نړۍ
په قزاقستان کې ۷۹۳۹ اعتراض کوونکي نیول شوي

رویټرز راپور ورکړی، چې د قزاقستان امنیتي ځواکونو تر نن ورځې(دوشنبه د مرغومي ۲۰) د پراخو اعتراضونو په ترڅ کې ۷۹۳۹ کسان نیولي او ۱۶۴ نور یې وژلي دي.
په قزاقستان کې تېره اوونۍ د تېلو د بیو د لوړېدو پر ضد لاریونونه پیل شول؛ خو ډېر ژر پر تاوتریخوالي واوښتل.
مظاهره چیانو دولتي بنسټونو او موټرو ته اور واچاوه او له حکومتي ځواکونو سره یې نښتې وکړې.
د قزاقستان ولسمشر اعتراض کوونکي ترهګر نومولي او څرګندوي، چې یو شمېر بهرني ترهګرو هم په کې ونډه اخیستې وه.
د قزاقستان ولسمشر محمد قاسم جمروت توکایف حکومتي ځواکونو ته سپارښتنه وکړه، چې پر مظاهره کوونکیو ډزې وکړي.
نوموړي دغه راز امنیتي ځواکونو د دې هېواد د امنیتي کمیټې پخوانی مشر کریم ماسیموف هم نیولی دی.
نوموړي پر روسیې او د ملګرو ملتونو پر امنیت شورا هم غږ وکړ، چې د اعتراضونو په کنټرولولو کې د قزاقستان له حکومت سره مرسته وکړي.
روسیې په ځواب کې قزاقستان ته سوله ساتي ځواکونه استولي او حکومتي ودانیو او امنیتي ځواکونو ته یې خوندیتوب وروباښه.
د روسیې دولتي رسنیو ویلي، چې د امنیتي ځواکونو او اعتراض کوونکیو ترمنځ په نښتو کې ۱۶۴ کسان وژل شوي دي.
د یادونې ده، چې امنیتي ځواکونو ته هم مرګ وږ ژوبله اوښتې؛ خو کره شمېر یې په ډاګه شوی ندی.
نړۍ
د اوکراین زیلینسکي دې د پولندیانو سپکاوی نهکوي – د پولند لومړی وزیر

د اوکراین د ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي له څرګندونو وروسته، چې ګاونډ هېوادونو ته د غلو دانو د صادرولو لپاره هڅې کوي؛ د پولنډ لومړي وزیر د جمعې پر ورځ زیلینسکي ته څرګنده کړه، چې پولندیانو ته دې سپکاوی نهکوي.
رویترز راپور ورکړی؛ پولند تېره اوونۍ پرېکړه وکړه، چې د اوکراین د غلو پر وارداتو بندیز وغزوي. دې پرېکړې له کیف سره اړیکې، چې د تېر کال په فبرورۍ کې د روسیې له یرغل راپدیخوا د متحد او ګاونډي په توګه ټینګې وې؛ کړکیچنې کړې.
زیلینسکي په نیویارک کې د ملګرو ملتونو عمومي غونډې ته د وینا پر مهال وویل: کله، چې کیف د خپلو غلو صادرولو لپاره د ځمکنیو لارو د کارولو هڅه وکړه؛ نو ګاونډیانو غصه څرګنده کړه، خو د غلو د وارداتو سیاسي تیاتر به یوازې له مسکو سره مرسته وکړي.
د پولنډ لومړي وزیر ماتئوش موراویسکي په یوه ټاکنیزه غونډه کې څرګنده کړه: غواړم ولسمشر زیلینسکي ته ووایم، چې نور دې هیڅکله د پولندیانو سپکاوی نهکوي؛ لکه څنګه یې، چې د ملګرو ملتونو په ناسته کې د خپلې وینا پر مهال وکړ.
پولنډ د اکتوبر پر ۱۵ پارلماني انتخابات ترسره کوي او د موراویسکي د قانون او عدالت ملتپال ګوند د اوکراین پر وړاندې د نرم چلند له کبله د ښي اړخو لخوا تر نیوکې لاندې راغلی.
شنونکیو څرګنده کړې؛ د دې کار د اغېز له کبله شونې ده، چې د قانون او عدالت ګوند د یو لوی ګوند په توګه ډېرکی ترلاسه نهکړي او اړ دی، چې په ټاکنیزه مبارزه کې د کیف پر وړاندې ټینګ پاتې شي.
له دې مخکې د جمعې پر ورځ د پولند ولسمشر اندرې دودا، چې د قانون او عدالت ګوند متحد هم دی؛ ویلي، د پولند او اوکراین تر منځ د غلو پر وارداتو رامنځته شوې ناندرې به پر دوه اړخیزو اړیکو د پام وړ اغېز ونهلري او دا ښکاره هڅه د کړکیچ د کمولو لپاره ده.
