نړۍ
په ليبیا کې ۲.۵ ټنه یورانیم ورک شوي

د چارشنبې پر ورځ ( د کب څلیریشتمه) د اتومي انرژۍ نړیوالې ټولنې راپور څرګنده کړې؛ د دغې ټولنې څارونکیو په خپلو څېړنو کې موندلې، چې د لیبیا له یوې داسې سیمې څخه، چې د حکومت تر ادارې لاندې نده شاوخوا ۲.۵دوه نیم ټنه طبیعي یورانیم ورک شوي دي.
د رویترز خبري آژانس د راپور له مخې: د دغې ټولنې غړیو هېوادونو ته د اتومي انرژۍ د ټولنې د عمومي منشي رافایل ګروسسي د محرم راپور پر بنسټ؛ دا د هغو څېړنو پایله ده، چې د سې شنبې پر ورځ ترسره شوې ده. دا څېړنه په لومړي سر کې د تېر کال لپاره پلان شوې وه، خو د سیمې د امنیتي وضعیت له کبله وځنډول شوه.
په دغه راپور کې راغلي: د اتومي انرژۍ د نړیوالې ادارې پلټونکیو موندلې، چې په اعلان شوي ځای کې ۱۰ بیرله شاوخوا ۲.۵ ټنه طبیعي یورانیم نه ول.
د راپور له مخې، د اتومي انرژۍ نړیواله اداره به نورې څېړنې ترسره او معلومه کړي، چې یورانیم څنګه له دې نامعلوم ځای څخه ورک شوي دي.
په ۱۹۷۰ ز. کال کې د لیبیا پخواني مشر معمرالقذافي له شوروي اتحاد څخه د تاجورا د برښنا د تولید لپاره لومړنی ۱۰ میګاواته څېړنیز راکتور واخیست. درې کاله وروسته یې د پاکستان له لارې د اسلامي اتوم بم د جوړولو لپاره لومړی ګام پورته کړ، چې له نېکه مرغه ترسره نهشو.
دې ماتې قذافي دې ته اړ کړ، چې له عربي ساینس پوهانو څخه لیبیا ته د مهاجرت غوښتنه وکړي او له دغه هېواد سره د خپل اتومي ځواک په وده کې مرسته وکړي. دا کار د دې لامل شو، چې امریکا په ۱۹۸۲ ز. کال کې لیبیا د هغو ۶۳ هېوادونو په نوملړ کې راولي، چې په اتومي برخه کې فعال دي او له لیبیا سره د دغه هېواد د پوهنتونونو پر علمي همکارۍ بندیز ولګول شو.
قذافي د تېلو پر بډایه عایداتو له تکیه کولو سره بریالی شو، چې د لیبیا د اتومي کولو په بهیر کې د پاکستان، شوروي اتحاد، فرانسې او حتا د امریکا له لارې د اړتیا وړ تکنالوژي ترلاسه کړي.
په پای کې قدافي اړ شوه، چې د اتومي کولو د مخنیوي لپاره له نړیوالو فشارونو وروسته؛ د اټومي وسلو د نه خپریدو تړون یا NPT لاسلیک کړي. قذافي په پای کې د هر اړخیز فشار څخه د خلاصون لپاره له لویدیځ سره د خبرو اترو هوکړه وکړه. د بريتانيا، امريکا او ليبيا تر منځ د نهه مياشتو پټو خبرو اترو په پايله کې د دغه هېواد د اتومي فعاليتونو د بشپړ بندېدو او د توغندیزو هڅو د کمېدو لامل شو او نړيوالو څېړونکیو ته اجازه ورکړ شوه، چې مطلوبو مرکزونو ته ورشي.
نړۍ
د شمالي کوریا مشر کیم اتومي برید ته د چمتووالي سپارښتنه وکړه

د شمالي کوریا دولتي رسنۍ KCNA د دوشنبې پر ورځ څرګنده کړې؛ د دې هېواد مشر کیم جونګ اون له خپلو هېوادوالو وغوښتل، چې د امریکا او جنوبي کوریا د ګډ یرغل د مخنیوي لپاره اتومي برید ته ځانونه چمتو کړي.
KCNA دولتي رسنې په ډاګه کړې: د هېواد په پوځي روزنیزو هڅو کې یو بالستیک توغندی، چې پر جعلي اتومي سرګلولې سمبال و؛ ۸۰۰ کیلومتره واټن ووهه.
