روغتيا
کیمیاوي ککړتیاوو د نرینه وو د سپرم شمېر کم کړی – څېړنه
د یورونیوز د څرګندونو له مخې؛ ساینس پوهانو په ډاګه کړې؛ د نرینه وو د ادرار په اړه څېړنې ښیي، چې د کیمیاوي ککړتیاوو په کچه کې د پام وړ ډېروالي په نرینه وو کې د سپرم شمېر کم کړی دی.
په هغه څېړنه کې، چې اینوایرومنت نړیوالې مجلې د نرینه وو د سپرم د کمېدو د اغېزو په اړه خپره کړې؛ ښیي، چې د نږدې ۱۰۰ رضاکارو د ادرار له نمونو څېړلو موندلې، چې د نرینه وو انډروکرین غدې خطرناکې کچې ته رسیدلي او په انسانانو کې یې د زیږون کچه راټیټه کړې ده.
له دې کتنې او څېړنې څرګنده شوې، چې د کیمیاوي موادو ککړونکي لکه بیسفینول او ډای اکسین د سپرم کیفیت او څرنګوالی اغېزمنوي او له ۱۰۰ ډېر ښيي. د دې مقالې لیکوالانو ويلي، چې د دې کیمیاوي کوکتلونو شتون د نرینه وو پر سپرم د پام وړ منفي اغېزه لري.
دا څېړنه د ۱۸ او ۳۰ کلونو ترمنځ د ۹۸ ډنمارکي نرینه وو د متیازو یا ادارار پر بېلګو ترسره شوې ده.
د دې مقالې لیکوالان، چې مشري یې په لندن کې د برونل پوهنتون پروفیسور اندریاس کورټینکمپ کوي وايي، چې دوی په کتل شویو بېلګو کې د دغو کیمیاوي مرکباتو د پام وړ کچې حیران کړي دي.
دغه راز په آزمول شویو بېلګو کې د بیسفینول له کچې هم حیران شوي، چې د سپرم د روغتیا لپاره خورا جدي خطر رامنځته کوي.
څېړونکيو منلې، چې د دوی څېړنې یو لړ محدودیتونه هم لري؛ د بېلګې په توګه، هغه معلومات، چې د اروپا د خواړو د سټنډرډ ادارې لخوا کارول شوي د ۲۰۰۹ او ۲۰۱۰ کلونو دي او د کیمیاوي موادو کچه کېدی شي په نویو بېلګو کې زیاته شوې وي. یو بل ابهام هم دا دی، چې آیا د زیږون د عمر میرمنې هم د نرینه وو په څېر د کیمیاوي توکو له له زیانونو سره مخ دي او کنه؟
په وروستیو لسیزو کې د لویدیځوالو د سپرم کچه او کیفیت بېساری کم شوی دی. څېړنې ښيي، چې په تېرو څلویښت کلونو کې د نرینه د سپرمونو شمېر سم نیمایي شوی دی. سربېره پر دې د تناسلي روغتیا نور اختلالات لکه د بیضو نابرابر حال او سرطان مخ پر ډېریدو دی.
په ټوله نړۍ کې ساینس پوهانو د سپرم د شمېر د کمیدو یو شمېر نور احتمالي لاملونه هم پر ګوته کړي؛ لکه د ژوندانه طرزالعملونه، سګرټ څکول او د هوا ککړتیا.
که څه هم دا څېړنه د سپرم روغتیایي اندېښنې راپورته کوي، چې په بېلابېلو ټولنو کې به د نورو څېړنو لامل شي او سپرم ته د پېښو ګواښونو د مخنیوي هڅې پراخه کړي.
روغتيا
قلندر عباد د روغتیایي سکټور ملاتړکوونکیو بنسټونو ته د افغانانو اړتیاوې وړاندې کړې
د افغانستان اسلامي امارت د عامې روغتیا وزارت چارسمبالي قلندر عباد د پنجشنبې پر ورځ ( د کب لسمه ) د قطر په پلازمېنه دوحه کې د روغتیایي سکټور د ملاتړو بنسټونو په غونډه کې ګډون وکړ او د افغانانو پر روغتیایي اړتیاوو یې خبرې وکړې.
په دې غونډه کې قلندرعباد د روغتیايي سیسټم د اصلاح، ګډې څارنې، روغتیايي ځانبسیاینې، د کلیو او ولسوالیو پر کچه د روغتیايي خدمتونو معیاري کولو او هر اړخیزو روغتیايي خدمتونو د وړاندې کولو په اړه خبرې وکړې.
نوموړي په روغتیایي برخه کې له نړیوالو همکارانو وغوښتل، چې د اداري لګښتونو د کمولو او د مرستو په سمو او ډاډمنو رسولو کې ډېرې هڅې وکړي.
د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ که د ډېرو اداري لګښتونو مخه ونیول شي، د روغتیايي خدمتونو د لګښتونو پر برخه به مثبت اغېز ولري.
همدارنګه عباد ټینګار کړی، چې د هېواد د کنګل شوې شتمنۍ ازادېدا به د روغتیایي سکټور په ځانګړي توګه د میندو او ماشومانو لپاره ګټوره وي.
د قلندر عباد د څرګندونو له مخې؛ دا د افغانستان د روغتيايي سيسټم د خپلواکۍ، د روغتيايي خدمتونو د پراختيا او معياري کولو لپاره يو ستر او مثبت ګام دى، چې بايد نړيواله ټولنه يې ومني.