نوموړي په یوه سوداګریز کنفرانس کې څرګنده کړې: له شک پرته د پولند بازار ته د اوکراین د غلو پر واردولو ناندرې به د پولنډ او اوکراین د ټولو اړیکو مطلقه برخه نهوي.
هغه زیاته کړې؛ باوري نهیم، چې دا موضوع دې پر هغو د پام وړ اغېز ولري، نو مونږ باید دا موضوع په خپلو کې حل کړو.
نړۍ
ښایي هند د کانادایي سکهـ مشر په وژنه کې لاس ولري- جستن ترودو

کانادا د دوشنبې پر ورځ ( د وږي ۲۷ ) ویلي؛ د اعتبار وړ داسې ادعاوې شته، چې د هند حکومت ښایي د کانادایي سیکهـ مشر په ترور کې ښکېل وي.
د رویترز د څرګندونو له مخې؛ د کانادا لومړي وزیر جستین ترودو د ولسي جرګې په یوه بېړنۍ وینا کې ویلي، چې د کانادا د وګړو په وژنه کې د بهرني حکومت هر ډول ښکېلتیا زمونږ له حاکمیت څخه ښکاره سرغړونه ده.
۴۵ کلن هردیپ سینګهـ نیجار د جون پر ۱۸ د ونکوور د یوې څنډې په ساري کې د سیکهانو له یوه معبد څخه بهر پر ډزو ووژل شو. نیجار د خالستان د خپلواک دولت په بڼه کې له سکهـ هېواده ملاتړ وکړ او د ۲۰۲۲ په جولای کې هند ترهګر اعلان کړ.
ترودو وایي: د کانادا امنیتي ادارې پر خلاص مټ د هند د حکومت د مامورینو او د نیجار د مړینې تر منځ د احتمالي اړیکې په اړه د باور وړ تورونه څاري.
هغه ویلي، چې تېره اوونۍ یې په نوي ډیلي کې د جي -۲۰ ډلې د سرمشریزې په څنډه کې د هند لومړي وزیر نریندرا مودي ته یې د دې وژنې موضوع وړاندې کړه او له کانادا سره په دې اړه د هند د ګډ کار غوښتنه وکړه، چې په اړه یې یوې پایلې ته ورسیږي.
د کانادا د بهرنیو چارو وزیرې ملانیی جولي پرته له دې، چې نور جزئیات ورکړي ویلي؛ کانادا هم د دوشنبې پر ورځ له دې هېواده د هند د استخباراتو یو مامور وشاړه.
د ترودو څرګندونو د کانادا او د نړۍ د ترټولو سترې دیموکراسۍ ترمنځ تاوتریخوالی ډېر کړی دی.
نوی دیلی په کانادا کې د سکهـ بېلتون غوښتونکیو له فعالیتونو ناخوښه دی.
مودي د جي – ۲۰ په سرمشریزه کې ترودو ته د کانادایي سیکانو لخوا د وروستيو لاریونونو په اړه خپله ژوره اندېښنه څرګنده کړه، چې د خپلواک دولت غوښتنه کوي.
سوداګریزې اړیکې
دیپلوماتیک تاوتریخوالی اوسمهال سوداګریزې اړیکې ګواښوي او د وړاندیز شوې سوداګریزې هوکړې په اړه خبرې اوس پر ټپه ولاړې دي. کانادا د دغه حالت په اړه لږ توضیحات وړاندې کړي. په داسې حال کې، چې هند ځینې سیاسي پرمختګونو ته نغوته کړې ده.
د کانادا د احصائیوي څرګندونو له مخې؛ په ۲۰۲۲ ز. کال کې دوه اړخیزه سوداګري د ۱.۵۲ تریلیون کانادایی دالرو څخه یوازې ۱۳.۷ میلیارد کانادایی دالر (۱۰.۲ میلیارد امریکایي دالر) ول.
د ملي امنیت شورا ویاندې ادرین واتسن د دوشنبې پر شپه په یوه اعلامیه کې څرګنده کړې: مونږ د لومړي وزیر ترودو لخوا د وړاندې شویو تورونو په اړه ژوره اندېښنه لرو.
ترودو نیغ پر نیغه په دې وژنه کې پر هند د لاس لرلو تور نهدی لګولی او د بهرنیو چارو وزیرې جولي وروسته بیا یوه احتیاطي څرګندونه وړاندې کړه؛ که دا تورونه رښتیا ثابت شي، د منلو وړ به نهوي.
د بریتانیا د کولمبیا تحقیقاتي ډلې تېره میاشت ویلي، چې په دې پېښه کې درې شکمن کسان لاس لري؛ که څه هم څوک نیول شوي نهدي.
