.”
د کمشنرې دا څرګندونې د دوشنبې پر ورځ په لوګزامبورګ کې د اروپايي ټولنې بهرنیو چارو وزیرانو او د لومړي وزیر محمد مصطفی په ګډون د لوړ پوړیو فلسطیني چارواکو ترمنځ د لومړي “لوړ پوړي سیاسي ډیالوګ” څخه مخکې وشوې.
رویټرز راپور ورکړی؛ اروپايي ټولنه د فلسطینیانو لپاره ترټولو لویه مرسته کوونکې ده او د اروپايي ټولنې چارواکي هیله لري، چې د لویدیځې غاړې فلسطیني اداره ممکن یوه ورځ د اسرائیلو او حماس وسلوالو ترمنځ د جګړې له پای ته رسېدو وروسته د غزې مسوولیت پر غاړه واخلي.
د اسرائیلو د لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو حکومت تر اوسه پورې د فلسطین حکومت ته د غزې د سپارلو مفکوره رد کړې او د اروپايي ټولنې د دوه دولتونو د حل لارې پراخ هدف څخه یې ډډه کړې، چې په کې د فلسطیني دولت جوړول هم شامل دي.
د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ سوئیکا ویلي، چې ۶۲۰ میلیون یورو به د مالي ملاتړ او د فلسطین د حکومت د اصلاحاتو لپاره، ۵۷۶ میلیون یورو به په لویدیځه غاړه او غزه کې د “مقاومت او بیا رغونې” لپاره او ۴۰۰ میلیون یورو له اروپا پانګونې بانک څخه په پورونو کې ورکړ شي، چې د بانک د اداري بورډ لخوا تصویب ځانګړي شي.
هغې ویلي، چې په تېرو ۱۲ کلونو کې د PA لپاره د اروپايي اتحادیې منځنی ملاتړ شاوخوا ۴۰۰ میلیون یورو دی.
سوئیکا وایي: “مونږ اوس په فلسطیني اداره کې په باوري ډول پانګونه کوو.”
زه فکر کوم، چې د امریکا پولاډ، چې د نړۍ یو له لویو شرکتونو څخه دی؛ باید زمونږ په هېواد کې پاتې شي.
-
تازه خبرونه4 days ago
اروپايي ټولنې د کډوالو د ایستلو لپاره د خوندي هېوادونو نوملړ اعلان کړ
-
سیمه ییز خبرونه4 days ago
ټرمپ د ایران پر اټومي تاسیساتو د اسرائیلو د پلان شوي برید مخه ونیوله
-
تازه خبرونه4 days ago
اسلامآباد له بل څه ناراضه دی خو له افغان کډوالو غچ اخلي – مولانا فضل الرحمن
-
تازه خبرونه5 days ago
د پاکستان ځانګړی استازی کابل ته راغی
-
سیمه ییز خبرونه5 days ago
د بل اړخ په اړه ډېر خوشبین نهیم – آیتالله خامنهیي
-
لوبی5 days ago
له ۱۹ کلنو ټیټ عمره ملي لوبډلې اماراتو ته ماتې ورکړه
-
تازه خبرونه4 days ago
د افغانستان او پاکستان استازو په اسلام آباد کې پر سوداګرۍ خبرې وکړې
-
تازه خبرونه5 days ago
پاکستان ممکن د داعش د نفوذ لپاره افغانستان ته د مهاجرو له شړلو کار واخلي – خلیلزاد