کیم، چې د دې ازموینې څارنه کوله؛ ویلي، چې یادو هڅو د اردو حقیقي جنګي وړتیا ښه کړې او دا اړتیا یې روښانه کړې، چې د دې ډول هڅو له لارې د هر راز سمدستي او پراخ اتومي ځواب لپاره د چمتووالي حالت ډاډمن کړي.
کیم د خپل هېواد د رسمي نوم لنډیز کاروياو وایي: د شمالي کوریا اتومي ځواک به له خپل لوړ جنګي چمتووالي سره د دښمن بې پروا حرکتونه او تحرکات په کلکه ودروي، کنټرول او اداره کړي او د هر ډول ناغوښتونکي حالت په صورت کې به خپل مهم ماموریت پرته له ځنډه ترسره کړي.
یادې سرچینې داسې انځورونه ښودلي، چې کیم یو ځل بیا له خپلې لور سره د ازموینې په لیدنه کې برخه اخیستې ده او دتوعندي د لیدلو ننداره کوي.
جنوبي کوریا او جاپان د یکشنبې پر ورځ له ختیځ ساحل څخه د شمالي کوریا د لنډ واټن ویشتونکي بالستیک توغندي د توغولو خبر ورکړ، چې په دې وروستیو اوونیو کې د توغندیو د ازموینو په لړۍ کې وروستی دی.
شمالي کوریا د امریکا او جنوبي کوریا پر وړاندې توند غبرګون ښودلی دی.
رویترز راپور ورکړی، چې دوی؛ د جنوبي کوریا او امریکا ګډې پوځي روزنیزې هڅې د یرغل د مخنیوي لپاره جګړې ته چمتووالي بولي.
د امریکا او سویلي کوریا سمندري قول اردو به د دوشنبې پر ورځ د اپریل تر درېیمې پورې د دوه اوونیو لپاره بیسارې روزنیزې هڅې پیل کړي.
دا په داسې حال کې ده، چې شمالي کوریا د سیول او واشنګتن په وړاندې د جګړې لپاره له ۱.۴ میلیون څخه ډېر رضاکاره په اردو کې شامل کړي، چې له ۸۰۰۰۰۰ څخه ډېر یوازې دوه ورځې مخکې د یوې دولتي ورځپاڼې لخوا په ډاګه شول.
نړۍ
په اکوادور کې زلزلې ۳۹۴ کسانو ته مرګ و ژوبله اړولې

رویترز راپور ورکړی، چې د شنبې پر ورځ ۶.۸ درجې زلزلې د اکوادور او شمالي پیرو ساحلي سیمې ولړزولې؛ کورونو، ښوونځیو او طبي مرکزونو ته یې زیانونه اړولي او په کې لږ تر لږه ۱۴ کسان مړه شوي ۳۸۰ نور ټپیان دي.
د امریکا ځمکپوهنې ادارې دا زلزله د رښتر پر کچه ۶.۸ درجې ښودلې او څرګندوي؛ مرکز یې د ګویاس ولایت له بالائو ښاره شاوخوا ۱۰ کیلومتره لرې د ځمکې په ۶۶.۴ کیلومتره ژوروالي کې دی.
د چارواکو د څرګندونو له مخې؛ داسې نه ښکاري، چې دا زلزله دې سونامي رامنځته کړي.
د ولسمشرۍ د مخابراتو ادارې ویلي؛ زلزلې ۱۴ کسان مړه کړي او له ۳۸۰ ډېر کسان یې ټپیان کړي، چې ډېري یې په ال اورو ولایت کې دي.
دغې ادارې د څرګندونو له مخې؛ لږ تر لږه ۴۴ کورونه ویجاړ شوي او ۹۰ نور زیانمن دي. شاوخوا ۵۰ تعلیمي ودانۍ او له ۳۰ ډېر روغتیايي مرکزونه زیانمن شوي. په داسې حال کې، چې د زلزلې له کبله د ځمکې ښویېدو ګڼې لارې بندې کړې دي. دغه راز د سانتا روزا هوایي ډګر لږ زیانمن شوی؛ خو فعال ساتل شوی دی.
دغه راز رویترز راپور ورکړی، چې د پیرو چارواکو ویلي؛ زلزله د هېواد په شمالي سیمه کې احساس هم شوې؛ خو د خلکو او ودانیو د زیان په اړه سمدستي راپور ورکړ شوی ندی.