کانادا د سیکانو تر ټولو لوی نفوس لري، چې په هند کې د خپل کور پنجاب ایالت څخه بهر د دوی د لاریونونو شاهد دی، چې هند پرې غصه څرګنده کړې ده.
کانادا هم د هندي نژاد ترټولو د لویې سیکهـ ټولنې کور دی، چې د کانادا د ۴۰ میلیون نفوسو شاوخوا ۱.۴ میلیون جوړوي. د ۲۰۲۱ ز. کال په سرشمېرنه کې، شاوخوا ۷۷۰ زره خلکو سیکهـ مذهب د خپل مذهب په توګه منلی دی.
د ملي امنیت وزیر دومینیک لبلانک ویلي، چې د کانادا د حکومت څو لوړ پوړیو چارواکو پهدې وروستیو کې د اوتاوا د اندېښنې څرګندولو لپاره هند ته سفر کړی دی.
د روان کال په اپریل کې هند له انګلستان څخه وغوښتل، چې په انګلستان کې میشت د سکهـ بیلتون غوښتونکيو غورځنګ له ملاتړو څارنه ګړندی کړي. نوي دیلی له هغې وروسته پر غصه شو، چې لاریونکوونکیو د خالستان شعارونه لېږدول او په لندن کې یې د هند له دیپلوماتیکې استازولۍ بیرغ لرې کړ.
نړۍ
ترکیه کولی شي د اړتیا په صورت کې ځان له اروپايي ټولنې بېله کړي – اردوغان

د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان د شنبې پر ورځ د ترکیې په اړه د اروپايي پارلمان د راپور د منځپانګې په اړه د یوې پوښتنې په ځواب کې وویل، چې د اړتیا په صورت کې انقره کولی شي له اروپايي ټولنې څخه خپله لاره بېله کړي.
د رویترز د څرګندونو له مخې؛ د اروپايي پارلمان هغه راپور، چې د دې اوونۍ په پیل کې تصویب شو؛ ویلي، چې په اروپايي ټولنه کې د ترکیې د یوځای کېدا بهیر، چې ۲۷ غړي لري په اوسنیو شرایطو کې د بیا پیلدا وړ نهدی.
په راپور کې له اروپايي ټولنې غوښتل شوي، چې له انقرې سره د خپلو اړیکو لپاره موازي او حقیقي چوکاټ په پام کې ونیسي.
ترکیه له تېرو ۲۴ کلونو راپدیخوا په اروپايي ټولنه کې د غړیتوب لپاره رسمي نومانده ده؛ خو په وروستیو کلونو کې له بشري حقونو څخه د سرغړونو او د قانون حاکمیت ته د نه دروي له کبله یې د غړیتوب خبرې په ټپه ولاړې دي.
اردوغان امریکا ته له سفر مخکې خبریالانو ته وویل: اروپايي ټولنه له ترکیې څخه د جلا کېدو هڅه کوي. مونږ به د دې پرمختګونو پر وړاندې خپلې ارزونې وکړو او که اړتیا وي؛ مونږ کولی شو خپله لاره له اروپایي ټولنې بېله کړو.
د ترکیې د بهرنیو چارو وزارت د دې اوونۍ په پیل کې ویلي، چې د اروپا پارلمان راپور بې بنسټه تورونه او تعصب لري او له اروپایي ټولنې سره د دې هېواد د اړیکو په اړه کمزوری او د منلو وړ چلند لري.
-
لوبی4 days ago
د چين اسیايي سیالیو لپاره د نرینهوو افغان کرکت لوبډله په ډاګه شوه
-
روغتيا2 days ago
له خوګ څخه انسان ته د زړه دوهیم پیوند ترسره شو
-
تازه خبرونه5 days ago
په پاکستان کې د افغانستان سفارت کډوالو ته د پاسپورتونو د وېش لړۍ پیل کړه
-
تازه خبرونه5 days ago
په افغانستان کې دې ځورونې بندې او د بندیانو حقونه ژر تر ژره خوندي شي – یوناما
-
تازه خبرونه5 days ago
په افغان ښځو کې د خفګان کچه لوړه شوې – ملګري ملتونه
-
تازه خبرونه5 days ago
د نړۍ ۱۲ هېوادونو په افغانستان کې پر ښځو او نجونو د بندیزونو د لرې کېدو غوښتنه وکړه
-
نړۍ2 days ago
د اوکراین زیلینسکي دې د پولندیانو سپکاوی نهکوي – د پولند لومړی وزیر
-
تازه خبرونه2 days ago
د افغانانو د حقونو ساتونکي دې متحد شي – رینا امیري