سیمه ییز خبرونه
د ایران له یورانیمو سره د پیشو او موږک لوبه روانه ده
د ایران پر اټومي تاسیساتو د امریکا او اسرائیلو بمبارډ په ایران کې د ملګرو ملتونو څارونکو لپاره یوه لویه معما رامنځته کړې؛ دوی څنګه کولی شي ووایي، چې د ایران غني شوي یورانیم تر کنډوالو لاندې ښخ شوي یا لېږدول شوي دي؟
د اټومي انرژۍ نړیواله ټولنه د ایران د غني کولو پروګرام او زیرمو څارنه کوي؛ خو د رویټرز شنونکي ویلي، چې اوس د امریکا او اسرائیلو لخوا پر اټومي تاسیساتو بریدونو او پدې سازمان د ایران د باور له لاسه ورکولو وروسته د لویدیځوالو لپاره به ستونزمنه وي، چې د ایران د یورانیمو د زیرمو موقعیت تائید کړي.
د ایران پر اټومي تاسیساتو د امریکا او اسرائیلو بمبارډ په ایران کې د ملګرو ملتونو څارونکو لپاره یوه لویه معما رامنځته کړې؛ دوی څنګه کولی شي ووایي، چې د ایران غني شوي یورانیم تر کنډوالو لاندې ښخ شوي یا لېږدول شوي دي؟
د ایران پر درې لویو اټومي سایټونو (فوردو، نطنز او اصفهان) له بریدونو وروسته د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادعا وکړه، چې دا تاسیسات پر سنګر ماتوونکو بمونو بشپړ ویجاړ شوي دي. دا ادعا نه یوازې د ایراني چارواکو لخوا، بلکې د ډېری بهرنیو رسنیو لخوا هم رد شوې ده.
د اټومي انرژۍ نړیواله ټولنه، چې د تهران د اټومي پروګرام څارنه کوي؛ دا هم ومنله، چې دا روښانه نده، چې فردو ته څومره زیان رسېدلی دی.
فردو هغه تاسیسات دي، چې تر غره لاندې جوړ شوي او د ایران غني شوي یورانیمو د تولید لپاره کارول کیږي.
د د اټومي انرژۍ نړیوالې ټولنې عمومي رییس رافائل ګروسي ویلي؛ ډېر احتمال لري، چې په فورډو کې د غني کولو سنټرفیوجونه زیانمن شوي وي، خو معلومه نده، چې د ایران نهه ټنه غني شوي یورانیم، د ۴۰۰ کیلوګرامه غني شويو یورانیمو ۶۰ سلنه یورانیم شامل دي؛ ویجاړ شوي دي که نه. لویدیځ حکومتونه پر بې صبرۍ هڅه کوي معلومه کړي، چې یورانیم له څه برخلیک سره مخ شوي.
داسې نښې نښانې شته، چې ایران به اړوند توکي لېږدولي وي.
رافائل ګروسي ویلي، چې ایران د جون پر دیارلسمه د اسرائیلو د بریدونو پر لومړۍ ورځ، هغه ته خبر ورکړ، چې د خپلو اټومي تاسیساتو او موادو د ساتنې لپاره ګامونه پورته کوي. یو لویدیځ ډیپلومات، چې د نوم نه ښودلو پر شرط یې خبرې کولې ویلي، چې په فردو کې ډېری غني شوي یورانیم احتمالاً له بریدونو څخه څو ورځې مخکې لېږدول شوي وه. “تقریباً داسې، چې برید یې شونی ګاڼه.”
ځینو کارپوهانو ویلي، چې له برید څخه دمخه فردو ته نږدې د سپوږمکۍ په انځورونو کې لیدل شوي د موټرو یوه لیکه د لاریو په ګډونلیدل کیږي، چې غني شوي یورانیم بل ځای ته لېږدول شوي دي.
د امریکا د دفاع وزیر پیټ هیکزټ د پنجشنبې پر ورځ ویلي؛ هغه له هیڅ ډول معلوماتو څخه خبر نه و، چې یورانیم لېږدول شوی وي.