روغتيا
د ګوزڼ واکسيناسيون فرعي کمپاين پيل شو
د افغانستان عامې روغتیا وزارت د نړیوالو بنسټونو پر همکارۍ نن (دوشنبه د کب اوومه / د فبرورۍ شپږویشتمه ) د ګوزڼ یا پولیو واکسین د پلي کېدا د فرعي کمپاین دوهیم پړاو پیل کړ.
د پولیو واکسین دغه څلور ورځنی کمپاین به د هېواد په بېلابېلو سیمو کې پلی شي.
د دغه کمپاین موخه له پېنځه کلنو څخه کم عمره اووه اعشاریه شپږ میلیون ماشومانو ته د ګوزڼ ویروس پر وړاندې واکسین پلی کیږي.
د عامې روغتیا وزارت چارسمبالي قلندر عباد ویلي: مونږ د خپلو کاري شریکانو پر همکارۍ په افغانستان کې د ګوزڼ ناروغۍ له منځه وړلو ته ژمن یوو. مونږ شپه او ورځ کار کوو او په ټول هېواد کې د پولیو د بشپړ له منځه وړلو هدف ته د رسېدو لپاره د پولیو واکسین کمپاینونو او روغتیايي خدمتونو ته دوام ورکوو.
هغه زیاته کړې: د ګوزڼ د له منځه وړلو په چارو کې د ټولو افغانانو په ځانګړي توګه د سپینږیرو، د سیمې د مشرانو او دیني عالمانو ملاتړ مهم دی. دا د دوی لپاره اړینه ده، چې د ګوزڼ پر وړاندې مبارزه کې برخه واخلي او خپل ماشومان روغ وساتي.
ګوزڼ يوه ويروسي ناروغي ده، چې درملنه يې نهکېږي او يوازې د واکسيناسيون په واسطه وقایه او مخه یې نيول کېدی شي.
روغتيا
په روان ژمي کې څه باندې ۲۸۶ زره کسان پر تنفسي ناروغیو اخته شوي
د روغتیا نړیوالې ټولنې څرګنده کړې؛ د افغانستان په ۳۴ ولایتونو کې د ژمي له پیل راپدیخوا له ۲۸۶ زره ډېر کسان پر تنفسي ناروغیو اخته شوي، چې ۶۶۸ کسان ترې مړه شول.
د دې ټولنې د څرګندوونو له مخې؛ له ۶۳ سلنې ډېر ناروغان له پېنځه کلونو کم عمره ماشومان او نږدې ۵۰ سلنه یې ښځې دي.
د راپور په یوه برخه کې راغلي: د سوړ موسم له پیل راپدیخوا په افغانستان کې د تنفسي ستونزو د ناروغانو شمېر زیات شوی دی. د ۲۰۲۴ ز.کال د جنورۍ له لومړۍ څخه د افغانستان په ۳۴ ولایتونو کې له ۲۸۶۰۰۰ څخه زیات کسان پر تنفسي ناروغیو اخته شوي او په ټولیزه توګه ۶۶۸ کسان ترې مړه شوي دي.
د افغانستان عامې روغتیا وزارت ويلي، چې په دې وروستیو کې د تنفسي ناروغیو د ناروغانو شمېر ډېر شوی او په ۲۰۲۳ ز.کال کې له دغه وزارت سره له دوه اعشاریه ۹ میلیون ډېر تنفسي ناروغان ثبت شوي دي.
د افغانستان د عامې روغتیا وزارت د چارواکو د څرګندونو له مخې، ډېري ناروغان ماشومان او لویان دي.
یو شمېر ډاکټران په هېواد کې د تنفسي ناروغیو د زیاتوالي لامل د هوا ککړتیا ګڼي او وايي، چې په پوره تنفسي ناروغیو اخته ناروغانو ته باید د اړینو درملو د اخیستو ترڅنګ مناسبه تغذیه هم ورکړ شي.
دا په داسې حال کې ده، چې هر کال د سوړ موسم په رانږدې کېدو او د هوا د ککړتیا له زیاتېدو سره په هېواد کې پر تنفسي ناروغیو د اخته کسانو شمېر ډېرېږي او ډېري ماشومان د دې ناروغیو له ګواښ سره مخ کېږي.
-
تازه خبرونه2 days ago
په پاکستان کې ځانمرګي د ۵ چینايي انجینرانو په ګډون ۶ کسان ووژل
-
سوداگري4 days ago
افغانستان ته د پاکستان راغلی پلاوی پر اقتصادي همکاریو خبرې کوې
-
تازه خبرونه3 days ago
بیات بنیاد په ننګرهار کې اړمنو کورنیو ته د روژې مرستې ووېشلې
-
تازه خبرونه4 days ago
په هرات کې له ۵۰۰ ډېر لرغوني آثار موزیم او آرشیف ته سپارل شوي
-
تازه خبرونه5 days ago
د ښځو پر وړاندې د اسلامي امارت فرمانونه افغانستان پر بهرنیو مرستو متکي ساتي – رینا امیري
-
تازه خبرونه4 days ago
د پاکستان په تورخم کې سرحدۍ ځواکونو د فډرالي څېړنو ادارې ۶ کارکوونکي وهلي
-
تازه خبرونه2 days ago
په کابل کې سلګونه اړمنې کورنۍ د بیات بنیاد د روژې له مرستو برخمنې شوې
-
سوداگري2 days ago
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ استازیو پر ننګونو خبرې وکړې