نړۍ
چین له درې کلن ځنډ وروسته بهرنیو سیلانیانو ته د ورتګ شرایط برابر کړل

رویترز خبري آژانس څرګنده کړې، چې بیجینګ به سبا (چارشنبه د کب ۲۴) بهرنیو سیلانیانو ته د هر ډول ویزو پر ورکولو خپلې پولې له درې کلن ځنډ وروسته بېرته پرانیزي.
چین په ډاګه کړې، چې په ۲۰۲۰ ز. کال کې د کرونا ویروس ناروغۍ له خپریدو وروسته به له درې کلونو وروسته د لومړي ځل لپاره د بهرنیو سیلانیانو لپاره خپلې پولې پرانیزي.
دغه هڅه هېره میاشت هغه مهال رامنځته شوه، چې چارواکو د ویروس پر وړاندې وروستۍ بریا اعلان کړه.
د چین ګرځندوی سکتور غواړي د دې هېواد ۱۷ تریلیون دالري اقتصاد بیا ژوندی او له ټولنیزې ودې سره مرسته وکړي.
د چین د بهرنیو چارو وزارت څرګنده کړی؛ هغه سیمې، چې د کررونا ویروس له خپرېدو مخکې یې ویزې ته اړتیا نه درلوده؛ اوس به هم له ویزې پاکې سیمې پاتې شي. په دغو سيمو کې د هاینان جنوبي تاپو او د شانګهای بندر له لارې د بېړيو تګ راتګ شامل دی. د دغه هېواد جنوبي صنعتي قطب ګوانګ دونګ ته به د هانکانګ او ماکائو له لارې د بهرنيو سيلانيانو لپاره په وړيا توګه تګ راتګ دوام ومومي.
یاد وزارت ټینګار کړی؛ هغه بهرنیان، چې د ۲۰۲۰ کال د مارچ له ۲۸ مخکې یې ویزې ترلاسه کړي او د ویزې اعتبار یې پاتې دی؛ کولی شي چین ته دننه شي.
په هیواد کې د سختو کرونایي قوانینو له تدریجي لغوه کیدو وروسته، بیجینګ د روان کال له پیل څخه هېواد ته د ننوتلو بهرنيو مسافرینو د قرنطین کولو اړتیا هم لغوه کړه.
د رسمي څرګندونو له مخې، د مارچ پر شپږمه نېټه چين ته د ننوتو او وتلو نړيوالې الوتنې د تېر کال پر پرتله په سلو کې ٣٥ زياتې شوې او ٢٥٠٠ الوتنو ته رسېدلي دي.
دغه راز په ۲۰۲۰ کال کې يوازې په چين کې دننه او بهر څه د پاسه ۱۱۶ میليون سفرونه شوي او په همدې کال کې دغه هېواد ته د بهرنيو سيلانيانو د ننوتلو شمېر يوازې ۵.۴ میليون و.
د چین نوي صدراعظم لي چیانګ ویلي، چې هېواد یې له کرونا وروسته له بحران څخه د خلاصون لپاره تر دوه میاشتو لږ وخت ته اړتیا لري. هغه ټینګار کړی، چې د وبا پر مهال د هېواد تګلاره او قوانین په بشپړ ډول سم ول.
-
لوبی5 days ago
بنګله دیش د افغانستان له ۱۹ کلنو ټیټ عمرو سره د یو ورځنیو لوبو لړۍ ۱-۱ مساوي کړه
-
روغتيا4 days ago
د اسلامي امارت د عامې روغتیا وزیر قطر ته ولاړ
-
څار5 days ago
څار: په افغانستان کې د امنیت په اړه څرګندونې
-
سوداگري5 days ago
په کندهارکې ډېر ژر به د سيمنتو د توليد يوه فابريکه جوړه شي
-
تازه خبرونه4 days ago
په عربي متحده اماراتو کې له ۲۰۰۰ ډېر افغان کډوال په بند کې ساتل شوي
-
تازه خبرونه4 days ago
مولوي عبدالکبیر له کابل والي سره پر امنیتي وضعیت خبرې وکړې
-
سوداگري3 days ago
د اسلامي امارت مشرتابه د ګمرکونو له مسوولینو سره وکتل
-
تحول4 days ago
تحول: کابل ته د عربي متحده اماراتو د دیني پلاوي سفر