ټرمپ دا رد کړې او په یوه مرکه کې، چې د یکشنبې پر ورځ په فاکس نیوز کې خپره شوې؛ هغه ویلي، چې ایرانیانو “هیڅ شی ندی لېږدولی.”
“دا ډېر خطرناکه کار دی. ډېر دروند دی. ډېر، ډېر دروند دی. مونږ ډېر خبر ندی ورکړی؛ ځکه دوی نه پوهېدل، چې مونږ راځو.” سپینې ماڼۍ د تبصرې لپاره د رویټرز غوښتنې ته ځواب ندی ویلی.
د بهرنیو چارو وزارت د ټرمپ د عامه څرګندونو په اړه تبصره نده کړې.
یو بل لویدیځ ډیپلومات د پخوانیو شخړو اوږده نوملړ ته پر پاملرنه د یورانیمو د زیرمو د وضعیت معاینه کول به یوه لویه ننګونه وي. هغه وایي: “دا به د پیشو او موږک لوبه وي.”
د اسرائیلو د ۱۲ ورځني پوځي یرغل څخه مخکې، IAEA د ایران د غني کولو ځایونو ته منظم لاسرسی درلود او د ساعت په شاوخوا کې یې څارنه کوله. ایران هم د اټومي انرژۍ د نه خپریدو تړون سره سم عمل کاوه. خو اوس دا یوه بله کیسه ده.
ایران د اټومي انرژۍ له نړیوالې ټولنې سره د همکارۍ د ځنډولو ګواښ کړی دی.
اسلامي مشورتي شورا د چارشنبې پر ورځ د اټومي انرژۍ له نړیوالې ټولنې سره د همکارۍ د ځنډولو لپاره رای ورکړه.
تهران ټینګار کوي، چې په دې میاشت کې د نړیوالې اټومي انرژۍ ادارې د ۳۵ غړو د بورډ لخوا تصویب شوی پرېکړه لیک، چې ایران یې د اټومي وسلو د نه خپرېدو له ژمنو څخه د سرغړونې پر تور تورن کړی، چې د اسرائیلو لخوا پر ایران د بریدونو لپاره سیاسي پلمه برابروي.
ایران په وار وار ټینګار کړی، چې د اټومي بم جوړولو هیڅ پلان نلري. حتا د متحده ایالاتو د ملي استخباراتو رییس ویلي؛ هیڅ شواهد شتون نلري، چې تهران د اټومي بم جوړولو هڅه کوي. دا ادعا، چې ټرمپ په عامه توګه د بریدونو دمخه رد کړې وه.
سیمه ییز خبرونه
د عمران خان زامن د خپل پلار د روغتیا په اړه اندېښمن دي
د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ د محکمې د اونیزو لیدنو له امر سره – سره د خان کورنۍ هغه ته مستقیم یا د تائید وړ لاسرسی نلري.
د پاکستان پخواني لومړي وزیر عمران خان، چې اوسمهال په زندان کې دی؛ زامنو یې د خپل پلار د روغتیا په اړه اندېښنه څرګنده کړې او خبرداری ورکوي، چې هغه د وروستي ځل لپاره درې اوونۍ مخکې ژوندی لیدل شوی دی.
د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ د محکمې د اونیزو لیدنو له امر سره – سره د خان کورنۍ هغه ته مستقیم یا د تائید وړ لاسرسی نلري.
د هغه زوی قاسم خان ویلي: “نه پوهیږي، چې پلار مو روغ، ټپي یا ان ژوندی دی؛ دا د رواني ځورونې یوه بڼه ده.”
د خان کورنۍ پرلهپسې د هغه شخصي روغتیا ته د لاسرسي غوښتنه کړې؛ خو د یو کال پر تېرېدو هم دې لاسرسي ته ونهرسېدل او د پاکستان کورنیو چارو وزارت دې غوښتنې ته له څه ویلو ډډه کړې. په داسې حال کې، چې د زندان یوه ناڅرګند چارواکي رویټرز ته ویلي، چې خان په ښه روغتیایي حالت کې دی او د بشپړ امنیت لرونکي زندان ته یې د لېږدولو هیڅ پلان نشته.
۷۳ کلن عمران خان د ۲۰۲۳ له اګست راپدېخوا د هغو تورونو له کبله، چې هغه يې سیاسي او غچ اخیستونکی بولي په زندان کې ساتل شوی دی. هغه لومړی په “توشهخانه” نومې قضیه کې؛ د لومړي وزارت پر مهال د ډالیو د غیرقانوني پلورلو پر تور ونیول شو. بیا د ډیپلوماټیک سند د افشا کولو له کبله پر ۱۰ کلن بند او د فساد په قضیه کې پر ۱۴ کلن بند محکوم شوی دی.
د پاکستان تحریک انصاف (PTI) ګوند وايي، چې دا دوسیې له سیاسي او ټاکنیز بهیر څخه د عمران خان د لرې کولو لپاره ډیزاین شوې دي.
د خان کورنۍ دا هم ویلي، چې د چارواکو لهخوا بشپړه چوتیا او د اړیکو نشتوالي اندېښمن کړي او د خلکو له سترګو څخه د هغه د لرې ساتلو لپاره یې د قصدي هڅو احساس رامنځته کړی دی.
قاسم خان زیاته کړې: “دا انزوا قصدي ده. دوی ترې وېره لري. هغه په پاکستان کې ترټولو ګران مشر دی او دوی پوهیږي، چې نشي کولی هغه پر ډیموکراټیک بڼه مات کړي.”
د خان کورنۍ له کورنیو او نړیوالو بشري حقونو ادارو سره اړیکه نیولې او هغه یې د لاسرسي او د محکمې د حکم سمدستي پلي کولو غوښتنه کړې ده.
قاسم خان ویلي:”دا یوازې یوه سیاسي شخړه نده؛ دا د بشري حقونو ناورین هم دی. باید له ټولو خواوو فشار رامنځته شي. هغه مونږ ته انرژي راکوي؛ اړتیا ده پوه شو، چې هغه خوندي او په امن کې دی.”
سیمه ییز خبرونه
په غزه کې د مړینو شمېر له ۷۰ زره څخه واوښت
چارواکي وايي، چې په نویو بریدونو کې دوه نور کسان وژل شوي او پاتې نور د پخوانیو بریدونو تر کنډوالو لاندې پېژندل پاتې شوي دي.
د غزې روغتیا وزارت ویلي، چې په دې تړانګه کې د اسرائیلي بریدونو له کبله د مړو شمېر له ۷۰ زره څخه زیات شو او د پنجشنبې له ځاني زیان سره یې ټول شمېر ۷۰ زره ۱۰۰ ته پورته شو.
چارواکي وايي، چې په نویو بریدونو کې دوه نور کسان وژل شوي او پاتې نور د پخوانیو بریدونو تر کنډوالو لاندې پېژندل پاتې شوي دي.
اسرائیلو تر اوسه پر رسمي بڼه دې شمېر ته خپل غبرګون ندی ښودلی؛ خو تل یې د غزې د روغتیا وزارتڅرګندونې تر پوښتنې لاندې راوستی دی. که څه هم بدیل ارقام یې وړاندې کړي ندي.
د ۲۰۲۳ کال د اوکټوبر له ۷ نېټې وروسته د اسرائیلو روان بمبارډ پراخه او ځمکني بریدونه هم ورسره مل شوي؛ د غزې لویه برخه ویجاړه شوې او د قربانیانو په اړه د بشپړو معلوماتو راټولولو بهیر یې خورا ستونزمن کړی دی.
د جګړې په لومړیو میاشتو کې د مړو شمېر د روغتون د ثبت شویو څرګندونو له مخې حساب شوي وه؛ خو په وروستیو بریدونو کې زرګونه قضیې ثبت ندي؛ ځکه، چې طبي او عدلي معاینات یې له ثبتېدا پاتې دي.
د اوکټوبر له لسمې راپدېخوا له ماتېدونکي اوربند سره – سره مرستندویه ډلې توانېدلي، چې د نسبي آرامۍ څخه کار واخلي او تر کنډوالو لاندې جسدونه ومومي، چې د مړو شمېر یې په دوامداره توګه لوړ شوی دی.
جګړه له هغې وروسته پیل شوه، چې حماس د اسرائیلو پر سویل برید وکړ ۱۲۰۰ کسان ووژل شول او ۲۵۱ نور یې یرغمل کړل.
د اسرائیلو غچ اخیستونکو بریدونو بې شمېره کورنۍ له منځه یوړې.
معاذ مغاري وايي، چې د کورنۍ ۶۲ غړي یې، چې مور او پلار او څلور وروڼه یې هم پکې دي؛ د بریج پر کمپ د اسرائیلو په بریدونو کې ووژل شول.
د اسرائیلو پوځ د څرګندونو له مخې؛ ملکي وګړي نه پر نښه کیږي؛ خو د عامې روغتیا څانګوال وايي، چې له جګړې مخکې غزې د سیمې د ډېرو هېوادونو پر پرتله د نفوس د شمېرنې او ثبتولو ډېر دقیق سیسټم درلود. ملګري ملتونه هم د غزې د روغتیا وزارت څرګندونې د باور وړ ګڼي.
سیمه ییز خبرونه
په پېښور کې د چاودنې له کبله لږ تر لږه ۷ کسانو ته ځاني زیانونه واوښتل
په پېښور ښار کې د پولیسو قومندان میا سعید رسنیو ته څرګنده کړې، چې د وژل شویو کسانو څخه درې یې د دروازې اړوند ساتونکي وه، چې یوه ځانمرګی بریدګر پرې خپل چاودېدونکي توکي وچول او دوه نور بریدګر د امنیتي ځواکونو لهخوا ووژل شول.
د پولیسو د لومړنیو څرګندونو له مخې؛ د دوشنبې پر ورځ( د لیندۍ درېیمه) په پېښور کې د پاکستان امنیتي ځواکونو پر مرکزي دفتر د خونړي وسلوال او ځانمرګي برید له کبله لږ تر لږه ۳ فډرالي پولیس وژل شوي او څلور نور ټپیان دي.
په پېښور ښار کې د پولیسو قومندان میا سعید رسنیو ته څرګنده کړې، چې د وژل شویو کسانو څخه درې یې د دروازې اړوند ساتونکي وه، چې یوه ځانمرګی بریدګر پرې خپل چاودېدونکي توکي وچول او دوه نور بریدګر د امنیتي ځواکونو لهخوا ووژل شول.
د سیمې اړوند اوسېدونکو په ټولنیزو رسنیو کې له دوه چاودنو راپور ورکړی او څرګندوي، چې دوی د ډزو غږونه هم واورېدل.
پاکستانيو چارواکو تائید کړې، چې چاودنې د دوه ځانمرګو بریدګرو لهخوا ترسره شوې؛ لومړی یو د امنیتي ځواکونو د مرکز پر دروازه برید وکړ او بل یې ودانۍ ته ننوت.
په پېښور کې د امنیتي ځواکونو مرکزي دفتر ته تلونکې لارې تړل شوي او امنیتي ځواکونو سیمه کلابنده کړې او وضعیت یې تر کنټرول لاندې راوستی دی.
ویل کیږي، چې دې برید د سیمې د اوسېدونکو ترمنځ د اندېښنو او وېرې څپې راپورته کړې دي.
-
سیمه ییز خبرونه4 days agoد عمران خان زامن د خپل پلار د روغتیا په اړه اندېښمن دي
-
تازه خبرونه3 days agoپه افغانستان کې د جذام درملنه بیا پیل شوه
-
تازه خبرونه4 days agoایراني ځواکونو ۱۰ افغانانو ته ځاني زیانونه واړول
-
تازه خبرونه5 days agoد پناه غوښتونکو منل به اوږدمهاله وځنډول شي
-
تازه خبرونه3 days agoاسلامي امارت او پاکستان د اوربند پر غځېدا هوکړه وکړه – رویټرز
-
سوداگري4 days agoآریاناافغان او ترکش ایرلاینزهوايي همکاري پراخوي
-
تازه خبرونه2 days agoپاکستان د ملګرو ملتونو بشري مرستو ته له خپلو دروازو اجازه ورکړه
-
تازه خبرونه4 days agoکابل او دوشنبې پر سرحدي او امنیتي همکاریو هوکړه وکړه
